Susan Hansen, Global Strategist Food & Agribusiness Supply Chains bij Rabobank en expert op het gebied van verpakkingen en logistiek in de voedsel- en agrosector, deelt haar visie op het plastic vraagstuk. In plaats van plastic de rug toe te keren, pleit zij voor investeringen in de infrastructuur voor recycling en meer samenwerking in de recycleketen.
Om te laten zien wat verpakkingen betekenen voor de houdbaarheid van voedselproducten, ontwikkelde Rabobank de infographic 'Voedsel mooi verpakt'.
[image]
‘Antiplastic-sentiment’
De afgelopen twee jaar zag Hansen op verschillende fronten een ontwikkeling van wat zij noemt ‘antiplastic-sentiment’. “Consumenten kunnen via social media heel gemakkelijk hun ongenoegen laten blijken. Ze delen bijvoorbeeld voorbeelden van oververpakking, bijvoorbeeld een klein product in een gigantische doos. En ze ergeren zich aan plastic, omdat ze dat vaak als zwerfafval terugzien.”
De BBC-documentaire Blue Ocean II, waarin te zien was hoeveel plastic er rondzwerft in de oceanen, heeft volgens Hansen voor een versnelling gezorgd. Niet alleen in Europa, maar wereldwijd delen consumenten voorbeelden van overbodige verpakkingen op social media.
Lees ook: Deze 5 bedrijven ruimen de plastic soep op
Druk vanuit investeerders
Tegelijkertijd ontstaan er steeds meer semipublieke initiatieven rondom het verminderen van plastic, die vaak invloed hebben op het beleid en de wetgeving rondom plastic-gebruik. In het Verenigd Koninkrijk stond bijvoorbeeld de Ellen MacArthur Foundation aan de wieg van het UK Plastics Pact, dat ook in Nederland navolging kreeg. De Europese Unie nam in 2018 het Circular Economy Package aan, gevolgd door een verbod op wegwerpplastic. “Dat heeft natuurlijk consequenties voor het bedrijfsleven,” zegt Hansen.
Maar er komt ook steeds meer druk vanuit een andere hoek: die van de investeerders. Die beginnen steeds meer vragen te stellen aan grote merken over wat zij doen om verpakkingen te verduurzamen. Veel bedrijven hebben dan ook concrete doelstellingen geformuleerd voor het verduurzamen van verpakkingen. Ook de grote bedrijven, die al langer duurzaamheidsdoelstellingen hadden, richten zich nu specifiek op duurzame verpakkingen.
CO2-uitstoot versus recyclebaarheid
Maar wat is dan een duurzame verpakking? Het antwoord op die vraag blijkt niet eenvoudig. “Consumenten zien plastic niet als duurzaam, maar het hangt echt af van hoe je ernaar kijkt,” legt Hansen uit. “Glas is bijvoorbeeld oneindig te recyclen, in tegenstelling tot plastic. Maar doordat glas zo zwaar is kost de productie en het transport ervan veel meer energie dan plastic verpakkingen. Die worden steeds dunner en lichter en kunnen plat vervoerd worden. Elk materiaal heeft voor- en nadelen.”
De wensen van consumenten spelen ook een rol, zegt Hansen. “Plastic heeft een imago-probleem, we willen er graag vanaf. Tegelijkertijd koken we minder vaak, snacken we meer onderweg en kopen we steeds meer online. Daar heb je allemaal lichte verpakkingen voor nodig. Het antiplastic-sentiment is niet helemaal terecht.”
Lees ook: Waarom voedselverpakkingen onmisbaar zijn
Consequenties
Het grote nadeel van plastic is namelijk meteen het grote voordeel. Het is ontzettend sterk en breekt dus heel langzaam af. Bovendien is het goedkoop, de productie en het vervoer ervan kosten relatief weinig energie en het speelt een grote rol in het tegengaan van voedselverspilling. “Consumenten realiseren zich niet altijd dat elk verpakkingsmateriaal dat je kiest consequenties heeft. Merken en retailers worstelen daarmee,” zegt Hansen.
'Elk verpakkingsmateriaal dat je kiest heeft consequenties'
De discussie over wat de duurzaamste oplossing is gaat verder dan soorten verpakkingen en speelt ook op internationaal niveau. Zo zijn bijvoorbeeld statiegeldregelingen in Scandinavië, Duitsland en Nederland al jaren de norm, terwijl het Verenigd Koninkrijk hier terughoudend in is.
Plastic de meest innovatieve verpakking
Hansen ziet ontzettend veel gebeuren in de verpakkingsindustrie. Er wordt geëxperimenteerd met het gewicht van verpakkingen, de grootte en het gehalte gerecyclede materialen. “Bij alle materiaalsoorten zie je innovaties. Glas en papier hebben een veel hoger recyclegehalte dan plastic. Maar ik zou bijna willen zeggen dat plastic van alle verpakkingen de meest innovatieve is, omdat er zoveel soorten zijn en je er zoveel mee kunt doen.”
Voorbeelden daarvan ziet Hansen bij steeds meer bedrijven terug. Grote drankmerken werken bijvoorbeeld aan biobased plastic flessen. Andere bedrijven voegen markeringen toe aan hun verpakkingen, om het sorteren en recyclen makkelijker te maken. “Qua design zijn de mogelijkheden van plastic eindeloos. Daarom kunnen producenten ook veel en snel innovatieve designs op de markt brengen”, zegt Hansen.
