Senbis zoekt heilige graal in afbreekbaar plastic

Senbis Polymer Innovations is in Europa een toonaangevende innovator op het gebied van bioplastics. De afbreekbare vezels en plastics van het bedrijf worden voor vele toepassingen gebruikt. In de netten en touwen voor de mosselkwekerij en de visserij, in de draden en touwen voor land- en tuinbouw en groenonderhoud en in kunstgrasvelden. “Wij willen impact maken en kijken naar plastics die een grote kans hebben om in de natuur terecht te komen. Daar bedenken wij dan een biologisch afbreekbare variant voor”, zegt directeur Gerard Nijhoving.

Microplastics in menselijke lichaam

Dat risico bestaat vooral in de textiel, landbouw, de visserij, de groenvoorziening en de sport. Mede in die sectoren komen jaarlijks 9 miljard ton plastic in de natuur en de oceanen. Microplastics worden zelfs gevonden in de verse sneeuw op Antarctica en in het menselijk lichaam. Via vis of schaaldieren eten mensen gemiddeld 11.000 stukjes microplastic per jaar, hebben Gentse wetenschappers uitgerekend. Om nog maar te zwijgen van alle dieren die vergiftigd of verstikt raken door plastic.

Lees hier meer over microplastics in het menselijk lichaam

Voormalige R&D afdeling van Akzo Nobel

Senbis is eigenlijk een voortzetting van de voormalige R&D afdeling van Akzo Nobel op het gebied van garen en vezels. Het bedrijf houdt zich vooral bezig met de verduurzaming van plastics (polymeren). “Wij willen een antwoord hebben op de vervuiling door microplastics”, zegt Nijhoving. “We doen heel veel onderzoek naar nieuwe bioplastics. We hebben daarvoor eigen faciliteiten en mensen met heel veel kennis. Door onze geschiedenis, onze faciliteiten en onze samenwerking met grote bedrijven hebben we de ervaring van een multinational en de flexibiliteit van een start-up. We hebben ook veel multinationals als klant. Wij bedenken voor hun oplossingen.”

Leer hier in drie minuten alles over Senbis:

Geen eigen fabrieken

Senbis is een echt technologiebedrijf dat andere bedrijven in de kunststofsector helpt om producten te ontwikkelen. Ook investeert het zelf in de ontwikkeling van biologisch afbreekbare polymeren. Het heeft een volledig uitgerust R&D-polymeerlaboratorium en een testlocatie met alle benodigde apparatuur, maar zelf geen grote fabrieken of productiemachines. Daarvoor werkt het samen met andere bedrijven, onder meer in de eigen regio Emmen. De R&D-activiteiten worden uitgevoerd door Senbis Polymer Innovations BV en sinds 2021 worden de nieuw ontwikkelde producten verkocht door Senbis Sustainable Products BV. “Wij willen zelf geen grootschalige producent worden en zoeken daarom altijd partners die het product op grote schaal kunnen produceren en de verkoop en distributie kunnen doen. Bijvoorbeeld fabrieken waar ook conventionele plastics worden gemaakt. Wij doen waar wij goed in zijn: R&D en innovatie”, legt Nijhoving uit.

Lees hier meer over recycling en afbreekbaar plastic

Afbreekbaarheid staat voorop

Senbis onderzoekt vooral de afbreekbaarheid van nieuwe producten. Eerst wordt gekeken in welke omgeving die worden gebruikt. “Daar moet het afbreekbaar zijn en wij onderzoeken dan hoe snel dat gaat”, legt Nijhoving uit. “In de natuur en in de zee moet het zo snel mogelijk afbreken. Maar soms is het moeilijk om van afbreekbaar plastic zware prestaties te vragen. De vraag is bijvoorbeeld ook of een product na een dag klaar is of er tien jaar lang moet liggen. In de natuur moeten bacteriën en schimmels het bioplastic afbreken. In een composthoop is veel meer biologische activiteit dan in de grond of in water. Op de bodem van de zee is zelfs nauwelijks biologisch activiteit. Voor de visserij moeten we polymeren maken die snel afbreken, maar toch sterk zijn. Dat is een uitdaging, waarbij ook moeilijke keuzes gemaakt moeten worden.”

Afbreekbare mossel sokken

Voor de visserij heeft Senbis diverse alternatieven ontwikkeld. Bijvoorbeeld afbreekbare netten voor het kweken van mosselen, ook wel mossel sokken genoemd. Die worden meestal van katoen gemaakt, een materiaal dat veel water gebruikt tijdens de teelt en pesticiden bevat. Voor de mosselkwekers heeft Senbis in samenwerking met partners een in de zee afbreekbaar garen ontwikkeld dat als alternatief voor katoen kan dienen. Het garen is gemaakt van bioplastics, is sterk genoeg voor de netten en breekt binnen enkele maanden af in zeewater.

