Rockwool: “Circulaire economie vraagt systeemdenken”

Dat zegt Hannie Stappers, Director Public Affairs bij het Deense bedrijf. Volgens de isolatieleverancier wordt bij duurzaam bouwen in veel gevallen alleen gedacht aan het energieverbruik van een gebouw. Toch zijn ook diverse sociale aspecten van gebouwen, zoals gezondheid, comfort, veiligheid, toegankelijkheid en impact op de omgeving, belangrijk. Mensen brengen namelijk zo’n 85 tot 90 procent van hun leven door in gebouwen.

Stappers benadrukt het belang van het denken in functies en doelen voor gebouwen. Ze wijst op een renovatieproject van de Amsterdamse Montessorischool, waarin Rockwool betrokken was als isolatieleverancier. Het uitgangspunt van de onderwijsinstelling voor de renovatie was helder: het verlagen van de energierekening van het gebouw. De architect, Hans Kuiper van architectenbureau Van Strigt, vroeg zich echter af welke andere functies ook moeten worden ingebouwd in het nieuwe onderwijsgebouw. Naast de onderwijsfunctie, wil de school namelijk plaats bieden aan verenigingen die in het gebouw kunnen vergaderen. De klaslokalen moeten daardoor geschikt zijn voor verschillende doelgroepen.

Systeemdenken vanuit de circulaire economie

Behalve energie-efficiëntie kwamen ook brandveiligheid en de akoestische eigenschappen op het verlanglijstje voor de verbouwing te staan. Juist voor een Montessorischool is het belangrijk dat het geluid beheersbaar is. Niet alleen in de klaslokalen, maar ook in de monumentale gangen en in het trappenhuis zodat in de brede gangen ook lees- en huiswerkcorners gerealiseerd konden worden.

De gebruikte panelen die in het schoolgebouw zijn geplaatst, bestaan uit een steenwol dat geen vlam vat en geen vocht opneemt, waardoor het materiaal brandveilig is, schimmelvorming voorkomt en geluid dempt. Volgens Rockwool zijn dit facetten die samen bijdragen tot een prettiger binnenklimaat en uiteindelijk betere leerresultaten. Doordat in een materiaal meerdere functies samenkomen, zijn minder verschillende bouwmaterialen nodig om aan alle eisen van de eindgebruiker te voldoen. De isolatie maakte het mogelijk om het energieverbruik van de school met 27 procent te verminderen.

“Door goed te kijken naar wat de eindgebruiker echt nodig heeft, zijn wij er samen in geslaagd om onze producten daadwerkelijk duurzaam en effectief in te zetten.”

“Dit is een mooi voorbeeld van een circulair gebouw, waarbij het systeemdenken vanuit de circulaire economie naar de praktijk is vertaald”, zegt Stappers. “Door goed te kijken naar wat de eindgebruiker echt nodig heeft, zijn wij er samen in geslaagd om onze producten daadwerkelijk duurzaam en effectief in te zetten.”

Meer dan alleen energie besparen

“Het gebouw van de toekomst moet een gebouw zijn dat recht doet aan de veiligheid, de robuustheid tegen de gevolgen van klimaatverandering, gezondheid en comfort", zegt Stappers. "Maar het moet ook continu aanpasbaar en flexibel zijn aan nieuwe woonvormen en mee kunnen groeien met de woonbehoeften van de gebruiker.”

De transitie naar een circulaire economie houdt volgens Rockwool echter niet op bij het betrekken van de eindgebruiker. Rockwool streeft naar het sluiten van de eigen materiaalketen en het volledig benutten van grondstoffen.

Sinds 1992 beschikt het bedrijf over een recyclingfabriek in Roermond, waarin eigen productieafval samen met bouw- en sloopafval afkomstig van bouwplaatsen wordt verwerkt. De isolatieleverancier werkt samen met afvalbedrijf Van Gansewinkel om steenwolresten gescheiden in te zamelen. Het retoursysteem maakt het mogelijk om steenwolafval apart terug te brengen naar de recyclingfabriek.

