“Jij bent geen wintersporter, zei je toch?” vraagt Dirk van den Berg van Protect Our Winters aan de telefoon. Van den Berg stond aan de wieg van de Nederlandse tak van Protect Our Winters, een non-profit die het bewustzijn van wintersporters op het gebied van duurzaamheid en klimaatverandering probeert op te krikken. Zelf is hij fervent skiër en snowboarder. Maar je hoeft geen wintersporter te zijn om de toenemende stroom aan berichten mee te krijgen over ongewone warmte in de Alpen, tekort aan sneeuw op skipistes, afgelaste races en verontruste skioord-ondernemers.
Het meest recente nieuws: Franse skipistes blijken zich niet goed voor te bereiden op de oplopende effecten van klimaatverandering. Een rapport van de Franse Algemene Rekenkamer wees uit dat de financiële zorgen van skipistes toenemen, met name in lager geleden gebieden, aangezien sneeuwval steeds vaker uitblijft en wintersporters die plekken daarom mijden. Als het zo doorgaat, haalt naar verwachting slechts een handvol van de ondernemingen het jaar 2050.
Grillig weer
“De weersomstandigheden in skigebieden worden steeds extremer”, vertelt Van den Berg. “Enkele weken geleden was het min twintig graden in de Alpen, nu is het er plus tien. En die schommelingen hebben echt een effect. Lager gelegen gebieden zitten steeds vaker zonder sneeuw. Dat betekent dat mensen naar de hoger gelegen gebieden trekken, waar het veel drukker wordt. En ook gletsjers in hoger gelegen gebieden smelten en worden kleiner. Dus daar wordt het ook een stuk drukker, aangezien dezelfde hoeveelheid mensen in een kleiner gebied gaat skiën. Voor de gemiddelde wintersporter zal het genot aanzienlijk afnemen.”
Sneeuwkanon
Gebieden die zonder sneeuw zitten, kiezen steeds vaker voor kunstmatige sneeuw. Kanonnen die water in de lucht spuiten dat bevriest en als nevel neervalt op de piste. “Het is enorm belastend voor het milieu. Niet zozeer de kunstsneeuw zelf, al zijn er vaak wel chemicaliën aan toegevoegd. Maar de waterreservoirs die ervoor nodig zijn, zorgen voor een daling van het grondwaterpeil in de Alpen. Daardoor gaan bomen eerder dood, wat weer een CO2-effect heeft. Het is een neerwaartse spiraal.”
Bovendien is het in lager gelegen gebieden soms gewoon te warm om sneeuwkanonnen te gebruiken. Die gebieden beginnen zichzelf nu te herdefiniëren. Ze worden bijvoorbeeld toerskigebied, wat wil zeggen dat er geen liften zijn en men de pistes omhoog wandelt. Of hun focus komt meer te liggen op activiteiten waar geen sneeuw voor nodig is. “Ze richten zich dan veel meer op de zomer, lente en de herfst, met activiteiten als trailrunning (hardlopen door de bergen, red.) en mountainbiken.”
Bewustzijn
Volgens Protect Our Winters mag het klimaatbesef van wintersporters wel wat groter worden. “De groep mensen die begrijpt dat wintersport op deze manier niet houdbaar is, groeit snel. Maar nog niet voldoende. Veel mensen realiseren zich goed dat er tien jaar geleden vaker sneeuw lag dan nu. Maar tegelijk geldt voor die groep wel: ‘ik heb ervoor gespaard, ik ga gewoon op wintersport’. Wij proberen duidelijk te maken dat íedereen in de wintersportketen zijn eigen rol heeft te vervullen.”
Duurzame keuzes
Voor het individu ligt die rol met name op het transport. Pak sowieso niet het vliegtuig, stelt Van den Berg. Met voldoende skigebieden in de buurt is vliegen voor Nederlanders compleet overbodig. “Het minst slechte scenario is om met z’n vieren in de auto te gaan zitten. Maar je kunt ook met bussen of treinen die kant op.” Ook het gebruik van de elektrische auto wordt aangeraden. Ja, door het tussentijdse opladen duurt de rit iets langer, maar je reis wordt er wel een stuk duurzamer door. “Je ziet dat mensen gelukkig steeds minder vaak beslíst in zeven uur naar Oostenrijk willen rijden.”
