Duurzaam begraven? Opties genoeg!

Denk niet dat de duurzame uitvaart alleen een wens is van hardcore hippies of duurzaamheidsdrammers: volgens onderzoek zou een vijfde van alle mensen kiezen voor een duurzame uitvaart als het een optie is. En gelukkig wordt het steeds vaker een optie, want er zijn allerlei duurzame initiatieven. Zowel in Nederland als het buitenland. Wij zetten er een paar op een rij.

Schimmelkist voor begrafenis

Geen hout, maar schimmel als laatste rustplaats. Dat is het idee van het Nederlandse Loop for Life, dat een grafkist van micellium (schimmeldraden) maakte. De schimmels ruimen snel je stoffelijk overschot op, inclusief eventuele gifstoffen die zich altijd wel ergens in het lichaam ophopen. En maken er gezonde bodem van waar weer plantjes op kunnen groeien. Een snelle cirkel des levens, zodat iedereen met een gerust hart begraven kan worden.

Misschien denk je: maar waarom zou een houten grafkist zoveel erger zijn? Het gaat misschien langzamer, maar uiteindelijk eten micro-organismen in de grond je lichaam alsnog op. Volgens Loop for Life is het niet alleen tegennatuurlijk om in mooie afgewerkte kist van bewerkt hout de laatste reis te ondernemen, het is ook slecht voor de biodiversiteit. We kappen immers bomen om kisten te maken, maar ook om plaats te maken voor grote begraafplaatsen. Het bewerkte hout van de kisten doet er jaren over om te vergaan. De schimmelkist werkt mét de natuur, en laat het lichaam in twee tot drie jaar vergaan, in plaats van in tien jaar. De eerste begrafenis in de schimmelkist vond in 2020 plaats en er lijkt interesse te zijn in deze groenere manier van vergaan.

In het programma koplopers van Change Inc. en BNR spraken wij de bedenker van de schimmelkist. Luister hier.

Tot compost zullen wij wederkeren

Nog een doodswens uit Nederland: de mens als duurzame compost. Iedereen met een tuin weet hoe onmisbaar compost is om de planten goed te laten groeien. Hoe mooi zou het zijn als we na onze dood bij kunnen dragen aan een florerende moestuin? Dat is het idee van twee Nederlandse vrouwen.

Je legt het lichaam op wat natgemaakte houtsnippers, sluit het geheel af en laat de natuur zijn werk doen. Net zo simpel als effectief. Het resultaat is een beetje hetzelfde als bij de schimmelkist, maar werkt nog directer. In de VS is dit soort uitvaarten al toegestaan, in Nederland nog niet. Er is eerst meer onderzoek nodig om te kijken hoe een lichaam met de Nederlandse bodem werkt en of er geen vervuiling ontstaat.

Groene crematie zonder aardgas

Cremeren is niet top voor het milieu: er is veel gas nodig om de ovens op te stoken en het verbrande lichaam zorgt voor allerlei fijnstof en andere vervuiling in de lucht rond een crematorium. Maar het kan ook anders: het bedrijf DFW maakte een elektrische crematieoven. Die kun je in principe met duurzame stroom laten draaien, wat een aanzienlijke hoeveelheid CO2 scheelt bij het hele proces. De eerste van deze elektrische ovens werd in november 2021 geplaatst in Bilthoven, bij een crematorium van Dela.

Waterbad lost het lichaam van Desmond Tutu op

Aquamatie is letterlijk het omgekeerde van een crematie: niet met vuur, maar met water het lichaam opruimen. De techniek bestaat al vrij lang, maar een toepassing op mensen komt nog niet vaak voor. Het proces is simpel: je ligt in een bad van water en een alkalische vloeistof. Dat is een soort zout met specifieke metalen erin - zoals kaliumhydroxide. Het hermetisch afgesloten bad wordt verwarmd tot rond het kookpunt, waardoor de druk toeneemt. Daardoor breken botten en weefsel langzaam af. De botten ‘overleven’ het proces, de rest verdwijnt in de waterslurrie. Na vermaling krijgen nabestaanden de botten mee in een urn, net als na een crematie.

Het klinkt misschien als een gruwelijk proces, maar als je er over nadenkt is een lichaam verbranden nog wel gruwelijker. Dat kost bovendien meer energie én er ontstaat meer lokale luchtvervuiling. Oplossen in water kost 90 procent minder energie. En mocht je nog een rolmodel willen: Aartsbisschop Desmond Tutu koos voor aquamatie na zijn dood, afgelopen december.