Met een digitaal dashboard je voetafdruk verkleinen

Steeds meer bedrijven willen weten wat de impact van hun activiteiten is op het milieu. “En als de vraag niet van bedrijven zelf komt, dan wel van consumenten, partners of beleidsmakers”, zegt Michiel Kort, directeur circulaire economie van Rebel. Daarom ontwikkelde hij met zijn team een datamodel. Dat model geeft klanten inzicht in hun impact, uitgedrukt in diverse indicatoren, zoals CO2-uitstoot, chemische emissies en energie- en watergebruik. Voor producten wordt de milieu-impact gegeven voor de volledige levenscyclus: van ruwe grondstoffen, productie en transport tot aan gebruiksfase en afvalverwerking. Voor organisaties wordt zowel de milieu-impact gegeven voor directe (scope 1) en indirecte activiteiten (scope 2 en 3).

Life cycle assessments

Om de milieu-impact (van organisaties en producten) te berekenen, maakt het model van Rebel gebruik van life cycle assessments (LCA’s), een wetenschappelijke methode om de milieubelasting van een product te bepalen over de hele levenscyclus. In de regel is het maken van een LCA een monsterklus. Gelukkig wordt alle wetenschappelijke data over LCA’s opgeslagen in een enorme digitale bibliotheek. “Ecoinvent, een internationale nonprofit organisatie uit Zwitserland, bewaart deze data in een grote database”, legt Wouter de Waart, milieu-impact modelleur van Rebel uit. “Hier halen wij milieu-informatie vandaan die van toepassing is op de producten en materialen die onze klanten gebruiken. Daardoor kunnen wij in relatief korte tijd met cijfers uit de database onderbouwen waar de grootste milieudruk zit.

Vervolgens bouwt Rebel een dashboard. Hierin kunnen klanten in een digitale omgeving variabelen uit het datamodel aanpassen. De Waart: “Wat gebeurt er met mijn impact als ik een ander materiaal kies? Of een andere transportmethode? Of overschakel op een deel hernieuwbare energie? Het resultaat van deze oefening is dat de milieu-impact in het model verandert. Dit helpt organisaties om beslissingen te nemen die hun voetafdruk verbetert.”

Nederlandse supermarkten stoppen met de verkoop van Braziliaans vlees. Waarom doen ze dit?

Andere materiaalkeuzes; minder en duurzamer

Zo ondersteunde Rebel een producent van amenity kits: het tasje met producten als toilettas, tandenborstel en oogmasker dat je krijgt tijdens lange overzeese vluchten. Het bedrijf vroeg zich af aan welke knoppen het moest draaien om zijn milieu-impact te verkleinen. “Uit onze analyse bleek dat de grootste impact lag bij de productie, gevolgd door de gebruiksfase waarbij we nadrukkelijk de milieu-impact van vliegen meenemen”, vertelt Kort. “Ook konden we heel duidelijk laten zien hoe het CO2-uitstoot kon reduceren door lokaal in te kopen of te produceren. En kenmerkend voor de luchtvaart is het gewicht van het materiaal natuurlijk cruciaal. Hoe minder gewicht je transporteert, hoe kleiner de milieu-impact.”

Nu is het aan de producent om met deze inzichten aan de slag te gaan. De Waart: “We maken onderscheid tussen aanpassingen die ze direct zelf kunnen doen en indirecte acties waar gesprekken met klanten en leveranciers voor nodig zijn. Zo kunnen ze op de korte termijn in ieder geval al quick wins behalen met een aantal duurzamere materiaalkeuzes. Verder gaan ze meer inzetten op hergebruik en levensduurverlenging. Daardoor kunnen hun producten ook na de vliegreis gebruikt of gerecycled worden.”

Voor ons nieuwe magazine interviewde Change Inc. kabinetschef Diederik Samson. Welke rol ziet hij voor Nederland in de grote transitie?