Lees ook: Eerste verpakkingen van olifantsgras liggen in de winkel
Niet de ‘holy grail’
Heeft biobased plastic dan de toekomst? Er is zeker een markt voor, zegt Hansen, “maar het is niet de ‘holy grail’”. De aanvoer is versnipperd, grote productieketens bestaan nog niet, de kosten zijn nog hoger dan traditionele plastic, en de kwaliteit is niet altijd goed genoeg. Er zijn veel verschillende initiatieven, bijvoorbeeld met suikerriet, aardappelen, mais, algen, of garnalenschillen. Op dit moment is suikerriet het meest commercieel, terwijl de meeste andere methodes nog in een experimentele fase zijn. “Daarnaast heeft elk type verpakkingsmateriaal zijn eigen methode van recyclen, dus ook verschillende soorten plastic. En recyclebedrijven hebben nog geen infrastructuur om biobased plastic goed te verwerken.”
Bovendien wijst Hansen erop dat biobased plastic niet per definitie duurzamer is. “Het geeft mensen een goed gevoel, want het is gemaakt van plantaardige materialen. Maar als het niet gerecycled wordt of goed wordt afgebroken, dan maakt het niet uit van welk materiaal het plastic gemaakt is.” Ook is de kwaliteit van biobased plastic vaak minder dan dat van andere soorten plastic, waardoor voedsel minder lang goed blijft. “Voor andere toepassingen dan voedselverpakkingen bieden biobased plastics overigens meer mogelijkheden”, voegt Hansen toe.
Redesign, recycle, reuse
Het probleem van plastic is dan ook niet het materiaal, zegt Hansen, maar de manier waarop we ermee omgaan. Op het gebied van inzamelen en recyclen valt nog veel winst te behalen. Een nog verdere aanscherping van de regels ziet ze dan ook niet als een oplossing. “Ik ben bang dat een verbod op wegwerpplastic vooral symbolisch is. We moeten veel meer inzetten op redesign, recycling en hergebruik. Dat vraagt om investeringen in de hele keten.”
Op dat gebied is er al veel beweging. Er wordt bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar hoe je de recycleerbaarheid van een product verhoogt. Of hoe je het percentage gerecycled materiaal in een product kunt verhogen, bijvoorbeeld in PET-flessen. Er wordt ook geëxperimenteerd met het aanpassen van verpakkingen naar mono-materialen, in plaats van verpakkingen die uit veel verschillende plastics bestaan. Voor andere soorten die moeilijk te recyclen zijn, zoals zwart plastic, wordt gekeken hoe de infrastructuur en het recycleproces aangepast kunnen worden.
Moeilijk te recyclen materialen
Ook zijn er steeds meer merken die initiatief nemen op het gebied van recycling en de samenwerking zoeken met recyclingbedrijven. Petcare, een merk voor diervoeding, heeft bijvoorbeeld een programma in het Verenigd Koninkrijk waarbij mensen de zakken waarin ze hun producten kopen, weer kunnen inleveren bij TerraCycle. Dat bedrijf richt zich op moeilijk te recyclen plasticsoorten en maakt daar geheel nieuwe producten van, bijvoorbeeld een tuinbankje of een tas.
Ook Pepsico werkt voor hun chipsmerk Walkers samen met TerraCycle, na een petitie in het Verenigd Koninkrijk die meer dan 300.000 keer werd getekend. Conventionele chipszakjes kunnen niet gerecycled worden in de huidige infrastructuur, dus riepen de initiatiefnemers van de petitie de chipskopers op om alle zakjes terug te sturen naar Walkers. “Met dit soort acties kunnen consumenten dus zeker de inspanningen van bedrijven versnellen. Bedrijven reageren daar snel op”, zegt Hansen.
De oplossing: samenwerking in de recycleketen
Dergelijke samenwerkingen in de recycleketen zijn essentieel om het plastic probleem aan te pakken, zegt Hansen. “Als je een soort plastic gebruikt die heel goed te recyclen is, maar er vervolgens geen infrastructuur is om dat te doen, dan schiet je er niets mee op. Of als je heel veel capaciteit hebt om een bepaald type plastic te recyclen, waar vervolgens niemand om vraagt. Ik verwacht dat we in de nabije toekomst veel meer samenwerking zullen zien tussen alle partijen in de keten om tot de meest duurzame oplossing te komen.”
'De discussie over plastic gaat leiden tot meer samenwerking in de keten'
Gezien de hoeveelheid materiaal die bedrijven nodig hebben om producten veilig te verpakken, acht Hansen de kans klein dat de verpakkingsindustrie gaat stoppen met plastic. Gerecycled materiaal kan een deel van de oplossing zijn, maar ook dan is er samenwerking in de keten nodig. “Tot nu toe was er meer aanbod dan vraag, maar door de ambitieuze plannen van veel grote merken zal het naar mijn mening steeds uitdagender zijn om aan dit soort materiaal te komen. En dit zal ook onvermijdelijk leiden naar meer strategische samenwerking in de keten.”
De discussie rondom plastic is een terechte, benadrukt Hansen, maar plastic is niet de oorzaak van al het kwaad. “Als materiaal heeft het een belangrijke functie. We moeten alleen veel beter omgaan met ons afval. We moeten dus investeren in de mindset van consumenten, maar ook echt in de infrastructuur om afval te recyclen. Ik verwacht dat de discussie over plastic tot meer samenwerking in de keten gaat leiden. Dat gaat zorgen voor duurzame oplossingen.”
Susan Hansen is één van de sprekers op ons thema-event Duurzaam Verpakt in Utrecht. Hét evenement over verpakkingen voor beslissers en professionals van producenten van grondstoffen en verpakkingen, afvalverwerkers, retailers en kennisinstellingen. Mis het niet!
Bron & infographics: Rabobank | Portretfoto: Susan Hansen | Hoofdbeeld: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
