“De laatste jaren experimenteren steeds meer grote bedrijven met nieuwe verdienmodellen”, ziet Nancy Bocken, professor sustainable business aan de Universiteit van Maastricht. “Grote namen als Ikea en H&M richten zich op inkomstenstromen uit huur en tweedehands. Weer andere bedrijven bieden producten aan met levenslange garantie of kiezen voor een concept waarbij ze verantwoordelijk blijven voor het onderhoud.” Het zijn modellen die in ieder geval gedeeltelijk tegen het zakelijk instinct ingaan. De basisregel is immers dat je zoveel mogelijk van iets wilt verkopen. Reparatie of levenslange garantie staat dat principe in de weg.
Toch merkt Bocken dat de markt verschuift naar meer service-gerichte verkoopmodellen. “Tien jaar geleden introduceerde Philips al light-as-a-service. Dat begon zeker ook vanuit een commerciële gedachte. Een ledlamp die tientallen jaren meegaat is natuurlijk een slecht verdienmodel. Maar door bij de verkoop onderhoud aan te bieden, werd het levensvatbaar.”
Minder afval
In de ideale situatie stimuleert een servicemodel ook een zuinigere omgang met grondstoffen. Blijf je onderhouden, dan heb je minder grondstoffen nodig om nieuwe producten te maken. Bovendien gooi je als het goed is ook minder weg. “Maar met een duurzame ambitie alleen red je het niet”, vindt Bocken. “Het moet samenkomen met een model dat ook rendabel is.”
Lees ook: Ode aan de Hollandse wol: "We ontdekken nog steeds nieuwe toepassingen”
Keuken-as-a-service
Voor Cees van Nispen begon het ontstaan van een nieuw businessidee in ieder geval wel bij een duurzame gedachte. Decennialang verkocht de inmiddels 75-jarige Van Nispen keukens aan samenwonende stellen. Tegelijkertijd zag hij hoeveel afval de sector genereerde. Van Nispen: “Daarom besloot ik me te richten op een nieuwe missie: hoe kun je een keuken nu zo ontwerpen dat ie nooit meer afval wordt?”
Al snel kwam Van Nispen erachter dat hij “jonge honden” nodig had om zijn idee verder uit te werken. Tijdens een presentatie bij ABN Amro kwam hij in contact met Simon Rombouts, die op dat moment bij de bank afstudeert op het thema service-modellen. “Tijdens mijn presentatie stelde Simon de kritische vragen”, zegt Van Nispen. “Die moest ik dus hebben. Een jaar later heb ik samen met Simon en de zoon van een leverancier van natuurstenen keukenbladen Chainable opgericht: keukens-as-a-service.”
Keukens op de afvalhoop
“Bij een verhuizing naar een nieuw huis moeten de keuken en de badkamer het vaak als eerste ontgelden. Jaarlijks worden er in Nederland een half miljoen keukens vervangen. Daarvan komen 200.000 keukens van de zakelijke markt”, zegt Rombouts. “Het merendeel hiervan wordt verbrand. We zagen in deze markt dus voldoende potentie om verbetering aan te brengen. Daarom ontwikkelde we een model waarbij wij ‘eigenaar’ blijven van alle keukens die we verkopen en verhuren.”
Financiële prikkel
In de praktijk betekent dit dat Chainable keukens verkoopt en verhuurt met een terugkoopverklaring. Is een keuken aan vervanging toe, dan neemt Chainable de keuken in en knapt het bedrijf de materialen op. Daarna kan Chainable deze opnieuw inzetten in nieuwe keukens. Daarnaast verhuurt Chainable ook keukenapparatuur en verzorgen ze het onderhoud. Rombouts: “Het interessante is dat wij financieel geprikkeld worden om onze keukens zo te ontwerpen dat ze lang meegaan en makkelijk zijn in het onderhoud. Als wij hierin verzaken, worden onze kosten hoger.” Chainable koos daarom voor een modulair systeem. Het interne frame blijft hetzelfde, maar de panelen aan de buitenkant zijn eenvoudig vervangbaar. Wel zo handig met de almaar wisselende keukentrends.
