Tussen 13 en 20 juli 2021 zorgde veel regenval in België, Zuid-Limburg en Duitsland ervoor dat de Maas een zeer hoog waterpeil bereikte en op plekken buiten de oevers trad. Hydroloog Tim van Emmerik van WUR was op dat moment bezig met een meetcampagne om de hoeveelheid plastic vervuiling in Nederlandse rivieren vast te stellen. Hij besloot het aantal metingen langs de Maas tussen Maastricht en Moerdijk te vergroten. Het resultaat: tijdens de overstroming voerde de rivier veel meer plastic af dan normaal. Onderzoekers die op bruggen plastic voorwerpen telden die langsdreven, telden tot 84.000 objecten per uur, terwijl het daggemiddelde tot die tijd rond de 35.000 voorwerpen per uur was. De onderzoekers publiceerden hun bevindingen onlangs in Nature Water en op de website van Wageningen University & Research.
Waar komt het door?
Van Emmerik constateert in het onderzoek dat het plastic afval drie oorzaken heeft. "De overstroming van de zijrivieren die afwaterden op de Maas, zoals de Geul in Valkenburg, leidde ertoe dat die als het ware de straten schoonveegden, waardoor er vuilnisbakken en terrasstoelen in de rivier terecht kwamen", zegt hij. "Ten tweede overstroomden de riolen, waardoor er veel doekjes en tampons in het water kwamen. En ten derde werd het plastic dat al in de uiterwaarden lag, door het hoge water opnieuw gemobiliseerd."
Verder onderzoek wees uit dat het plastic de Noordzee in de meeste gevallen niet bereikte. "Vrijwel alle plastic bleef onderweg hangen in planten en struiken in de uiterwaarden, vooral tussen Maastricht en Venlo, bleek uit onze tellingen op de rivieroevers", zegt Van Emmerik.
Wat betekent dit?
Omdat rivieren het plastic afval volgens Van Emmerik dus niet naar zee brengen, maar vasthouden, betekent dit dat de rivieren in Nederland volgens hem ernstiger vervuild zijn dan we denken. "Rivieren houden plastic jaren, decennia, misschien wel eeuwenlang vast. Onze rivieren zijn best wel vervuild, er stromen 1 tot 4 miljoen plastic objecten per jaar doorheen. De Rijn en de Maas vallen daarmee in de hogere regionen van de meest vervuilde rivieren op aarde", toonde hij eerder al aan. Een overstroming zorgt voor een nog grotere vervuiling. "Een overstroming zoals in Limburg brengt zelfs plastic in rivieren dat helemaal geen afval is. Op die manier hangt de vervuiling van rivieren dus ook samen met klimaatverandering, die zulke weerseffecten versterkt."
Wat nu?
Gelukkig draagt het team van Van Emmerik ook oplossingen aan. Allereerst zouden opruiminitiatieven zich meer moeten focussen op het plastic in de rivieren en niet alleen op het plastic aan zee. Verder adviseert hij om beter na te denken over het plaatsen van prullenbakken en terrassen in overstromingsgevoelige gebieden. "Ik zie het ook in Amsterdam, waar we nu onderzoek doen. Daar staan veel prullenbakken naast de gracht. Dat is vanuit dit perspectief niet handig." Het onderzoek van Van Emmerik biedt verder volgens WUR ook stof tot nadenken voor milieuwetenschappers, omdat zij zich een beter beeld kunnen vormen over hoe plastic zich in rivieren verspreidt.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
