De zorgsector moet in 2050 energieneutraal zijn. Steeds meer ziekenhuizen werken tegenwoordig met 'green teams', speciale teams van specialisten die zich bezighouden met het verduurzamen van de zorg. Ze kijken naar welke mogelijkheden er zijn om te recyclen en of er op andere vlakken verbeteringen mogelijk zijn. Met name vanuit de operatiekamers van ziekenhuizen wordt bergen restafval naar de verbrander gebracht. Green teams zoeken naar alternatieven en oplossingen tegen die verspilling. Dat is noodzakelijk omdat ziekenhuizen een hoge CO2-uitstoot hebben. Eén operatie staat, zo hebben zorgverzekeraar VGZ, Radboudumc en PwC Strategy& uitgerekend, gelijk aan 202 kilo uitstoot. De gezondheidszorg is goed voor ruim 7 procent van de landelijke CO2-uitstoot, 13 procent van het grondstoffengebruik en 4 procent van het afval. Er is dus werk aan de winkel. In deze serie nemen we een aantal ontwikkelingen binnen de zorg onder de loep. Vandaag: welke opties hebben ziekenhuizen om spullen te recyclen?
Hoe komt de uitstoot van ziekenhuizen zo hoog?
Ziekenhuizen stoten veel CO2 uit, ongeveer evenveel per jaar als Tata Steel en de NS samen. Energiegebruik is de grootste boosdoener. Voor de verwarming van alle locaties is veel aardgas nodig. Verlichting en zware medische apparatuur zorgen voor een hoog elektriciteitsverbruik. En ook op het gebied van recycling is er een wereld te winnen. Vroeger was het in een hospitaal de normaalste zaak van de wereld dat operatiedekens werden gewassen en opnieuw gebruikt, maar uit praktische overwegingen schakelden ziekenhuizen jaren terug massaal over op wegwerpproducten.
Tegelijkertijd is er daardoor dus ook veel winst te behalen. Door van het gas af te gaan bijvoorbeeld en te kiezen voor waterpompinstallaties. In combinatie met duurzaam opgewekte elektriciteit van zonnepanelen. En door wegwerpproducten waar mogelijk te vervangen voor recyclebare producten die even hygiënisch en van net zo goede kwaliteit zijn. Uit onderzoek van TNO blijkt dat er op die manier in ziekenhuizen zelfs meer CO2-reductie mogelijk is dan aanvankelijk werd gedacht.
Lees hier het eerste artikel uit deze serie over de enorme impact van narcosegassen op het milieu.
Herbruikbare bloeddrukbanden
Het Radboudumc zet zich in om 'de meest groene OK van Europa' te realiseren. Streven is om vanuit de operatiekamers zo circulair als mogelijk te werken. "Op de OK vindt een vergevorderde gescheiden inzameling van afvalstoffen plaats: plastic, papier, glas, batterijen en aluminium. De OK gebruikt steeds meer herbruikbare producten in plaats van wegwerpproducten. Enkele voorbeelden zijn thermometers en saturatiemeters", aldus het ziekenhuis. De grootste impact had de recycling van wegwerpbloeddrukbanden naar herbruikbare bloeddrukbanden in het gehele ziekenhuis. "Naast het verminderen van het afval heeft dit geleid tot een besparing in kosten."
Wasbare dekens
Het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam verving de wegwerpdekens in de operatiekamers voor herbruikbare, wasbare dekens. Dat scheelt wekelijks vijftig volle vuilniszakken. De herbruikbare dekens moeten natuurlijk goed worden gereinigd om de hygiëne te waarborgen, maar die reiniging is alsnog vele malen beter voor het milieu dan het gebruik van het plasticachtige deken dat direct in de prullenbak verdwijnt. In het ziekenhuis wordt ook gekeken naar alternatieven voor wegwerphechtsetjes en wegwerptrocars, een soort kijkbuisjes voor bij een operatie.
Inpakmateriaal recyclen tot stoel
Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort is vorig jaar begonnen met het gescheiden inzamelen van inpakmateriaal van instrumentennetten. De doeken die om de instrumentensets zitten, blijven schoon en zijn zeer geschikt voor recycling, meldt het ziekenhuis. "De operatiekamers zijn grootverbruiker van plastic materialen en zijn verantwoordelijk voor zo'n kwart van al het afval van het ziekenhuis", aldus Saskia van den Haak van het Green Team OK van het Meander. "Dit initiatief is goed ontvangen. Iedereen is zeer gemotiveerd om afval te scheiden en op die manier een bijdrage te leveren."
De doeken zijn gemaakt van polypropyleen, een 'mooie plasticsoort die oneindig kan worden gerecycled'. Afvalverwerkingsbedrijf PreZero verwerkt de doeken tot granulaatkorrels zodat ze opnieuw kunnen worden gebruikt. Er worden onder meer stoelen van gemaakt voor scholen en ziekenhuizen.
Tangen en pincetten omsmelten
Oncologisch chirurg Joost van der Sijp richtte GreenCycl op: een initiatief dat de afvalberg in de zorg moet verkleinen. "We zamelen oud ziekenhuisafval in en maken er nieuwe producten van die gebruikt worden in het ziekenhuis", legt hij uit. "Denk aan gebruikte tangen, pincetten, blauwe doeken en complexe instrumenten. Al dat materiaal sorteren we en smelten we om tot manden waar instrumenten in klaar liggen, herbruikbare bekers en telefoonhouders voor aan de ziekenhuisbedden."
Samen met afvalverwerker Renewe werd een pilot gestart in meerdere ziekenhuizen om instrumenten van de OK te repareren of een nieuw leven te geven.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
