De vraag die we onze lezers voorlegden: leidt de circulaire economie al tot aantoonbare verduurzaming binnen het Nederlandse bedrijfsleven? Van de 2.746 respondenten antwoordde 38,7 procent instemmend, maar maakte wel de kanttekening dat het vooralsnog om minimale stappen gaat. Veel minder respondenten vonden dat er grote stappen gezet worden: 14,6 procent.
Bijna 48 procent van de respondenten stelde dat de circulaire economie nog niet tot aantoonbare verduurzaming leidt, al verwacht de helft dat daar snel verandering in komt.
Circulaire economie en verduurzaming
Guido Braam, sociaal ondernemer en schrijver van Route Circulair, sluit zich aan bij de grootste groep respondenten. “Er gebeurt wel wat in Nederland. Ik ben bijvoorbeeld positief over het afgelopen jaar, waarin bedrijven die nu al drie/vier jaar bezig zijn ook eindelijk de financiële voordelen plukken van hun circulaire businessmodel. Er zit dus een gezonde businesscase in en dat is goed nieuws.”
“Als je met circulariteit bezig bent, denk je al snel: het gaat top! Maar we moeten wel eerlijk zijn: de circulaire economie is nog niet het nieuwe normaal. Verre van dat zelfs”, benadrukt hij. “Mud Jeans heeft vorig jaar een schaalsprong gemaakt, maar het is de uitdaging om de nieuwe Levi’s te worden. En we hebben het nog steeds over 165.000 Fairphones tegenover miljarden lineaire mobieltjes.”
Geen sprake van aantoonbare verduurzaming
Jan Jonker, hoogleraar bedrijfskunde aan de Radboud Universiteit, is stellig in zijn antwoord: “Nee, er is nog geen sprake van grootschalige verduurzaming.” De academicus werkt met een team en in samenwerking met bedrijven aan een werkboek circulaire economie. Het werkboek, dat in mei verschijnt en dan gratis te downloaden is, gaat bedrijven helpen om circulariteit in hun businessmodel te brengen.
Daar is momenteel absoluut geen sprake van, stelt hij: “Het begint al bij de attitude: we denken nog helemaal niet in kringlopen, dus daar loopt het al spaak. Daarnaast opereren we nog ‘gewoon’ in een lineaire economie. Ons institutionele weefwerk, van juridisch tot fiscaal, is helemaal niet ingericht op circulariteit.”
Guido Braam herkent dit ook: “Er is nog geen sprake van een eerlijk speelveld. Circulaire initiatieven stuiten momenteel per definitie op extra kosten. Als we de circulaire economie structureel willen implementeren, moet de onderliggende organisatie dus compleet anders.”
"Na jaren slapen en sukkelen gaat onze huidige regering er nu echt mee aan de slag"
Circulaire economie op microniveau
Hoewel er van aantoonbare verduurzaming nog geen sprake is, merkt ook Jonker op dat er wel degelijk het nodige gebeurt in Nederland. “Na jaren slapen en sukkelen gaat onze huidige regering er nu echt mee aan de slag. Er worden eindelijk concrete besluiten genomen en budgetten vrijgemaakt.”
“Op microniveau gebeurt daarnaast van alles”, vervolgt hij. “Tientallen leuke en uitdagende initiatieven steken de kop op. Die hebben we ook nodig, want het laat ons iets belangrijks zien: ‘zo ziet een circulaire economie er uit.’ Al die kleine initiatieven dragen bij aan het debat. Maar zetten ze ook zoden aan de dijk? Nee.”
Braam sluit zich hierbij aan: “Circl, het circulaire pand van ABN Amro, heeft impact omdat het een inspirerend verhaal vertelt. Maar qua volume is de impact verwaarloosbaar. Onze doelstelling om 250.000 woningen in de metropool Amsterdam zo circulair mogelijk te laten ontwikkelen, is bijvoorbeeld een heel ander spelletje.”
Opschalen van de circulaire economie
Toch is opschaling precies waar we naar toe moeten. “Ophouden met knuffelprojectjes”, stelt Jonker. “Het is tijd voor grootschalige projecten, die industriële kringlopen sluiten.” De technologieën om dit te doen, zijn er al. “Denk aan citrusschillen: dat is een mono-stroom van 250.000 ton per jaar die je heel goed kunt verwerken. De proefopstelling om dit te doen, bestaat al. Dan moet dat gewoon opgeschaald worden”, aldus Jonker.
Het opschalen van proefopstellingen is echter een lastig verhaal. Jonker: “Tussen een proefopstelling en een daadwerkelijke fabriek zit een valley of death die moeilijk te overbruggen is. Daar moeten circulaire pioniers in ondersteund worden, met passende regels en substantiële financiële bijdrages.”
Vraag creëren
Braam benadrukt daarnaast het belang van vraag creëren. Als voorbeeld noemt hij interieur en meubilair: “In die sector bestaat geen enkele partij meer die niet met circulariteit bezig is. Dat komt omdat de vraag naar circulair interieur steeds groter is geworden. Op een keer wordt circulair meubilair de norm. Aanbieders zien dat en gaan dus stappen zetten.”
Zo moet dat ook in andere sectoren gaan, vervolgt hij. “Door vraag te creëren, kun je verandering forceren. Als er in de bouw tenders worden uitgezet voor circulaire woonwijken, gaan aannemers echt wel een boekje openslaan over circulariteit. Er kan immers geld mee verdiend worden.”
"De hype van circulariteit is zo snel gegaan, dat we niet meer weten wat nu precies circulair is"
Wat is circulair?
Maar wat is nu precies circulair? En hoe ga je ermee aan de slag? Braam ziet dat veel bedrijven nog met die vraag worstelen. Dat is ook logisch, zegt hij: “De hype van circulariteit is zo snel gegaan, dat we niet meer weten wat nu precies circulair is. Wat mist, is een meetlat. Wat maakt nu echt impact? En hoeveel CO2 kan je besparen door in te zetten op circulaire economie? Daar moet duidelijkheid over komen en misschien zelfs een wereldwijde standaard.”
Daarnaast hebben bedrijven zelf nog wel het een en ander te leren, vult Jonker aan. “Veel bedrijven worstelen met de vraag: hoe doe ik dit dan? Daar kan je natuurlijk heel veel kennis over vergaren, maar je kan ook gewoon aan de slag gaan. Leren doe je vooral door het gewoon te doen.”
Dit artikel is onderdeel van onze themamaand Circulaire Economie. Klik hier om alle artikelen over dit thema te lezen.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