Lees ook: ’s Werelds eerste duurzame gin komt van Utrechtse bodem en is gemaakt van 2.500 kilo restfruit
Abonnement voor alles
Volgens Bocken is met name de eerste fase ingewikkeld voor ondernemers die experimenteren met een as-a-service model. “Om van start te gaan, moet je namelijk behoorlijk kapitaalkrachtig zijn”, zegt ze. Zelf ervoer Bocken dit ook toen ze Homie oprichtte, een abonnementsconcept op huishoudelijke apparaten als drogers en wasmachines. Met een abonnement op Homie is het zelfs mogelijk om per was- of droogbeurt te betalen.
Voor Homie en Chainable kan het ook ingewikkeld zijn dat de bedrijven niet zelf de fabrikant zijn van de apparaten die het verhuurt. Bocken: “Je bent afnemer van de apparaten, maar staat vervolgens wel garant voor de service en garantie. Daarom is het belangrijk om goede onderhoudsmensen in dienst te hebben en uiteindelijk je eigen apparatuur aan te bieden, wat we nu ook doen.”
Kennis bij consumenten
Daarbij vragen service-gerichte verdienmodellen ook van consumenten een andere omgang met spullen. Bocken: “Mensen denken vaak dat recycling voldoende is. Maar hergebruik is veel beter. Het is belangrijk dat consumenten hiervan op de hoogte zijn. Met de juiste kennis kunnen mensen bewust de duurzame keuze maken. Consumenten moeten weten dat ze met hun aankoopgedrag daadwerkelijk iets kunnen bijdragen.” Volgens Bocken ligt daar ook een taak voor de overheid. “Nu is consumptie vooral goed voor de economie, maar niet per se voor de circulaire economie.”
Lees ook: Suikerbieten, aardappelen en cichorei: de veelzijdige krachtpatsers in de biobased economie
Materialen in beeld houden
Chainable richt zich vooralsnog voornamelijk op de zakelijke markt middels onder andere woningcorporaties, maar wil volgend jaar ook de particulierenmarkt bedienen. De grootste uitdaging is volgens Van Nispen en Rombouts om alle keukens ‘in beeld te houden’. Wat hierbij helpt is een materialenpaspoort; een registratie van alle materialen die gebruikt worden in een Chainable keuken. En wil je je materialen terughalen, dan moet je weten waar ze zich bevinden. Rombouts: “Daarom zijn we nu bezig om samen met het kadaster te kijken of we bij hun kunnen documenteren waar een circulaire keuken staat. Dit is vooral een juridisch vraagstuk. Maar je wilt natuurlijk vastleggen dat een verkochte Chainable-keuken ook na een verhuizing weer bij ons terugkomt – tenzij je de keuken mee wilt verhuizen natuurlijk. Dat behoort júist tot de mogelijkheden.”
Circulariteit niet heilig
Met het stijgende aantal opdrachten lijkt het verdienmodel van Chainable in ieder geval zijn vruchten af te werpen. Maar zowel Bocken als Rombouts benadrukken dat service-modellen en circulariteit niet zaligmakend zijn. Rombouts: “Er blijven altijd producten waarvoor het as-a-service model niet werkt, denk aan spullen die goedkoop zijn, weinig onderhoud nodig hebben of beperkt technologisch geavanceerd zijn." Bocken: “Daarbij moet de duurzaamheidswinst van ‘circulair’ altijd kritisch bekeken worden. Het gaat niet alleen om hergebruik of recycling, maar ook hoe duurzaam iets gemaakt of gebruikt wordt.”
Lees ook: CEO Maurice Koopman (NN Schade & Inkomen): ‘Duurzaam schadeherstel is voor 2025 de norm’
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief: iedere dag rond 07.00 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze dagelijkse nieuwsbrief.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