Alternatief voor vispluis

Eenzelfde oplossing bedacht Senbis voor de blauwe of oranje plastic touwen die bodemvissers gebruiken om hun netten te beschermen, het zogeheten Dolly Rope of vispluis. Volgens onderzoek van ingenieursbureau Tauw komt de helft van dat plastic in zee terecht door slijtage en onderhoud. In de Nederlandse Noordzee is dat jaarlijks zo’n 50 tot 100 ton vispluis. Dat is gemaakt van polyethyleen en breekt niet af in zee. Het spoelt aan op stranden en zeedieren en vogels raken erin verstrikt. In Nederland is het zelfs het meest gevonden afval langs de kust. Senbis startte zo’n zes jaar geleden met de ontwikkeling van een alternatief dat biologisch afbreekbaar is in zeewater en liet het in 2020 door vijf vissers testen. “Het is nu nog te duur, waardoor vissers het niet kopen. Dat gaan ze alleen doen als de overheid met regels of subsidies gaat komen. In 2027 komt er een algeheel verbod, maar voor die tijd willen we graag veel grotere pilots organiseren”, zegt Nijhoving. “Het afbreken duurt minstens enkele maanden en in de tussentijd kan het aan land aanspoelen. Het is dus niet in één keer weg. Het is geen magie of tovenarij, maar chemie en biologie. Het heeft tijd nodig.”

Microplastics in tuin voorkomen

Ook voor de land- en tuinbouw en de groenvoorziening is Senbis steeds bezig afbreekbare bioplastics te ontwikkelen. Bijvoorbeeld composteerbaar balenperstouw voor hooibalen, dat nog in ontwikkeling is. Of composteerbaar touw voor de teelt van tomaten, komkommers en paprika’s in kassen of de teelt van hop voor bier. Dit jaar bracht het bedrijf een biologisch afbreekbare trimmerdraad op de markt: GreenLine. Trimmerdraad wordt wereldwijd gebruikt door gemeenten, hoveniers en huiseigenaren om gras en andere planten in de buurt van objecten of op steil of onregelmatig terrein te maaien. Die draad is nu vaak van nylon en wordt bij het trimmen nogal eens in kleine stukjes gehakt. “Zo ben je dus constant bezig duizenden tonnen microplastic te verspreiden in je tuin of park. Dat vind je over duizend jaar nog terug”, zegt Nijhoving.

Eerste afbreekbare kunstgrasveld ter wereld

Ook in de sport en recreatie is het bedrijf actief. Het ontwikkelde biologisch afbreekbare korrels voor kunstgrasvelden – GreenFill – en zelfs biologisch afbreekbaar kunstgras. Daarmee wordt de verspreiding van microplastics in de omgeving voorkomen. Op 20 september werd bij EHS’85 in Emmen ’s werelds eerste biologisch afbreekbare kunstgrasveld geopend. Die grasmat heet GreenBlade en is door Senbis samen met partners als Ten Cate Grass, EdelGrass, Antea Sport en Sweco ontwikkeld voor het ministerie van VWS. Het veld bestaat volledig uit composteerbare materialen en is ingevuld met GreenFill-korrels.

Afbreekbaar of hernieuwbaar

Senbis maakt zijn afbreekbare plastic uit grondstoffen die hernieuwbaar zijn, zoals biomassa, of biologisch afbreekbaar. Dat is niet altijd hetzelfde. Nijhoving: “Je kunt conventionele plastics zoals polyethyleen volledig uit suikerriet maken, maar die breken nog niet zo goed af, terwijl je van aardolie ook plastics kunt maken die wel volledig afbreken in de natuur. Soms moet je dus een keuze maken: biobased of biologisch afbreekbaar. Als het in de natuur terecht komt is ons hoofddoel de afbreekbaarheid. Bij biobased is het doel om CO2-emissies te verlagen.”

Lees hier meer over 100 procent afbreekbaar en recyclebaar plastic schuim

Alternatief voor polyester in kleding

Voordat Senbis een nieuw product ontwikkelt moet eerst vaststaan voor welk doel het is en of er wel een markt voor is. “Daarom hoeven we bijvoorbeeld geen alternatief voor plastic PET-flessen te ontwikkelen. Die worden al op een goede manier ingezameld en gerecycled”, aldus Nijhoving. Waar het bedrijf wel een alternatief voor wil vinden is polyester in kleding. Van dit soort plastic wordt jaarlijks 75 miljoen ton geproduceerd, waarvan het overgrote deel in kleding terecht komt. Via wassen en slijten komen microvezels polyester in het milieu en uiteindelijk in de zeeën en oceanen terecht. Nijhoving: “Dat is wel een significant probleem. Hierdoor komen microplastics zelfs via voedsel en drinken in ons bloed terecht. Het is nog onbekend wat voor gezondheidsrisico’s dit met zich meebrengt. De orka is echter een voorbeeld waarvan we weten dat microplastic en giftige componenten van plastics in de zee de dieren onvruchtbaar maakt en dat dit een groot gevaar is voor hun voortbestaan.”

Heilige graal

Vanwege het grote volume aan microplastics afkomstig van textiel wil Senbis straks een biologisch afbreekbaar alternatief voor polyester in kleding ontwikkelen. “Dit is voor ons de heilige graal”, zegt Nijhoving. “Dit alternatief moet straks met miljoenen tonnen per jaar gemaakt worden, wil het echt een significante impact hebben. Daarom willen we de technologie in licentie gaan uitgeven aan de gigantische fabrieken die veelal in Azië het polyester maken.”

Lees hier meer over de recycling van polyester