Tweedehandskleding

Een ander bedrijf dat Rebel onder de loep nam was kledingruilwinkel The Swapshop. “Ergens hebben we het vermoeden dat de aanschaf van tweedehandskleding beter is voor het milieu, maar hoeveel beter eigenlijk?”, zegt De Waart. “In dit model vergelijken we verschillende scenario’s. Vervangt een tweedehands trui een trui die je anders nieuw zou kopen? Of koop je ‘m extra bovenop je nieuwe aankopen? En hoe lang gaat een tweedehands trui eigenlijk nog mee?” Transportbewegingen spelen eveneens een rol bij het ruilen of kopen van (tweedehands)kleding. Alle tweedehandskleding die je bestelt, moeten wel van A naar B vervoerd worden.

“Bij deze casus staat de vraag centraal wat de vermeden milieu-impact is van de aanschaf van tweedehandskleding”, legt Kort uit. “Een belangrijke factor bij het berekenen van de impact van tweedehandshandel is het alternatief waarmee je vergelijkt. In het gunstige geval vervangt tweedehands kleding nieuwkoop. Op basis van onze analyse gaat The Swapshop dit alternatief nu verder onderzoeken, met enquêtes onder haar bezoekers.”

De kledingindustrie innoveert! Calvin Klein en Tommy Hilfiger werken nu aan vegan leer. Hoe werkt dat?

Uitstoot van een verzekeraar

De sectoren die bij Rebel aankloppen met vragen over hun druk op het milieu lopen sterk uiteen. Dankzij het model kwam een Nederlandse verzekeraar erachter dat ze nog veel winst konden behalen door het eigen pand en wagenpark te verduurzamen. Ook heeft Rebel inzichtelijk kunnen maken welk deel van de CO2-uitstoot bij de partijen zit die het schadeherstel voor de verzekeraar regelen (denk aan herstel en reparatie van je auto). De Waart: “Maar waar financiële instellingen zoals verzekeraars echt grote slagen kunnen maken is het beleggingsportfolio. Door van fossiele naar groene investeringen te verschuiven kunnen ze indirect grote verschillen maken. Dit hebben we ook inzichtelijk gemaakt.”

Gemeenten

Overigens zijn niet alleen bedrijven geïnteresseerd in de methodiek Ook gemeenten hebben er gebruik van gemaakt. Voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft Rebel een tool gemaakt waarmee elke gemeente de impact van ongeadresseerd reclamedrukwerk en huis-aan-huis bladen kan bepalen. En de huidige situatie in de gemeente kan vergelijken met een alternatief. Centrale vraag was wat de milieu-impactverschillen zijn tussen de NEE-NEE, NEE-JA en JA-JA-sticker op de brievenbus. Kort: “Zowel gemeenten als de reclamefolderbranche hadden behoefte aan objectivering in het debat. Onze methode heeft deze gegeven. Inmiddels is er ook vanuit Vlaanderen interesse getoond voor ons model.”

Hoe word je van afvalverwerker producent van goederen en circulaire materialen?

Meenemen van kosten in model?

Rebel kiest bewust om geen investeringskosten bij de verschillende scenario’s te tonen. “Als we ons model aan de klant laten zien, wordt ons wel eens gevraagd welk soort materiaal of welk type transport we ‘het beste’ vinden”, zegt Kort. “Bestuurders willen graag eenduidig advies, want dan kunnen ze meteen een beslissing nemen. Maar te snel doorpakken gaat in eerste instantie voorbij aan de onderliggende nuances van de afweging. Met ons model kun je zelf dingen aanpassen en direct zien wat dat voor je impact betekent. Wat als ik het gewicht halveer of de productielocatie dichterbij haal? Vermindert dit mijn CO2-uitstoot of betekent het dat ik veel meer water ga gebruiken? We willen laten zien dat alle afwegingen die je maakt gevolgen hebben. Zo stimuleer je de juiste discussie.”

Scheepscateraar

Vervolgens kan de organisatie op basis van de bevindingen uit het model van Rebel besluiten nemen. Zo is IFS, een internationale cateraar voor offshore- en koopvaardijschepen, na oplevering van het model zover gegaan dat ze het gaan toevoegen aan hun eigen softwareomgeving. “Organisaties staan vrij om het model op hun eigen manier te gebruiken”, zegt De Waart. “Onze methodiek wordt op dit moment structureel geïntegreerd in hun bedrijfsvoering. Dat is toch wel het mooiste compliment dat je kan krijgen.”