“Anatomische resten, geneesmiddelen tegen kanker, kleding van de OK, plastic verpakkingen, voedsel.” De opsomming van Anoek van Dooremaal, coördinator duurzaamheid van het Amphia ziekenhuis in Breda, gaat nog even door. Een ding is duidelijk: een ziekenhuis produceert een enorme berg afval. “Per jaar zo’n 1,4 miljoen kilo. Dat staat gelijk aan het afval van zo’n 1.400 huishoudens.”
Dat de hoeveelheid afval zo groot is in ziekenhuizen, is goed te verklaren. Ziekenhuizen moeten brandschoon zijn om de kans op infecties te minimaliseren. Dat betekent dat allerlei gereedschappen extreem goed worden verpakt. Bovendien gebruiken artsen veel van deze gereedschappen maar een keer. Daarna belanden ze in de daarvoor bestemde prullenbak en uiteindelijk in de verbrandingsoven.
Medisch afval recyclen
Voor recycler Renewi is een casus als van het Amphia ziekenhuis hartstikke interessant. Beide partijen trekken al geruime tijd op om afvalstromen te recyclen en waar mogelijk te beperken. “We hebben voor allerlei soorten afval een oplossing in allemaal verschillende sectoren; zo ook in de zorg”, zegt Sander Leenders, commercieel directeur bij Renewi. “Die oplossing kent twee kanten. Aan de voorkant lopen onze Renewi ecoSmart-coaches mee in het ziekenhuis. Ze adviseren bijvoorbeeld het bedrijfsrestaurant of lopen op de OK mee om te adviseren bij het scheiden van afval dat daar vrijkomt. En als het afval eenmaal in de juiste bak ligt, helpen we aan de achterkant om het op de juiste manier te verwerken.”
Al het zogeheten ‘risicohoudend medisch afval’ krijgt bovendien een speciale behandeling. Hiervan produceert het Amphia ziekenhuis jaarlijks zo’n 180.000 kilo. Vanwege besmettingsgevaar wordt dit via een aparte stroom, in speciale vaten, uit het ziekenhuis geleid.
Afval gerecycled tot nieuw product
Maar er is ook veel ziekenhuis-specifiek afval dat nog goed bruikbaar is. “Medicatieglas, metalen wegwerpinstrumenten, sterilisatiedoeken; dit soort dingen komen in gigantische hoeveelheden vrij”, zegt Van Dooremaal. Als deze spullen gescheiden ingezameld worden, kan Renewi ze recyclen tot nieuwe grondstoffen.
Maar dit doet Renewi niet alleen. Een spin in het web van de recycling van ziekenhuisafval is Renewi’s partner GreenCycl. Deze organisatie verwerkt ziekenhuisafval tot nieuwe medische producten. Zo ontmantelt GreenCycl medische nietmachines tot gescheiden materialen en onderzoekt het of het opzetstukken van operatierobots kan hergebruiken.
Circulaire nagelkrabbertjes
Maar echt enthousiast wordt Van Dooremaal als ziekenhuisafval gerecycled kan worden tot nieuwe producten die het ziekenhuispersoneel kan gebruiken. “Neem de PET-verpakkingen. Dit materiaal kan gebruikt worden voor nieuwe producten, zoals nagelkrabbertjes. Deze worden gebruikt op de OK om het vuil onder nagels weg te halen.” Eerder toonde Renewi ook al dat het sterilisatiedoeken kon recyclen tot de veelgebruikte blauwe kruisjes.
Van Dooremaal: “Uiteindelijk wordt recycling het meest tastbaar als gerecycled afval weer terug in je hand belandt, bijvoorbeeld als gereedschap.” En aan ideeën en initiatieven geen gebrek. “We worden overspoeld met mailtjes van personeel dat allerlei suggesties heeft om hergebruik en recycling in het ziekenhuis te stimuleren. We moeten er soms echt een beetje de rem op zetten.”
Al dit onderzoek naar hergebruik moet namelijk wel uiterst zorgvuldig gebeuren. “Er zijn allemaal voorschriften en regelgeving waar je rekening mee moet houden”, zegt Van Dooremaal. “Je mag geen enkel risico nemen met infecties.”
Afval verminderen
Ondertussen zoekt Renewi voortdurend naar nieuwe oplossingen voor andere afvalstromen. “En dankzij onze coaches kunnen we de bewustwording rond het scheiden van afval verder vergroten”, zegt Leenders. “Want hoe beter gescheiden afvalstromen aankomen, hoe hogere recyclepercentages we kunnen garanderen. We sturen natuurlijk ook aan op het verminderen van afval. Het traditionele verdienmodel is aan het veranderen. We helpen mee om afval te voorkomen en om van de vrijgekomen grondstoffen circulaire materialen te maken.”
Ook ondersteunt Renewi organisaties als het Amphia ziekenhuis met het maken van CO2- en recyclingrapportages, zodat het een nog beter beeld krijgt van waar het kan verbeteren. Leenders: “De CSRD-rapportageplicht geldt in mindere mate voor ziekenhuizen. Maar door deze cijfers ziet men onmiddellijk wat de milieu-impact is van het aanleveren van gescheiden afval ten opzichte van restafval. Het zijn de inzichten waar wij ons op kunnen onderscheiden.”
Green Deal Zorg
De Green Deal Zorg stelt concrete duurzaamheidsdoelstellingen voor de zorg. Zo wil de sector de CO2-uitstoot in 2026 met 30 procent verlagen ten opzichte van 2018. Ook is het streven om in 2026 25 procent minder restafval te produceren. Verder gaat er aandacht uit naar het verminderen van grondstoffen en een verhoogde inzet op hergebruik van materialen. In 2026 moet 20 procent van alle wegwerpartikelen vervangen zijn door een duurzaam alternatief.
Werk aan de winkel
Ondanks dat steeds meer ziekenhuisafval gerecycled kan worden, ziet Van Dooremaal nog genoeg potentie. “Er komt nog zoveel meer materiaal vrij, ook materiaal dat infectieus is. Het zou mijn droom zijn als we een manier vinden om al dit materiaal in te zamelen, te steriliseren en vervolgens na te scheiden, zodat we ook daar weer nieuwe dingen mee kunnen maken.”
Leenders: “Wat dat betreft, kun je stellen dat er nog heel veel werk aan de winkel is. Momenteel zijn we bijvoorbeeld aan het verkennen of we incontinentiemateriaal kunnen recyclen; ook een grote afvalstroom binnen de gehele zorgsector. Maar voor dit soort projecten zijn forse investeringen nodig. Ook vraagt het om goede samenwerking tussen alle partijen in de keten en stimulerend overheidsbeleid. De UPV (uitgebreide producenten verantwoordelijkheid, waarbij producenten een actievere rol gaan spelen in het recycleproces van afgedankte producten, red.) voor luiers wordt op dit moment uitgewerkt. Hopelijk tegen de benodigde gunstige condities, zodat we met recycling en verwerking kunnen starten.”
Geen concurrentie
Ondertussen ziet Van Dooremaal dat steeds meer ziekenhuizen zich bewust zijn van hun milieu-impact en aansturen op verbetering. “De meeste ziekenhuizen hebben inmiddels wel duurzaamheidscoördinatoren. Er is een enorme wil om te veranderen. En het werkt natuurlijk dat er wat dat betreft niet echt sprake is van concurrentie tussen de ziekenhuizen. Ervaringen en ideeën worden juist gedeeld in het netwerk van ziekenhuizen. Een oplossing in het ene ziekenhuis kan net zo goed werken in het andere.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
