Nederlandse kassenbouw verovert de wereld

DuurzaamBedrijfsleven Media gaat in gesprek met Kubo Group en Van der Hoeven, twee van de meest innoverende kassenbouwers van Nederland, over de Nederlandse export van tuinbouwprojecten, de duurzaamheidsfactor ervan en de sleutelrol die het zal vervullen in de voedselvoorziening van de toekomst.

Nederlandse export

Nederland is van oudsher een voorloper op het gebied van kassenbouw. “We hebben sinds jaar en dag een hele open kennisstructuur”, verklaart Peter Spaans, directeur van Van der Hoeven. “Daarnaast heeft de overheid altijd oog gehad voor de belangen van de sector en bestaat er al jaren een vruchtbare samenwerking met Nederlandse universiteiten. Die driehoek heeft ervoor gezorgd dat de sector zich snel heeft ontwikkeld.”

"Nederland heeft een grote geschiedenis in de tuinbouw. Alle kennis bevindt zich hier"

“Nederland heeft een grote geschiedenis in de tuinbouw. Alle kennis bevindt zich hier”, vult Henk van Tuyl, exportmanager bij Kubo Group, aan. “Een instituut als Wageningen University is bijvoorbeeld één van de beste landbouwuniversiteiten ter wereld.”

In Nederland staat ongeveer 10.000 hectare aan kassen, maar dit areaal breidt zich al een paar jaar niet meer uit. De interesse vanuit het buitenland is echter groot. Zowel Van der Hoeven als Kubo verrichten 90 tot 95 procent van hun werkzaamheden dan ook in het buitenland. “Daar ziet men heel goed de potentie van high-tech tuinbouw”, zegt Spaans.

Sundrop Farms

Deze werkzaamheden in het buitenland hebben geleid tot enkele prachtige projecten, waarbij duurzaamheid hoog in het vaandel staat. Eén van de mooiste projecten in het portfolio van Van der Hoeven is Sundrop Farms (zie hoofdafbeelding). Deze gigantische, semi-gesloten kas voor de productie van tomaten, in het Australische Port Augusta, is volledig losgekoppeld van het net en maakt enkel gebruik van zeewater en zonne-energie.

Sundrop Farms maakt daarnaast uitsluitend gebruik van een grote zonnecentrale, van het Deense bedrijf Aalborg CSP voor zijn energievoorziening, waar 23.000 parabolische spiegels zonlicht richten op een centrale toren. De hitte die hierdoor ontstaat, wordt gebruikt om stoom te maken, waarmee eigen elektriciteit wordt opgewekt. Daarnaast wordt de hitte gebruikt om zeewater te ontzilten, dat door een speciaal aangelegde pijpleiding naar Sundrop Farms wordt getransporteerd.

Op die manier is Sundrop Farms in staat om tomaten te kweken zonder gebruik te maken van fossiele brandstoffen, zoet water en pesticiden. “Deze vorm van duurzame tuinbouw is momenteel uniek in de wereld, maar zou bij uitstek geschikt zijn voor duurzame voedselproductie in bijvoorbeeld Spanje of het Midden-Oosten”, zegt Spaans.

Duurzame energie

Door geen gebruik te maken van fossiele energie, pakt Sundrop Farms een belangrijk probleem aan binnen de tuinbouw. Momenteel is het energieverbruik van kassen in veel gevallen namelijk nog erg hoog, stelt Spaans. “Dat is de achillespees van de tuinbouw”, zegt hij. “Je hebt gewoon veel energie nodig als je het op een luie manier doet.”

"Energieverbruik is de achillespees van de tuinbouw"

Sundrop Farms toont echter aan dat er tegenwoordig slimmere manieren zijn om met energieverbruik om te gaan. Het gebruik van duurzame energie in de tuinbouw treedt dan ook steeds prominenter op de voorgrond. Spaans: “We kijken veel naar zonne-energie, geothermie en restwarmte van centrales, om de afhankelijkheid van fossiele energie zoveel mogelijk terug te dringen. Zo bouwen we tegenwoordig jaarlijks 30 tot 40 hectare aan kassen met PV-panelen op het dak, experimenteren we in Turkije met geothermie en bouwen we kassen die volledig draaien op biomassa.”

Daarnaast zijn kassen tegenwoordig veel energie-efficiënter. De semi-gesloten kassen van KUBO zijn daar een goed voorbeeld van. Van Tuyl: “Deze kassen stellen de gebruiker in staat om de luchtstromen precies te reguleren; je hebt er volledige controle over. Daarmee bespaar je automatisch veel energie. Denk hierbij aan percentages tussen de 20 en 40 procent.”

