Hoogste tijd voor het eerste duurzame mondkapje: 'Wegwerpkapje vergaat pas over 500 jaar'

Vodianova: “Tijdens een weekje Tokyo samen met mijn zakenpartner viel me op dat maskers het Japanse straatbeeld kleuren. We zeiden tegen elkaar dat het er eigenlijk best cool uit zag. Diezelfde week bezochten we een museum gericht op de negatieve gevolgen van ons consumptiegedrag. Wat bleek: wereldwijd is luchtvervuiling de op drie na grootste killer. Ik zag een kans om maskers in een nieuw jasje te steken, Masuku was geboren.”

'Luchtvervuiling is grootste killer'

Voor het coronavirus werden er in Oost-Azië al zo'n 20 miljoen maskers per maand geproduceerd. Het maskers is daar sinds de SARS uitbraak in 2002 langzaam onderdeel van de cultuur geworden, vooral in grote steden zoals Tokyo en Hong Kong. Je draagt het als je voelt dat je ziek wordt uit beleefdheid, maar ook voor warmte in de winter, als beschermlaag tegen smog en zelfs als vermomming, als je er even niet op je best uitziet.

Lees ook: Luchtvervuiling Nederland ondergeschoven kindje in klimaatdebat

In het Westen zijn zulke ideeën nog radicaal. Dat is best vreemd, want ook in Europa en Amerika is de luchtvervuiling substantieel. De EU heeft de standaard voor veilige luchtkwaliteit gezet op 40 milligram per kubieke meter stikstofdioxide (NO2) - dat is de stof die wordt geproduceerd bij verbrandingsprocessen, bijvoorbeeld door auto’s. In onder anderen New York, Parijs, en ook ons eigen Amsterdam zitten we ver boven die norm. Een groot Zweeds onderzoek toonde een verband aan tussen luchtvervuiling en psychische klachten. En de ziekte Alzheimer zou ook sterk gerelateerd zijn aan gevaarlijke emissies in de atmosfeer.

Wegwerpkapje vergaat pas over 500 jaar

Vodianova ziet gezondheidskansen voor allerlei doelgroepen, zoals de stadshardloper met hooikoorts en de student met een allergie en een examen voor de boeg. De onderneemster ziet het dragen van maskers als een bewuste keuze voor het inademen van schone lucht. Die zienswijze werd vertaald in Masuku’s motto ‘Love Air’.

Gezondheid is belangrijk, maar eerlijk is eerlijk: die wit-blauwe dingen leverde belemmeringen op, zoal huiduitslag, oppervlakkig ademen en ‘beslagen ruiten’ bij brillendragers. Bovendien zijn ze onduurzaam. De wegwerpvariant doet er 500 jaar over om te composteren en in de tussentijd vervuilt het milieu in de vorm van microplastics. Om op al die problemen iets te vinden, ging Masuku in een langdurige testfase. “Ik wist meteen: dit is een project voor nerds”, aldus Vodianova.

Lees ook: Driekwart van de wereldbevolking pleit voor verbod op wegwerpplastic

Midden in de ontwerpfase sloeg de pandemie toe, een bizarre situatie die in Masuku’s unieke geval kansen bood. “Ik belde meteen mijn zakenpartner op. ‘Dit is onze kans. We kunnen miljoenen levens redden.’ Het werd stil aan de andere kant van de lijn. ‘Inderdaad, maar ons productiecentrum zit in Wuhan.’ We hadden keihard gewerkt aan ons geliefde project dat ineens meer dan nodig was, maar we moesten alles stilleggen. Toen besloten we investeerders te zoeken en een eigen ‘AirLab’ op te zetten dichterbij huis in Sheffield, UK. Je eigen fabriek runnen is niet makkelijk, maar we hebben de juiste keuze gemaakt.”

Composteerbaar mondmasker

Binnen no time werd de ‘nanofiber filtration fabric’ geperfectioneerd en was Masuku market-ready: ademend, modieus, volgens de medische FFP2-standaard en volledig composteerbaar. Sterker nog, Masuku voedt de organismes in de aarde waar het in ontbindt. De hoge beschermingsgraad werd mogelijk gemaakt door electrospinning - een techniek met biomateriaal wel honderd keer zo klein als een mensenhaar. Bovendien is het masker ergonomisch. “We hebben honderden gezichten bestudeerd om een vorm te bedenken die de meerderheid (70 procent) van de gezichten representeert.”

Volgens Vodianova heeft de toekomst van duurzame business niets met filantropie of antikapitalisme te maken. Het gaat erom wat je met het geld doet. “Grote bedrijven zullen altijd for-profit blijven, maar het verschil met conventioneel zakendoen is dat de winst steeds meer in het oplossen van sociale en milieugerelateerde problemen zal worden geïnvesteerd. Elke onderneming moet een maatschappelijk doel hebben. Dat je het zonder zo’n missie niet redt anno 2022, is een no-brainer.”