De ILT wil niet erkennen dat de 20.000 tot 25.000 ton gerecyclede PVC, die het bedrijf uit Lelystad jaarlijks over de hele wereld verkoopt, geen plastic afval is, maar juist een grondstof voor nieuw plastic. Terwijl het materiaal aan alle wettelijke vereisten voldoet, blijft de inspectie extra eisen stellen. Daardoor ligt de export grotendeels stil en dreigt het enige Nederlandse bedrijf dat PVC recyclet om te vallen.
Gewoon genegeerd
Directeur Huib van Gulik en oprichter Ivo Besselsen van Vinylrecycling - voorheen BessTrade - proberen het probleem al bijna een jaar voor te leggen aan staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat, waar de inspectie onder valt, en aan haar directeur-generaal Afke van Rijn. “De ILT belemmert nu de recycling. Alleen zij kunnen tegen de inspectie zeggen: jullie gaan een stap te ver. Maar ze blijven ons gewoon negeren en we worden steeds van het kastje naar de muur gestuurd”, zegt Van Gulik. Hij heeft daarom een noodkreet naar alle Tweede Kamerleden gestuurd. Niet om ze Kamervragen te laten stellen, want die haalden vorig jaar niets uit. “De Tweede Kamer moet op de barricaden gaan staan en zeggen: dit kan echt niet meer”, stelt hij.
Recycling tegengewerkt
Het is de Week van de Circulaire Economie, waarin overheden en bedrijven aandacht vragen voor het Nederlandse doel om in 2050 volledig circulair te zijn. Dus zonder afval. In 2030 moeten we al 50 procent minder grondstoffen gebruiken. Meer recyclen dus. Maar bedrijven die hiermee aan de slag gaan, worden op allerlei manieren tegengewerkt.
Bedrijven in de plasticrecycling moeten de onmogelijke concurrentie aangaan met goedkope plastics uit China en de VS, gemaakt van goedkope olie. De verplichte bijmenging van recyclaat gaat pas in 2027 in, importheffingen zijn uit den boze en subsidie is geen optie, luidde het antwoord van staatssecretaris Vivianne Heijnen op Kamervragen die hierover werden gesteld. Daardoor ging plastic recyclelaar Umincorp failliet en dreigt voor veel bedrijven hetzelfde lot. Niet voor niets riepen tijdens het recente Nationaal Recycling Congres vier brancheorganisaties de overheid op de sector te hulp te schieten en de regels voor recyclaat te versoepelen. Tevergeefs. Ook de Vereniging Afvalbedrijven luidt de noodklok en heeft een brandbrief naar de staatsecretaris gestuurd.
Beter dan verbranden
Ook Vinylrecycling dreigt om te vallen. Het bedrijf uit Lelystad, naar eigen zeggen een start-up met 50 jaar ervaring, handelt sinds 1973 in PVC-afval en vormde zich sinds 2019 om naar een recyclebedrijf. PVC of vinyl wordt als plastic in van alles gebruikt - van elpees tot vloeren, van buizen tot kunststof kozijnen - en is relatief makkelijk te recyclen. Dat is beter dan storten of verbranden, want bij dat laatste komt chloorgas vrij.
Export afval verboden
Het bedrijf heeft inmiddels twee fabrieken en een laboratorium in Lelystad. Vinylrecycling koopt in heel Europa en landen daarbuiten restpartijen PVC op van bekende bedrijven die er van alles mee maken. Dat is dus al hetzelfde materiaal als de grondstoffen die zij gebruiken. Het gaat vooral om reststukjes en materiaal waar bijvoorbeeld een vlekje op zit. In Lelystad maken ze er via mechanische recycling kleine stukjes van 3 bij 3 millimeter, poeder of granulaatkorrels van, die weer als nieuwe grondstof kunnen dienen. Vinylrecycling exporteert zijn product over de hele wereld, van de VS tot India. Dat zou niet mogen als het afval is, want export en storten van plastic afval naar landen buiten de EU is sinds november 2023 verboden. Maar specifieke criteria voor de zogeheten ‘einde afvalstatus’ zijn er nog niet in Europa. Daarom mogen lidstaten dat zelf invullen. En dat doet de ITL dus ook.
