Meer en vooral hoogwaardig recyclen, zo wordt de circulaire economie werkelijkheid

Begin dit jaar liet het Planbureau voor de Leefomgeving weten dat een circulair Nederland in 2050 een luchtkasteel blijft als we in dit tempo doorgaan. Sterker nog, in tien jaar tijd zijn we nauwelijks verder gekomen en daalde het aantal circulaire bedrijven ten opzichte van de niet-circulaire. “De weg naar een circulaire economie kent nog veel obstakels”, vindt ook Bas van Ginkel, strategy director bij afvalverwerkingsbedrijf Renewi. “En het heeft geen zin om te wachten op het ei van Columbus. Maar met onze focus op recycling kunnen we in ieder geval een grote bijdrage leveren.”

Meer en beter recyclen

Van Ginkel is vanuit zijn functie verantwoordelijk voor de langetermijnstrategie van Renewi, gericht op meer en hoogwaardig recyclen. Jaarlijks verwerkt Renewi ongeveer 13 miljoen ton afval. Dat is iets meer dan de helft van de 25 miljoen ton bedrijfsafval dat Nederland in een jaar produceert. Overigens is bedrijfsafval goed voor maar liefst 85 tot 90 procent van de totale afvalberg – huishoudelijk afval ‘slechts’ 10 tot 15 procent.

“Met Renewi recyclen we op het moment zo’n 65 procent van alles wat we binnenhalen”, vertelt Van Ginkel. “Dit percentage moet in 2025 omhoog naar 75 procent. Verder willen we zoveel mogelijk waarde toevoegen aan de afvalstromen die we recycling.” Dit houdt in dat Renewi streeft naar ‘upcycling’, waarbij het afval na recycling dezelfde, of zelfs een betere kwaliteit heeft. “Daarnaast willen we ons marktaandeel vergroten en steeds meer processen simplificeren en digitaliseren om het gemak voor onze werknemers en klanten te verhogen.”

Nederland zamelt steeds meer elektronisch afval in. Mede door corona was 2020 zelfs een recordjaar

Hergebruiken, verbranden, storten

Wie op het internet naar cijfers zoekt over afvalverwerking in Nederland, komt erachter dat de getallen uiteen lopen of niet actueel zijn. Onderzoek van het CBS naar huishoudafval in de periode van 2000 tot 2014 laat zien dat de verhouding tussen het hergebruiken, verbranden en storten van afval min of meer gelijk is gebleven: rond de 80 procent wordt gerecycled, 18 procent verbrand en 2 procent gestort. Recentere cijfers uit 2016 tonen dat het verbranden van afval aan terrein wint, ten faveure van storten. Zoals het PBL begin dit jaar ook concludeerde blijft hergebruik min of meer gelijk.

Toch lijkt het erop dat in ieder geval de totale hoeveelheid afval gelijkt blijft. ‘Best opmerkelijk’, verklaarde een woordvoeder van het CBS tegenover Trouw. “Vanwege economische groei verwacht je meer afval. Dat dit niet zo is, kan duiden op duurzamere consumptie en een pril breukje met de wegwerpconsumptie.”

Afval opwaarderen tot materiaal

Naast dat Renewi zich inzet om nog meer afval te recyclen wil het bedrijf ook steeds meer waarde toevoegen aan het gerecyclede materiaal. “Afval verbranden is niet per se slecht, omdat we daar energie uit winnen”, zegt Van Ginkel. “Maar voor een circulaire economie moet je afval weer hoogwaardig kunnen gebruiken in nieuwe producten.” Om dit te realiseren heeft Renewi een constante stroom aan input nodig. Van Ginkel: “Restafval halen we tegen betaling op, maar veel mensen beseffen niet dat wij juist de betalende partij zijn als we glas of elektronica ophalen.” Naast deze afvalsoorten verwerkt Renewi nog veel meer zoals matrassen, luiers, hout, papier, gft en bodemas (as dat overblijft na verbranding van afval).

Het Afvalfonds Verpakkingen moet hard aan de bak om de nieuwe recyclingdoelen te halen. Hoe gaan ze dat doen?

Circulaire matrassen en bio-LNG

Van Ginkel is als directeur strategie voortdurend opzoek naar innovatieve verwerkingsmethoden die afval een tweede leven geven. “Nederlanders gooien elk jaar 1,5 miljoen matrassen weg. Nu hebben we een fabriek opgezet waar we jaarlijks een miljoen matrassen kunnen verwerken. Metaal, hout, katoen, schuim; we kunnen het allemaal opnieuw gebruiken. Een paar jaar geleden was dit ondenkbaar toen alles nog werd verbrand.”

Daarnaast investeerde Renewi samen met Shell en Nordsoll in een bio-LNG-installatie. “Alle voedselresten vergisten we hier in een anaerobe tank. Dit levert een mengsel van methaan en CO2 op. Methaan is een bio-LNG dat als brandstof in het vrachtverkeer en de scheepvaart kan worden gebruikt, terwijl we de CO2 verkopen aan de tuinbouw.”

Virgin te goedkoop

Nadat Renewi de afvalstromen verwerkt heeft, moet het op zoek naar afnemers van de gerecyclede producten. “Het grootste pijnpunt hierbij blijft dat de kosten van gerecyclede materialen nog steeds veel hoger liggen dan voor virgin (red. materiaal dat nooit eerder verwerkt is)”, zegt Van Ginkel. “Terwijl de milieu-impact van virgin materialen niet wordt meegerekend in de prijs. Europa is nu bezig met een belasting voor virgin materialen, maar het probleem is globaal. Inkopers gaan naar de plek waar het ’t goedkoopst is en dan is concurrentie uit China en Turkije bepalend.”

Stap voor stap naar circulair

Toch is Van Ginkel ook hoopvol. “Mijns inziens is het tij aan het keren. Het consumentensentiment verandert. Vroeger koos de consument sowieso het goedkoopste product, nu merk je dat er steeds meer vraag komt naar iets duurdere, maar milieuverantwoorde producten.” En uiteindelijk levert de producent wat de consument wilt, denkt Van Ginkel. “Ook bedrijven beginnen overtuigd te raken dat de consument best wat meer wil betalen voor een verantwoord product.”

Van Ginkel ziet dat er ook binnen Nederland goede slagen te maken zijn om circulariteit te bevorderen. “De bouwsector leent zich goed voor circulariteit. Minerale afvalstoffen, zoals puin, is zeer geschikt voor de aanleg van wegen.” Daarnaast kan de Nederlandse staat ook een directe prikkel geven. “De grootste inkopende partij van ons land is de overheid. Die kan een goed voorbeeld stellen voor de rest. Stel dat de overheid eist dat de producten die het inkoopt voor 15 procent uit secundair materiaal moeten bestaan. Dat zou al een stap in de goede richting zijn.”