Sinaasappelschillen: een reststroom vol waarde

Jaarlijks belanden in Nederland honderden miljoenen kilo’s sinaasappelschillen bij het afval. Een groot deel daarvan wordt weggegooid door restaurants, cafés, sapproducenten en supermarkten. Deze reststroom, meer dan 10.000 vrachtwagens vol, wordt voornamelijk verbrand of vergist tot biogas. Dit levert echter weinig op, omdat de schillen vol water zitten. Dat is dus duur voor de bedrijven die de schillen laten verwerken.

Bovendien is het verbranden of vergisten van sinaasappelschillen zonde, omdat er nog veel waarde uit te halen valt, weet Sytze van Stempvoort, oprichter van PeelPioneers. De start-up verwerkt sinaasappelschillen tot waardevolle grondstoffen, zoals etherische oliën en vezelrijke korrels. Deze grondstoffen kunnen worden gebruikt voor de productie van onder meer schoonmaakmiddelen, cosmetica en verpakkingsproducten.

Duurzame grondstoffen

Dat gaat als volgt: de schillen komen binnen en worden in een mechanisch proces verwerkt tot olie, een grondstof voor de cosmetische, schoonmaak- en voedingsindustrie. Nadat de oliën uit de sinaasappelschillen zijn gehaald, blijven er volgens Van Stempvoort nog meer waardevolle grondstoffen over, zoals pectine en flavonoïden.

Pectine wordt in de voedingsindustrie gebruikt als verdikkingsmiddel of gelei in bijvoorbeeld jams, flavonoïden worden onder meer gebruikt in voedingssupplementen. Van Stempvoort: “Nadat je die stoffen uit de schillen hebt gehaald, blijft er tot slot nog een korrel over, waarvan je vezelrijke verpakkingen of papier kunt maken.”

Voor deze inspanningen werd PeelPioneers in oktober 2016, op Duurzame Dinsdag, uitgeroepen tot winnaar van de Lidl Voedselprijs. Naast een geldbedrag van € 1.000 biedt Lidl de start-up verdere ondersteuning in de ontwikkeling van de onderneming.

Artikel gaat verder onder de infographic

Download de infographic in PDF

Duurzaam parfum

Ook de Almeerse start-up Ruik geeft de oliën uit sinaasappelschillen waarde, door deze te verwerken tot duurzaam parfum. Daarmee willen de oprichters een natuurlijk en duurzaam alternatief bieden voor parfum die wordt gemaakt in de huidige cosmetica-industrie. “Er zit een heel vervuilende industrie achter de parfumindustrie”, zegt Noëlle Dorenbos, die de start-up samen met haar broer Boye oprichtte.

“Er gaan miljarden om in de industrie, die is vastgeroest. Dat komt doordat parfum een luxeproduct is, waarbij mensen niet bezig zijn met de inhoud, maar alleen met de geur. Veel dure parfums zijn eigenlijk maar een euro waard.” Dat komt volgens Dorenbos doordat deze parfums meestal voor 95 procent uit synthetische geurstoffen bestaan. “Er worden vervuilende stoffen als aardolie en koolteer gebruikt. Zonde, want de natuur ruikt veel lekkerder en is ook nog eens beter voor je huid.”

Dennennaalden

Ruik pakt het dus anders aan. De start-up verwerkt lokale reststromen, voornamelijk sinaasappelschillen, tot parfum en verpakkingen. Afgelopen jaar ontving de start-up een grote partij van 700 kilo sinaasappelschillen van Ekoplaza. Daaruit haalt de start-up zo’n 3 liter olie, waar een paar duizend flesjes parfum van kunnen worden gemaakt. Inmiddels staan er ruim vijfhonderd verkochte flesjes op de teller. In 2017 moet deze hoeveelheid meer dan verdubbeld worden. Daarnaast wil Ruik meerdere lijnen lanceren.

Een van die lijnen wordt Den, een parfum gemaakt van dennennaalden. Daarvoor gebruikt de start-up de naalden van de kerstboom die afgelopen winter op de Dam stond. Dorenbos: “We willen aan mensen laten zien dat het anders kan. We gooien heel waardevolle dingen weg, met parfum kun je dat benadrukken.”

Grootschalige bioraffinage

Waar Ruik vooral de ketens lokaal probeert te sluiten, is het doel van PeelPioneers om grootschalige bioraffinage voor Nederlandse citrusschillen te realiseren. Van Stempvoort: “Jaarlijks wordt 250 miljoen kilo sinaasappelschillen weggegooid. De helft daarvan is afkomstig van bedrijven. We zitten met verschillende partijen aan tafel, en in maart starten we met een pilot. Het is de bedoeling dat we tijdens die pilot honderden kilo’s schillen per dag aangeleverd krijgen in de haven van Amsterdam. Daar bevindt zich de hub Prodock, waar we de schillen gaan verwerken.”