Voldoen aan criteria
Toen de inspectie aangaf dat ze het gerecyclede PVC uit Lelystad als afval zag, nam Vinylrecycling extra maatregelen om aan alle protocollen van een recyclebedrijf te kunnen voldoen. Het materiaal wordt sindsdien getest op zware metalen en andere schadelijk stoffen - die er nooit inzitten, omdat de fabrieken waar het materiaal vandaan komt hun grondstoffen al hebben getest. “Het kost veel geld, het is een beetje onzinnig, maar op zich nog allemaal te doen”, stelt Van Gulik. Het recyclaat is daarna ook getoetst aan artikel 6 van de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Daarin staan criteria die bepalen of een stof afval is of niet. Het mag bijvoorbeeld geen schadelijke stoffen bevatten. Dat is getest. Er moet een markt voor zijn. Dat is er, want Vinylrecycling verkoopt zijn recyclaat voor 400 tot 1.000 euro per ton. Ook wordt aangegeven welke fabriek het gaat verwerken, een ander criterium. Verder mag het geen negatief effect hebben op de CO2-uitstoot. Dat is ook simpel te bewijzen, want het bedrijf kan aantonen dat het met 20.000 ton PVC-recyclaat per jaar 52 miljoen kilo CO2 bespaart. "In onze beleving voldoen we dus aan alle voorwaarden van de kaderrichtlijn”, zegt Van Gulik.
Onmogelijke eis
Binnen de EU mag het recyclaat vrij verhandeld worden als grondstof, maar daarbuiten niet. De ILT eist namelijk een verklaring van overheden in de landen van bestemming, dat zij het ook als grondstof zien. Dat is volgens Van Gulik onmogelijk. Zelfs in een land als Amerika. "Dat doen ze niet. Je kan e-mails en reminders sturen; ze reageren niet eens”, zegt hij. “Onze stelling is dus dat de ILT meer vraagt dan de wetgeving vereist. Daarmee belemmeren ze een stuk export en belemmeren ze recycling.”
Proefproces ging niet door
In april 2022 hield de ILT de eerste vijf containers met recyclaat tegen in de haven van Rotterdam omdat het afval zou zijn. In juni 2023 legde de inspectie daarvoor een dwangsom op. Vinylrecycling wilde die aanvechten in een proefproces, maar net voor de zitting trok staatssecretaris Heijnen die dwangsom in. Daarom ging het proces niet door. Vinylrecycling ging daarna nieuwe containers verschepen en kreeg in november 2023 weer een dwangsom. Die vocht het bedrijf aan tijdens een kort geding in december 2023. In januari dit jaar oordeelde de rechter dat de zaak te complex was en in een ‘gewone’ rechtszaak (bodemprocedure) bij de Raad van State behandeld moet worden. Een datum daarvoor is er nog niet. Een verzoek om een versnelde procedure is afgewezen. Ondertussen blokkeert ILT de export.
Nietszeggend antwoord op Kamervragen
In september vorig jaar stelde SGP-Tweede Kamerlid Christiaan Stoffer kritische vragen over de kwestie aan de staatssecretaris. Of de handelwijze van de ILT wel past in het licht van het Nationaal Programma Circulaire Economie en de ambities voor hergebruik van plastics en kunststof? Hoe kan het dat na jarenlange probleemloze export van PVC-recyclaat deze export nu opgeschort wordt? Er kwam een nietszeggend antwoord in de trant van: we moeten de regels van de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) volgen.
