Patrick van der Pijl is sinds twaalf jaar CEO van Business Models Inc. Hij schreef de bestseller Business Model Generation en werkt met zijn bedrijf aan nieuwe business modellen waarmee bedrijven meer impact kunnen generen. “We hebben een nieuwe, andere mindset nodig. Er is geen zekerheid. Nooit.”
Visie
“We zijn in mijn opinie pas echt duurzaam als alles wordt gerecylcled of opnieuw wordt gebruikt en niet meer bij het afval terechtkomt. Gelukkig staan we aan het begin van een nieuwe beweging, namelijk dat alle spullen in een closed loop terechtkomen. Spullen gaan automatisch via de loop terug of naar iemand anders, fabrikanten krijgen het management erover. Bedrijven zijn daar nu niet op ingericht en gooien spullen of het management van spullen over de schutting bij klanten. Dat kan anders, kijk naar bijvoorbeeld Swapfiets. Daar wordt technologie ingezet om te zien waar de fietsen zijn die in gebruik zijn, wie die fietsen hebben, en hoe lang een fiets meegaat. Dat monitoren helpt weer in het businessmodel.
We zijn met ons eigen bedrijf nu bezig met een test, om alle mobiele telefoons van al onze 30 medewerkers op die manier te leasen. Everphone neemt alle Apple spullen over en zorgt overal voor: dat alle apparatuur wordt opgeladen en geïnstalleerd, dat alle informatie goed wordt overgezet en dat als er een mobiel kapot is, die op tijd vervangen wordt. Wij betalen voor het servicepakket. Dat scheelt enorm veel beheertijd.
Met ons bedrijf doen we nu een project voor een zorgleverancier, om daar de aanrijroutes te verkorten door automatisering. We werken aan een platform dat na de zomer in de lucht gaat en dat ervoor zorgt dat wijkverpleging en thuiszorg met een app worden geregeld, in plaats van via papier en fax. Afspraken worden automatisch ingepland. Het is efficiënt voor alle partijen: de mensen krijgen zo precies en op tijd wat ze nodig hebben en het zorgpersoneel heeft meer tijd om de echte zorg te leveren. De route wordt niet meer door mensen bepaald, maar door een algoritme. Dit proces wordt al gebruikt bij logistieke bedrijven.
Ik denk dat, als je het hebt over die duurzame economie, het veel meer gaat over dat andere partijen processen faciliteren waardoor je zelf meer impact kan maken. Het heeft geen zin om consumenten te informeren over hoe ze het beste hun matrassen kunnen recyclen, dat moet je producenten laten doen. Daarom is die closed loop goed. Maar mensen moeten daar wel over worden geïnformeerd. Er moet een campagne komen voor mensen over: wat is bezit.”
Leiderschap
“Leiderschap gaat over nieuwsgierigheid. Als leiders alleen maar bezig zijn met de uitvoering van de strategie, dan ga je nooit andere onbekende onderdelen van een proces of product verkennen. Daarnaast is het belangrijk dat een leider een nieuwe mindset adopteert. Vergeet die traditionele productiemethodes. Circulariteit gaat over nieuwe manieren van produceren. Kijk naar Fairphone, of Patagonia. Dat zijn bedrijven die willen transformeren, die nemen een schot naar de maan. Die geven een doelstelling af terwijl ze niet weten hoe zie die gaan bereiken. Je moet durven.
Mensen willen vaak wel beslissingen nemen, maar alleen als er zekerheid kan worden gegeven. Als ze garanties hebben. Het is makkelijk te verklaren waarom: ze moeten verantwoording afleggen aan een Raad van Toezicht of een Raad van Commissarissen. Daar moet dus ook wat veranderen, want ik vind het schrikbarend hoe traditioneel mensen denken. Als ik een contract wil opzetten om nieuwe manier van werken vast te leggen, kan ik geen jurist vinden die voor zowel mij als voor mijn partner het contract wil maken. Ik heb er nu vier of vijf gesproken, maar ze zeggen allemaal: als er strijd is, moet ik partij kiezen. Ik kan niet voor beide partijen opkomen. En wat doen we met de kleine lettertjes, vragen ze me ook nog. Maar ik wil geen kleine lettertjes. Ik wil zaken kunnen doen met die partij tot in lengte van dagen.
We hebben een nieuwe, andere mindset nodig. Er is geen zekerheid. Nooit. Dat hebben we nu ook gezien met die corona. Hoezo maak je nog driejaren plannen waarop je wordt afgerekend? Dat kan niet, kijk maar naar afgelopen coronajaar. Dat is vasthouden aan een schijnzekerheid.”
Impact
“Impact is dus te maken door productie en gebruik van spullen en diensten op een andere manier aan te pakken. We gaan nu een wereldwijde meubelfabrikant helpen aan zo’n model: meubels als een service. Een kantoorpand van 1.000 vierkante meter wordt ingericht door dat bedrijf en de zorg wordt volledig overgenomen. Daar heb je als kantoor geen omkijken naar. Ook kan er op die manier veel beter gekeken worden naar local-for-local. Het gaat om een andere manier van doen en organiseren.
In het boek dat we hebben geschreven, hebben we gekeken naar product-as-a-service. Vanuit alle modellen zie je dat je hier wel bereik voor nodig hebt. Patagonia wil geen spullen meer verkopen, maar dan moeten ze wel hun klantenkring uitbreiden. Je ziet het aan Livekindly. Ze bereiken nu eerst de massa om dan hun verhaal goed uit te rollen. Interface wil een negatieve footprint, en gaat eerst zichzelf anders organiseren. Het gaat om het formuleren van doelen en dan bepalen wat je anders gaat doen om die te behalen. Maar het gaat er ook om de klanten in de gaten te houden. Zij moeten bereid zijn hiervoor te betalen.
Je moet vaardigheden ontwikkelen om circulaire producten te kunnen maken. Mensen moeten dingen afleren en daar moet op ingespeeld worden. Een voorbeeld is weer Swapfiets, die geen bagagedrager op hun fiets zet, omdat fietsen teveel lijden van mensen die achterop een fiets zitten. Maar ook belangrijk is het om successen te vieren. Je moet laten zien dat het kan, dat het werkt. En dat vooral ook delen zodat anderen daarvan kunnen leren. We hebben iedereen nodig, de overheid om deze circulariteit te stimuleren, door incentives te geven. Consumenten die de beweging willen maken. En producenten die het willen doen. Het lastigste is de andere mindset, om anders om te gaan met zekerheid en onzekerheid. Daarom hebben we CEO’s nodig die echte gamechangers durven te zijn.”