De verzamelde restproducten worden in de recyclingfabriek tot briketten geperst en vervolgens hergebruikt als grondstof voor de productie van nieuw steenwol. Zo bestaan nieuwe Rockwoolproducten tot 50 procent uit gerecyclede grondstoffen.

Inkoop van waarde

Bouwmaterialen kunnen nog zo duurzaam zijn, er moeten wel afnemers gevonden worden. Maar daar wringt de schoen volgens Stappers nog wel eens. Rockwool loopt er tegenaan dat productleveranciers die extra waarde creëren vaak worden weggestreept in aanbestedingen, wanneer blijkt dat de producten hogere investeringskosten met zich meebrengen. Daarom heeft het bedrijf samen met advies- en ingenieursbureau Tebodin ‘Het nieuwe bestek’ opgezet. Hierin geeft de leverancier inzicht in de maatschappelijke waarde voor gebruikers van Rockwool-steenwolisolatieproducten.

“De inkoper van bouwmaterialen wordt nog steeds gestuurd op harde euro’s, maar niet op het uiteindelijke eindplaatje,”

Om meer inzicht te krijgen wat die waarde is, meet Rockwool de milieuprestaties van de isolatieproducten tijdens de hele levenscyclus op basis van een Life Cycle Analysis (LCA). Het bedrijf is naar eigen zeggen het eerste isolatiebedrijf dat de levenscyclusanalyse heeft toegepast. Hierdoor weet de organisatie precies hoeveel energie zijn producten verbruiken en hoeveel CO2-utistoot ermee gemoeid is.

“De inkoper van bouwmaterialen wordt nog steeds gestuurd op harde euro’s, maar niet op het uiteindelijke eindplaatje,” zegt Stappers. “Wat als hij kan aantonen dat een duurdere aanbod uiteindelijk leidt tot een beter kosten-batenplaatje?”

Wat zijn de kansen?

Om misconcepties over het nut van duurzame innovaties op te helderen, probeert Rockwool de bouwsector bewuster te maken van de kansen die de circulaire economie met zich meebrengt. De isolatieleverancier organiseert kennissessies en expertmeetings, waarin voordelen als kostenbesparing op de middellange termijn mogelijk worden door te investeren in duurzame producten.

Zo is de bouwsector nog steeds gefocust op het energiezuinig, energiezuiniger en energiezuinigste pand, maar wat betekent dat in de praktijk?

Het MVO rapport dat Rockwool vorig jaar lanceerde werd in de markt ontvangen als ‘game changer’. De trendbeschrijvingen en de tools die de isolatieleverancier daarin beschrijft en aanbiedt, helpen de gehele waardeketen om die verduurzamingsslag te maken. Zo is de bouwsector nog steeds gefocust op het energiezuinig, energiezuiniger en energiezuinigste pand, maar wat betekent dat in de praktijk?

"Als je kijkt naar de kostenverdeling van een gemiddeld kantoorpand zou je je moeten focussen op de productiviteit van werknemers in dat pand aangezien dat 90 procent van de kosten betreft", zegt Stappers. "Hou dat ook voor ogen bij de afweging van je isolatiemateriaal. Het gebruik van isolatiemateriaal dat ook de akoestiek en het binnenklimaat verbetert en brandveilig is, bespaart uiteindelijk meer en zorgt daarnaast voor een prettigere werkplek."

Daarnaast mengt het bedrijf zich in het publieke debat. Samen met De Groene Zaak en Eneco, Interface, Triodos Bank, Heijmans, CNG Net, Alliander en Van Houtum schreef het bedrijf een brief aan de regering om voortvarend aan de slag te gaan met de uitspraak in de Klimaatzaak, aangespannen door Urgenda en een groep bezorgde particulieren. Ook is Rockwool betrokken bij de missie om Nederland als circulaire hotspot te positioneren tijdens het Europese voorzitterschap.

Foto: Rockwool (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)