Van Stempvoort verwacht dat de raffinage van sinaasappelschillen een succesvolle business case wordt. “We beginnen klein, met een modulaire fabriek die we later kunnen uitbreiden. Als de pilot een succes wordt, willen we vanaf 2018 15 tot 30 miljoen kilo schillen per jaar gaan verwerken”, aldus de ondernemer.

Volgens Van Stempvoort is er grote vraag naar raffinage van sinaasappelschillen, zowel aan de supply-kant als de afnemerskant. “Sinaasappelschillen verbranden, levert nauwelijks iets op, want de schillen bestaan voor 80 procent uit water. Daarom is het voor bedrijven nu een kostenpost."

Aan de andere kant is er vanuit circulair oogpunt interesse om producten die van de sinaasappelgrondstoffen zijn gemaakt terug te kopen, aldus de ondernemer. Een voorbeeld daarvan is Hutten catering, waar dagelijks 1.000 kilo aan sinaasappelschillen overblijft. “Er lopen gesprekken om van deze stroom handzeep te maken, die vervolgens gebruikt kan worden door medewerkers van Hutten catering. Een circulaire aanpak.”

 “Recyclen staat onder aan de ladder, het beste is om er hoogwaardigere producten uit te halen” 

NS Stations

Een andere onderneming die te maken heeft met sinaasappelschillen als reststroom is NS Stations, dochteronderneming van NS. Bij verschillende NS retailformules op stations blijven deze schillen over nadat medewerkers en consumenten sinaasappels tot sap hebben geperst.

Vooralsnog eindigen deze schillen samen met ander gft-afval in biovergisters, maar vergistingsbedrijven staan niet om de schillen te springen. “Doordat sinaasappelschillen veel water bevatten, leveren ze weinig energie“, zegt Mirjam Fondse, business developer NS Stations. “Bovendien kan het zuur in de schillen de rubbers van installaties aantasten.” Alternatieven zijn volgens Fondse dus welkom.

Afval op stations

Het vinden van een alternatief past in de ambitie van NS Stations om minder afval te produceren en meer afval te recyclen. Daartoe ondertekende NS samen met Prorail en het ministerie van Infrastructuur & Milieu in 2015 de ‘Green Deal afvalreductie en -recycling op treinstations en in treinen’. De partijen spraken hiermee af om het afval op stations en in treinen met minimaal 25 procent te verminderen in 2020. Dan moet bovendien 75 procent van het afval worden gerecycled. 

Zo maken NS en ProRail het sinds kort met pilots makkelijker voor reizigers om afval te scheiden, met speciale afvalbakken op een aantal stations en in nieuwe treinen. Behalve dit afval, is er ook een start gemaakt om het afval dat in retailconcepten op stations ontstaat, te scheiden. “De retailformules hebben veel organisch afval, zoals gft en voedselresten. Deze stroom zamelen we op een aantal stations helemaal apart in, nu bekijken we hoe we de stroom zo goed mogelijk gescheiden kunnen verwerken”, zegt Fondse. “Recyclen staat onder aan de ladder, het beste is om er hoogwaardigere producten uit te halen.” 

Om daar oplossingen voor te vinden, organiseerde NS Stations vorig jaar de Green Hub Challenge, waarvoor start-ups met ideeën om de stations te verduurzamen, zich konden inschrijven. PeelPioneers werd geselecteerd als een van de winnaars. De start-up en NS Stations bekijken nu de mogelijkheden om de grondstoffen uit deze sinaasappelschillen te gebruiken voor nieuwe producten.

Logistiek

Daarbij is volgens Fondse vooral een juiste inrichting van het logistieke proces van belang. Dat moet ervoor zorgen dat de schillen van een sinaasappel die de consument perst, via de afvalbak, afvalverwerkers en schoonmaakpartijen, uiteindelijk bij Peelpioneers terechtkomt. “Het mooie aan sinaasappelschillen is dat ze eenvoudig kunnen worden ingezameld. Maar je moet er wel voor zorgen dat alle schakels meewerken. Je kunt het als retailmedewerker nog zo goed doen, maar als de schoonmaker of de verwerker het afval alsnog in een verkeerde bak gooit, dan werkt het niet. Dus daar zit de grootste uitdaging voor ons.”

Fondse hoopt dat van de sinaasappelschillen die worden geraffineerd, nieuwe producten kunnen worden gemaakt, die NS Stations vervolgens weer kan afnemen. Fondse: “Van de olie uit sinaasappelschillen kan onder meer een zeer effectief schoonmaakmiddel worden gemaakt. Daarmee kunnen we bijvoorbeeld graffiti van treinen en muren halen. Dat zou hartstikke mooi zijn.”

Header-foto: Shutterstock.com, In tekst-foto: PeelPioneers | Infographic: Robin de Boer, DuurzaamBedrijfsleven Media