Toch afval
In haar verweerschrift aan de Raad van State is Heijnen wat duidelijker. Ze had niet gezegd dat Vinylrecycling helemaal geen recyclaat meer mag exporteren. Alleen dat deze vijf containers afval waren. “Omdat het bedrijf het materiaal niet in Nederland wilde afzetten maar daarbuiten, is in het kader van de EVOA het standpunt van de autoriteit in het land van bestemming onderdeel van deze toets”, schrijft ze. “Een materiaal kan op grond van de einde-afvalvoorwaarden de einde-afvalstatus hebben bereikt in Nederland, maar als het materiaal bestemd is om over te brengen naar het buitenland, moet het materiaal ook daar worden gezien als einde-afval.” Het betoog van Vinylrecycling dat het recyclaat naar fabrieken gaat die vergunningen hebben om het als grondstof te verwerken, gaat volgens Heijnen niet op. “Daarmee is niet gezegd dat dat materiaal een grondstof is”, zegt ze.
ILT onafhankelijk
Sindsdien probeert Van Gulik aan tafel te komen met de staatssecretaris en haar Directeur-Generaal Milieu en Internationaal Afke van Rijn, aan wie ze de zaak heeft overgedragen. Maar Van Rijn zegt dat Heijnen zich niet mag bemoeien met besluiten van de ILT. “Ik heb begrip voor de moeilijke situatie waarin uw bedrijf zich bevindt. Helaas kan een gesprek met de staatssecretaris hier echter geen oplossing bieden. De Inspectie Leefomgeving en Transport opereert als toezichthouder onafhankelijk van het ministerie. Hoewel de ILT optreedt namens de staatssecretaris, treedt de staatssecretaris niet in besluiten van de ILT, ook niet voor individuele casuïstiek”, mailt Van Rijn terug. “Het voelt af en toe alsof we tegen windmolens moeten vechten”, zegt Van Gulik. “We weten: het materiaal is zo goed. We kunnen er zoveel nieuwe producten van maken, maar de overheid wil niet luisteren.”
Meer informatie nodig
Gevraagd naar een reactie komt de ILT met min of meer hetzelfde antwoord als de staatssecretaris. “De ILT stelt niet dat alle stoffen die Vinylrecycling wil uitvoeren afvalstoffen zijn, maar alleen dat zij meer informatie nodig heeft om dit te kunnen beoordelen”, zegt woordvoerder Rogier Esselbrugge. De aangeleverde informatie is volgens de inspectie onvoldoende. Ook stelt ze dat bedrijven per export moeten aantonen volgens de geldende wet- en regelgeving te handelen, voordat daar toestemming voor gegeven kan worden. Esselbrugge: “Voor een aantal overbrengingen heeft het bedrijf dat wel aangetoond en heeft de ILT ingestemd met de overbrenging als niet-afvalstof. Bij een overbrenging tussen landen zijn altijd een bevoegde autoriteit van het land van verzending en ontvangst betrokken, waarbij het strengste regime geldt. Om zeker te zijn dat de overbrenging als niet-afval kan plaatsvinden, zijn beide standpunten essentieel.”
Brandbrief
De Vereniging Afvalbedrijven stelt dat Nederlandse en Europese sorteer- en recyclingbedrijven van plastic onder grote druk staan. Ze spreekt van een crisis en heeft Heijnen een brandbrief gestuurd met drie suggesties. Ten eerste: ondersteun de marktprijs van recyclaat met een vast bedrag per ton recyclaat. Ten tweede: de overheid moet voor zichzelf als grootste inkoper circulaire inkoopdoelstellingen stellen en zo de vraag naar plastic recyclaat aanjagen. Ten derde: ze moet een CO2-kredietsysteem invoeren voor het toepassen van gerecycled plastic. Dat is vergelijkbaar met een groen gas-certificaat en beloont CO2-besparing. “Wij vragen de staatssecretaris en een nieuw kabinet ons uit deze crisis te helpen.”, zegt Marc den Hartog, voorzitter van de Afdeling Recycling van de Vereniging Afvalbedrijven en managing director Commercial Waste van Renewi Nederland.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
