Wecycle: ‘E-waste is een gezamenlijke verantwoordelijkheid’

Wecycle is een stichting zonder winstoogmerk, die zich inzet om e-waste in te zamelen en optimaal te verwerken. Hierbij is grootschalige inzameling van afgedankte elektronica van groot belang. “We zijn de uitvoeringsorganisatie voor ruim 1.500 producenten en werken samen met gemeenten, scholen, kinderboerderijen en winkels om dit te verwezenlijken”, zegt Vlak. “Daarnaast werken we samen met gecertificeerde verwerkers, die de gewonnen grondstoffen opnieuw distribueren.”

Optimale verwerking van e-waste

Deze verwerking gebeurt zo efficiënt mogelijk. “Ongeveer 83 procent van de ingezamelde elektronica en lampen komt terug in de vorm van materialen als ijzer, koper, kunststoffen en glas”, zegt Vlak. “Uit 1.000 kilo e-waste winnen we dus 830 kilo grondstoffen terug. Daarnaast wordt ongeveer 14 procent als secundaire brandstof ingezet. Dan blijft er nog een paar procent over voor verwijdering. Dan praat je bijvoorbeeld over materialen als asbest, waar je sowieso niets mee kan. We hebben dus al een zo goed als gesloten keten.”

Wecycle maakt dit mogelijk door het ingezamelde afval voor te sorteren. De stichting doet dit deels in samenwerking met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, een initiatief waar Vlak erg trots op is: “We verbinden de circulaire economie op deze manier met sociale duurzaamheid.”

Witte busjes-problematiek

De doelstellingen op recyclegebied worden dus behaald. Maar de Nederlandse inzameldoelstelling blijft een uitdaging. In 2019 moet 65 procent van het gewicht dat aan nieuwe apparaten en lampen op de markt komt, worden ingezameld. Momenteel ligt dit percentage op 45 procent.

Vlak: “Wij kunnen elektronica alleen verwerken als die ons ook daadwerkelijk aangeboden wordt. Met andere woorden: de electronica moet wel in het systeem terecht komen. Dat is momenteel een groot probleem, want veel inzameling van elektronica gaat momenteel juist buiten de gecontroleerde systemen om.”

Vlak doelt hiermee op de ‘witte busjes’-problematiek, ofwel de illegale handel in afgedankte elektronica. “Het kan heel winstgevend zijn om bepaalde onderdelen uit een apparaat te slopen en de rest te dumpen, daarom gebeurt dit veel. Maar op die manier wordt e-waste niet op een optimale manier verwerkt”, stelt Vlak. “Sterker nog, dit is slecht voor het milieu en daarnaast is er ook het risico dat via het illegale circuit de verwerking van dit e-waste plaatsvindt in Azië en Afrika, onder erbarmelijke omstandigheden.”

Vlak benadrukt het belang van de rol die de overheid moet spelen in het aanpakken van deze problematiek: “In de wet is opgenomen dat er kwaliteitseisen zitten aan de verwerking van e-waste. Dat is goed, maar niet toereikend als veel buiten het systeem om gebeurt. Handhaving is dan ook essentieel, op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau.”

Gedragsverandering

Wecycle heeft momenteel 10.000 inleverpunten door heel Nederland, waar consumenten op een eenvoudige manier hun afgedankte elektronica en lampen kunnen inleveren. Daaronder vallen inmiddels 3.500 inleverbakken in winkels, zoals supermarkten, elektronicazaken, bouwmarkten en woonwinkels. Vlak: “Het is belangrijk dat we het de consument zo gemakkelijk mogelijk maken.”

“Het is belangrijk dat we het de consument zo gemakkelijk mogelijk maken”

Wecycle neemt zijn verantwoordelijkheid op dit gebied, bijvoorbeeld door gedragsverandering te stimuleren onder consumenten en winkeleigenaren. De stichting doet dit door intensieve inzamelacties voor consumenten samen met inzamelpartners. In de zomer bijvoorbeeld voor afgedankt gereedschap en in de winter voor afgedankte kerstverlichting. Ook met de partnergemeenten is er jaarlijks een grote inzamelactie. Daarnaast heeft Wecycle educatieve programma’s opgesteld voor kinderboerderijen en scholen, om de volgende generaties over recycling te informeren.

“Maar we informeren ook winkeleigenaren”, vult Vlak aan. “Die worden vaak lastig gevallen door mensen met witte busjes. Wij sporen winkeleigenaren aan om hun afgedankte elektronica juist af te geven aan een erkend systeem, zodat je weet dat het op een verantwoorde manier verwerkt wordt.”

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

De optimale verwerking van e-waste en het opkrikken van het inzamelpercentage is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, zegt Vlak. “Nederland gaat uit van een all actors-principle, wat betekent dat de gehele keten verantwoordelijk is voor de resultaten.”

In 2015 werd om deze reden het Monitoringsberaad opgericht, een overlegorgaan voor alle partijen die betrokken zijn bij het inzamelen en verwerken van e-waste. Door samen te werken en kennis te delen, hopen de negentien betrokken partijen de inzameling van e-waste een boost te geven.

Vlak is zeer tevreden met dit initiatief: “Met het Monitoringsberaad heeft de gehele keten verantwoordelijkheid genomen voor de inzameling en verwerking van e-waste; niemand loopt ervoor weg. Er is meer dan genoeg draagvlak om de circulaire gedachte van de grond te krijgen.”

Foto's: Wecycle