Daarnaast gaan wintersporters geregeld meerdere keren achter elkaar weg; twee, soms wel drie keer per jaar. Vaak volgen die vakanties elkaar niet meteen op, maar zit er even tussen. Met dus elke keer een heen- en terugreis. Overweeg eens om die vakanties achter elkaar te plakken, adviseert Van den Berg. Dat scheelt niet alleen reiskosten, maar ook CO2-uitstoot. Ook zou het beter zijn als wintersporters vaker hun materiaal (ski’s, schoenen, helmen) huren dan kopen. Aan dat materiaal kleeft namelijk een milieu-impact. “Het is bizar om te bedenken dat dat ski’s vaak in Oost-Europa worden gemaakt, dan worden verscheept naar het hoofdkantoor van bijvoorbeeld Atomic in Oostenrijk, waarna ze worden verzonden naar Nederland om verkocht te worden, om vervolgens met de wintersporters weer mee terug te gaan naar de skigebieden. Op individueel niveau is dat natuurlijk verwaarloosbaar, maar als iedereen het doet… Het zou dus goed zijn als huren meer wordt gepromoot, dan is die omreis niet nodig.”
Bedrijven
Naar eigen zeggen werkt de skifabrikant Atomic zelf ook aan hun invloed op het klimaat. Het gedrag van zulke bedrijven is erg belangrijk, benadrukt Van den Berg. Protect Our Winters gaat met veel Nederlandse partijen in gesprek om ze aan te sporen tot bewustere klimaatkeuzes. “Bever is een voorbeeld van een bedrijf dat het echt goed doet. Natuurlijk, ook zij willen spullen verkopen. Maar als klanten aankomen met kapotte producten, zetten ze in op reparatie in plaats van een nieuw exemplaar. Ze hebben hele ateliers om jassen, broeken en schoenen te repareren. En hun aanbod bestaat bijna volledig uit duurzame merken als Patagonia, VAUDE en Rab.”
Duurzame skigebieden
Tot slot: de skigebieden zelf. Hoewel zij massaal inzetten op de grote wintersportbehoefte van toeristen – logisch, gezien hun inkomensafhankelijkheid – hebben ze een grote invloed op het al dan niet duurzame karakter van de skivakanties die ze faciliteren. Hun inspanningen nemen gestaag toe, merkt Van den Berg. “Als je vroeger naar Oostenrijk op wintersport ging en je kwam aan in je huisje, dan stonden de kachels altijd op standje honderd. Het eerste wat iedereen deed, was zo snel mogelijk de verwarming uitzetten en de ramen open gooien. Je merkt nu echt dat dat aan het veranderen is. Ook wekken chalets vaker hun eigen stroom op met bijvoorbeeld zonnepanelen.”
Toch zou er nog veel meer kunnen gebeuren. Skioorden die vooroplopen op het gebied van klimaatbewuste keuzes, laten dat contrast goed zien. Bijvoorbeeld het Oostenrijkse dorp Werfenweng, dat naam heeft gemaakt als duurzaamheidspionier. Het gebied is niet toegankelijk voor personenauto’s, maar biedt verschillende opties voor duurzaam vervoer, zoals paard-en-rijtuig, elektrische voertuigen, shuttlediensten en treinen. Van den Berg: “Als je daar een skipas koopt, kun je altijd bellen om opgehaald te worden door shuttles en naar de liften gebracht te worden. Heel Werfenweng is zich aan het ontwikkelen als CO2-neutraal gebied op alle vlakken. Je kunt er met de trein komen en wordt meteen naar je hotel gebracht. Daarnaast scheiden alle hotels hun afval en wekken ze zelf hun eigen duurzame energie op. Het is een prachtig voorbeeld van hoe het óók kan.”
Slecht voor de ondernemer, goed voor de aarde?
Hoewel er veel leed bespaard kan worden met de juiste klimaatmaatregelen, business as usual zit er volgens Van den Berg gewoon niet meer in. “Er gaat een moment komen dat mensen zeggen: dit is het voor mij niet meer waard. Skipassen zijn al hartstikke duur, en dan ligt er ook nog eens geen sneeuw of krioelt het er van de mensen. Ik denk dat mensen er dan gewoon voor kiezen om niet meer te gaan.” Tragedie voor de wintersportondernemer, maar voor de aarde misschien lang zo slecht nog niet.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
