De overheid moet ingrijpen om woning van het gas af te halen, is het advies van de onderzoekers van het PBL rapport ‘warmtetransitie in de praktijk’. Volgens het planbureau staan structurele knelpunten de energietransitie in de weg. Om woningen van het gas te halen worden nu vooral gedetailleerde maatwerkoplossingen gebruikt, maar dit gaat volgens de onderzoekers niet snel genoeg: “Er is een aanpak nodig op brede schaal", schrijven zij in het rapport.
Het aardgasvrij maken van woningen is al langer een agendapunt van gemeentes en een doelstelling uit het Klimaatakkoord. De gebouwde omgeving moet in 2050 15,3 megaton CO2 besparen. Dat zijn zo’n 7 miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen die verduurzaamd moeten worden. Het tussendoel in 2030 is een vermindering van 3,4 megaton CO2 in deze sector. Om dit te behalen moeten 1,5 miljoen bestaande woningen en andere gebouwen van het gas af.
Wijkgerichte aanpak faalt
Er lijkt niet veel vooruitgang te zijn in het verduurzamen van woningen, en volgens het PBL komt dat voornamelijk doordat er téveel maatwerk wordt geleverd. In eerste instantie stond namelijk een wijkgerichte, lokale aanpak centraal in het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). Het PAW heeft als doel om te leren op welke wijze de wijkgerichte aanpak kan worden ingericht en opgeschaald. Het onderzoek van het PBL laat zien dat de wijkgerichte aanpak in sommige gevallen kan werken, maar dat er vooral een aanpak nodig is voor op grotere schaal waarbij het Rijk betrokken is.
Lees meer: Lokaal, collectief en duurzaam van het gas af; hoe doe je dat?
Want zonder betrokkenheid van het Rijk, en zonder bredere aanpak zien de onderzoekers het behalen van de klimaatdoelen somber in. Sinds 2018 werken gemeentes met 27 ‘proeftuinen’ om bepaalde wijken aardgasvrij te maken. Op dit moment zijn slechts 4 wijken aardgasvrij. Eerder deze maand bleek dat het verduurzamen van woningen te langzaam gaat en ook in oktober afgelopen jaar liep het Overwhere-Zuidproject, een wijk in Purmerend, veel vertraging op.
Felle kritiek PAW
Het 'PAW' moest eerder al felle kritiek incasseren van de Algemene Rekenkamer. Sinds 2018 zouden er al 2.000 woningen moeten zijn omgebouwd, maar hier is nog weinig van terecht gekomen. Destijds werd een bedrag van 126 miljoen beschikbaar gesteld voor 27 gekozen wijken, maar ontbrak het aan concrete berekeningen die de uitgaven rechtvaardigden. Een andere toetsing van de Rebel en KWINK groep bevestigen het beeld dat de Rekenkamer schetst.
Dat er iets moet veranderen in de aanpak van het verduurzamen van woningen staat buiten kijf. Om de knelpunten op te lossen is de overheid nu aan zet, staat in het rapport. "En dat betreft een bredere betrokkenheid dan alleen het PAW", schrijven de onderzoekers. Structurele problemen op hoger niveau vertragen de processen. Ook kan als beschermend bedoelde wetgeving beperkend zijn voor in de transitie, bijvoorbeeld op het vlak van Europese aanbestedingsregels.
Daarnaast worstelen gemeentes vaak met het vergaren van de benodigde kennis, kunde en tijd. Ook is er volgens het PBL te weinig draagvlak voor het realiseren van een aardgasvrije woonomgeving. "Een verhaal over het nut en de noodzaak is er nu niet", schrijven de onderzoekers. En om meer draagvlak te creëren, zou dat er wel moeten zijn.
Lees meer: EU goed op weg naar klimaatdoelen, Nederland moet meer energie besparen
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
