Het is niet zo duidelijk als grijze uitstootwalmen of blauw water, maar de aantasting van biodiversiteit is één van de grote impactzones uit bedrijfsactiviteiten. Ecosystemen veranderen door het toedoen van mensen en daardoor komen steeds meer populaties in gevaar. De gevolgen daarvan komen als een boemerang terug bij bedrijven. Want zonder koraal geen visserij, zonder vruchtbare grond geen oost, et cetera.
Om grootschalige ecologische verstoringen te voorkomen, begon de International Union for Conservation (IUCN) in 1964 met het verzamelen van data van bedreigde diersoorten. Dat is inmiddels uitgegroeid tot 's werelds meest uitgebreide informatiebron over de staat van dier-, schimmel- en plantensoorten. Op de rode lijst staan momenteel 42.100 populaties, oftewel 28 procent van het aantal beoordeelde soorten.
Hele dierenrijk loopt risico
Van de bedreigde soorten begeeft vooral (60 procent van de soorten) de cycas, een oud plantengewas, zich in de gevarenzone, gevolgd door amfibieën (41 procent), haaien en roggen (37 procent), koraal (36 procent), coniferen (34 procent), schaaldieren (28 procent), zoogdieren (27 procent), reptielen (28 procent) en vogels (13 procent).
Het totaalplaatje vraagt om actie: volgens het laatste biodiversiteitsrapport van WWF zijn wilde diersoorten tussen 1970 en 2018 met tweederde achteruitgegaan. De overlevingskans van koraal neemt het snelst af.
Lijst met overlevingsinformatie
De rode lijst van de IUCN is een kritische indicator voor de gezondheid van de biodiversiteit in de wereld. Naast zijn functie als index, is het een tool om overheden, ngo's, wetenschappelijke instellingen en bedrijven te helpen actie te voeren. De rode lijst bevat informatie over soorten en hun overlevingsstatus, maar ook hun verspreidingsgebied, populatiegrootte, habitat, en aanbevolen instandhoudingsacties.
Europa ook bedreigd
Er staan een hoop exotische kikkers en kleurrijke insecten op de lijst, maar het uitstervingsrisico heerst niet alleen in verre landen. In Europa wordt 22,7 procent van de door de IUCN beoordeelde soorten met extinctie bedreigd. Vooral mediterrane landen lopen risico om biodiversiteitshotspots uit te putten.
Neem bijvoorbeeld zweefvliegen, de broertjes en zusjes van de mug. Het zijn stekers, maar ook bestuivers – en daarvan hebben we er steeds minder. Daarom spoorde de IUCN de afgelopen jaren alle 900 inheemse Europese soorten op voor een beoordeling, gesteund door de Europese Commissie. Vorig jaar eindigde het project met een alarmerende conclusie: het ziet er nu naar uit dat 37 procent van de Europese zweefvliegen gaat uitsterven.
Biodiversiteit in Europa
De Europese biodiversiteit omvat zo’n 20.000 soorten vaatplanten, 800 soorten vogels en zoogdieren, 230 soorten amfibieën en reptielen, 1.800 soorten vissen en meer dan 100.000 ongewervelde soorten.
Stappen maken met biodiversiteit
Het doel van de rode lijst is niet om mensen eco-angst bij te brengen, maar om besluitvormers te helpen er iets aan te doen. Overheden, wetenschappelijke instellingen, ngo’s en bedrijven gebruiken de informatie van IUCN om hun beleid rondom biodiversiteit te verscherpen.
Zo weten we van de Usambara Sprinkhaan dat het een ‘kwetsbare’ soort is – precies in het midden van de risicoschaal, die in bosachtig gebied leeft. Ook is bekend dat er al op minstens één plek actief wordt gewerkt aan het beschermen van de populatie. Wat nog ontbreekt, is een actieplan voor herstel, management in situ en educatieprogramma’s. Daar kunnen ngo’s, gemeentes en andere organisaties dus mooi mee aan de slag.
Groene gebieden
Een van de effectiefste manieren om de natuurlijke rijkdom op aarde te behouden, is het instellen van beschermde natuurgebieden. Op dit moment is 15,8 procent van het land beschermd tegenover 8,16 van de oceanen.
De IUCN ontwierp een prikkel voor locatiebeheerders om dat getal omhoog te krijgen: een groene lijst. Op dit moment zijn 61 natuurgebieden gecertificeerd. Ze fungeren als een blauwdruk van ‘goed natuurbeheer’. De standaard steunt op vier pilaren: eerlijk bestuur, robuuste planning en design, effectief beheer en (snelle) resultaten.
Op de groene lijst staat bijvoorbeeld het natuurgebied bij Les Contamines-Montjoie in Frankrijk. In het berggebied leven 270 geregistreerde diersoorten en 660 plantensoorten. Zo’n dertig daarvan zijn zeldzaam en/of beschermd. Dankzij een actief beheerd observatorium, lokale samenwerkingen met toezichthouders en het handhaven van duurzaam toerisme, lopen die soorten weinig risico om uit te sterven.
Meer nieuws over biodiversiteit
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