Local-to-local

Semi-gesloten kassen brengen ook een ander belangrijk voordeel met zich mee. Doordat het klimaat in semi-gesloten kassen onafhankelijk is van het klimaat erbuiten, is het namelijk mogelijk om groenten te telen in elk klimaat en op nagenoeg elke locatie. Zo is het tegenwoordig mogelijk om groenten te kweken in tropische klimaten, maar ook in koude klimaten komen semi-gesloten kassen tot hun recht.

Dit opent de deur voor local-to-local voedselproductie. “Op locatie voedsel produceren, is een mogelijkheid die tuinbouw bij uitstek biedt. Je ziet het in veel landen gebeuren”, zegt Spaans. “Bijvoorbeeld in Rusland, waar voedseltransport in de winter een lastige kwestie is.”

Houweling Tomatoes

KUBO laat bij uitstek zien dat kassenbouw tegenwoordig op elke locatie mogelijk is. In samenwerking met Houweling Tomatoes realiseerde de kassenbouwer een kassencomplex van 11 hectare in de Amerikaanse staat Utah, pal naast een energiecentrale. De restwarmte en CO2-uitstoot van deze centrale, die normaal verloren zouden gaan, worden nu door het kassencomplex gebruikt.

Daarnaast wordt met dit kassencomplex de transportafstand van de geproduceerde tomaten enorm terug gedrongen. Houweling Tomatoes levert namelijk tomaten aan Salt Lake City, 150 kilometer verwijderd van deze kas. Eerder werden de tomaten over een afstand van bijna 1.200 kilometer getransporteerd.

Het innovatieve kassencomplex is overigens nog niet voltooid. Van Tuyl: “We gaan het in de toekomst uitbreiden naar 44 hectare.”

Voedselveiligheid

Semi-gesloten kassen brengen, naast energie-efficiëntie en local-to-local productie, ook andere voordelen met zich mee, bijvoorbeeld op het gebied van voedselveiligheid. “Door de luchttoevoer van buitenaf te reguleren, houd je insecten en eventuele ziektes buiten de deur”, vervolgt Van Tuyl. “Die moesten anders met chemicaliën bestreden worden.”

“Door de luchttoevoer van buitenaf te reguleren, houd je insecten en eventuele ziektes buiten de deur”

Daarnaast zorgen semi-gesloten kassen voor een efficiëntere omgang met water. “In vergelijking met het telen van voedsel in buitenlucht, is het watergebruik per kilo geproduceerd voedsel in een semi-gesloten kas vijftig tot honderd keer zo laag”, zegt Van Tuyl.

Ook niet onbelangrijk: de productie (en daarmee de winst) gaat door middel van klimaatregulering omhoog, omdat gebruikers te allen tijde in staat zijn om het perfecte klimaat voor het kweken van groenten te realiseren. Van Tuyl: “Dit kan zomaar leiden tot een verhoging van de voedselproductie van 10 tot 40 procent.”

Tuinbouw en de toekomst

De wereldbevolking groeit in rap tempo richting de 9 miljard mensen. In 2050 moet dan ook twee keer zoveel voedsel geproduceerd worden dan nu het geval is. Efficiënte en duurzame voedselproductie op locatie is daarin essentieel. Spaans en Van Tuyl verwachten dat tuinbouw hierin een grote rol zal spelen, juist door innovatieve initiatieven als Sundrop Farms en Houweling Tomatoes.

“Kassen zijn per definitie duurzaam. Het is namelijk een relatief klein en eenvoudig product, waarin 30 jaar lang voedsel geproduceerd kan worden”, zegt Van Tuyl. “De rol van tuinbouw in de voedselvoorziening van de toekomst wordt dan ook gigantisch. Vooral in de laatste tien jaar zijn enorme stappen gezet in de ontwikkeling van efficiënte en duurzame tuinbouw. Ook de belangstelling ervoor neemt toe: veel landen hebben het opgenomen in officiële staatsprogramma’s om voedselproductie te verhogen.”

Daarnaast is de tuinbouw nog lang niet klaar met doorontwikkelen. Sterker nog, de volgende stap is al in volle gang. Van Tuyl: “Doormiddel van sensoren en data-analyse wordt tuinbouw wetenschappelijker. We zijn daardoor steeds beter in staat om gewassen zo optimaal en efficiënt mogelijk te laten groeien.”

“Tuinbouw is dé oplossing”, besluit Spaans. “Intensieve voedselproductie op een duurzame manier is voornamelijk met tuinbouw te realiseren. We zijn er nog niet helemaal, maar in theorie is het met tuinbouw mogelijk om volledig energieneutraal en emissievrij voedsel te produceren, zonder gebruik te maken van pesticiden of fossiele brandstoffen.”

Hoofdafbeelding: Van der Hoeven | Afbeelding in tekst: KUBO Group | Afbeelding onderaan: KUBO Group