Hoe Zweden bedrijven klaarstoomt voor de circulaire economie

Eind september 2016 schreven verschillende internationale media dat Per Bolund, de Zweedse onderminister van Financiën, een wetsvoorstel heeft uitgebracht om de BTW (belasting over de toegevoegde waarde) voor het repareren van fietsen, schoeisel, leren goederen, kleding en huishoudelijke linnen te verlagen. In de huidige situatie moeten de Zweden nog 25 procent van de totale kosten voor reparatie aan BTW afstaan, maar volgens het wetsvoorstel moet dat 12 procent van de totale kosten voor reparatie zijn.

Daarnaast bracht de Zweedse regering een wetsvoorstel uit voor consumenten om een gedeelte van de belasting op reparaties van elektrische huishoudelijke apparatuur, zoals koelkasten en wasmachines, terug te kunnen vragen. Deze plannen zouden de belastinginkomsten van de Zweedse regering met $ 54 mln verminderen, schrijft het World Economic Forum. Door een welvarende economie heeft Zweden volgens de stichting alsnog een overschot van $ 800 mln in het overheidsbudget.

Circulaire verdienmodellen

Nu de wetsvoorstellen voor het verlagen van de BTW op reparaties zijn ingediend, moeten de andere leden van het Zweedse Parlement hun stemmen uitbrengen. Bolund is echter positief over de uitslag. “Ik heb er vertrouwen in dat een grote meerderheid van het Parlement zal instemmen met de wetsvoorstellen voor BTW-verlaging”, zegt hij tijdens een interview met DuurzaamBedrijfsleven.

“Naast bestuursleden, hebben ook bedrijven positief gereageerd op deze wetsvoorstellen. Veel organisaties zijn nu op zoek naar duurzame alternatieven om de milieuvoetafdruk van hun handelingen te verkleinen en hun businessmodellen aan te passen volgens de principes van de circulaire economie.”

“Hiervoor kijken ze in de richting van verdienmodellen die diensten aanbieden in plaats van de verkoop van producten. Een verlaging op de BTW zou de ontwikkeling van circulaire verdienmodellen als product as a service stimuleren, omdat de bedrijven niet alleen na de levensduur, maar ook tijdens de gebruiksfase verantwoordelijk blijven voor hun producten. Dit stoomt de bedrijven klaar voor de circulaire economie en helpt ze bij het verlagen van de milieu-impact van productieprocessen.”

Koplopers in de circulaire economie

Nadat de andere leden van het Zweedse Parlement hun stemmen hebben uitgebracht, is de verlaging van de BTW op reparaties vanaf januari 2017 van kracht.

Bolund ziet kansen voor het bedrijfsleven en overheden om samen te werken om de circulaire economie tot een succes te maken. Veel Zweedse bedrijven zijn volgens de onderminister al voorlopers op het gebied van circulair ondernemen. Zo zouden veel Zweedse kledingbedrijven materialen hergebruiken bij de productie van nieuwe kleding en verdienmodellen ontwikkelen waarbij kleding wordt verhuurd of uitgeleend in plaats van verkocht.

Op die manier krijgen de kledingbedrijven hun producten aan het eind van de gebruiksfase terug, waardoor er zo min mogelijk ongebruikte kleding op de afvalstortplaatsen belandt. Verder ziet Bolund Ikea als een grote koploper van de circulaire economie. De Zweedse meubelgigant maakte eerder bekend € 1 mrd extra te investeren in duurzaamheid om onder andere zoveel mogelijk hernieuwbare energie af te nemen, maar ook om het materiaalgebruik voor zijn meubels te verduurzamen.

"En we bieden hun kansen om nieuwe oplossingen te vinden voor het verkleinen van hun milieu-impact, zoals energie-efficiëntie en nieuwe businessmodellen”

Verschuiving in het belastingstelsel

Volgens Bolund gaat het grootste gedeelte van de BTW-kosten naar het uitbetalen van arbeid. Daarom ziet de onderminister het als een prioriteit voor Zweden om in de toekomst niet alleen de BTW voor productreparaties te verlagen, maar ook de belasting op arbeid. “Zweden hanteert nu al de hoogste prijs voor de uitstoot van CO2. Dat betekent dat Zweedse bedrijven die veel CO2-uitstoten daar ook veel voor moeten betalen”, zegt Bolund.

“Een van de prioriteiten van de Zweedse regering om de transitie naar circulaire economie te versnellen is om de belasting op arbeid te verlagen. Door de implementatie van deze fiscale regelgeving en een krachtiger milieubeleid zorgen we ervoor dat bedrijven en consumenten zich op innovatieve wijze kunnen aanpassen aan de overgang naar een duurzame economie. En we bieden hun kansen om nieuwe oplossingen te vinden voor het verkleinen van hun milieu-impact, zoals energie-efficiëntie en nieuwe businessmodellen.”

Het verlagen van de belasting op arbeid en het verhogen van belasting voor grondstoffenverbruik is in Nederland het streven van de denktank Ex’tax. Samen met onder andere Deloitte, EY, KPMG, Meijburg & Co en PwC publiceerde Ex’tax een onderzoeksrapport om de verschuiving in het belastingstelsel mogelijk te maken.

In het rapport New era, New plan, Europe biedt de denktank handvatten en scenario’s voor zowel overheden als bedrijven om de belastingverschuiving naar grondstoffenverbruik mogelijk te maken. Verder laat het rapport zien welke gevolgen een belastingherziening heeft op de ontwikkeling van verdienmodellen, die zijn gericht op efficiënt gebruik van grondstoffen en de verschuiving van bezit naar gebruik.

De vervuiler betaalt

De belastingverschuiving komt neer op het principe van ‘de vervuiler betaalt’. Overheden zouden volgens Ex’tax de regelgeving kunnen aanpassen om bedrijven meer belasting te laten betalen op het gebruik van water, energie, fossiele brandstoffen, maar ook voor milieu-impact als luchtvervuiling. Daarnaast zouden de inkomstenbelasting, sociale premies, loonbelasting en de BTW op onderhoud en reparaties van producten verlaagd kunnen worden om een duurzame economie te stimuleren.

Een lastenverlaging van 5,6 tot 20 procent voor zowel werkgevers als werknemers laat in 2020 de werkgelegenheid in de EU met 2,9 procent stijgen en zet 6,6 miljoen mensen aan het werk, blijkt uit het onderzoek van Ex’tax. Daarnaast zou de uitstoot van broeikasgassen als CO2 met 1,038 miljoen ton dalen, het waterverbruik met 219 miljard kubieke meter worden teruggedrongen en het gebruik van fossiele brandstoffen als olie met 194 ton worden verminderd.

Bolund: “Landen die hun economisch beleid en rationaliteit aanpassen ten behoeve van de circulaire economie, door bijvoorbeeld de fiscale regelgeving te hervormen, zullen in de toekomst de winnaars zijn van de wereldwijde concurrentie voor duurzaamheid. Wij geloven dat dit een zeer belangrijke strategie is voor een toekomstbestendige economie die weerstand biedt tegen milieuproblemen, zoals klimaatverandering.”

Foto: Hoofdafbeelding: Ashim D'Silva via Unsplash, Creative Commons, In tekst afbeelding: Miljöpartiet de Gröna via Wikimedia Commons, Creative Commons, Voetafbeelding: Clark Young via Unsplash, Creative Commons (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)