Monniken pionieren met waterzuivering in tropische kas

Broeder Isaac en watergraaf Peter Glas vertellen waarom ze hun nek uitsteken voor deze waterzuiverende kas.

Door: Harmen Brethouwer

Het proeflokaal van Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot is populair bij inwoners van het nabijgelegen Tilburg. Op mooie dagen zit het terras er bomvol. Het smaakvol ontworpen gebouw van de Biomakerij, met glas-in-loodramen van kunstenaar Marc Mulders, huisvest een tropische kas, waar micro-organismen en siergewassen het afvalwater van de trappistenabdij biologisch zuiveren.

“Begin gewoon, al doende leer je"

Broeder Isaac is als prior de zakelijk leider van Abdij Koningshoeven. “We zijn al lange tijd bezig met onderzoeken wat groen en goed is. Zo zijn we op grote schaal met zonnepanelen bezig. Toen het Biomakerij-project op mijn pad kwam en ik István Koller van Waterschap De Dommel erover sprak, kregen we een geweldige klik. Sindsdien trekken we samen de kar.”

Wisselwerking water en wortels

“Dit waterzuiveringsproject is onlosmakelijk verbonden met onze spiritualiteit”, zegt de prior. “We gaan zeven keer per dag naar de kerk om God te prijzen om zijn schepping. Dan kunnen we niet even later vrolijk doorgaan met vervuilen. We moeten waarmaken wat we bidden.” Die wens kreeg vorm in de Biomakerij, een unicum in Nederland. In de grote, tropische plantenkas hangen de wortels van planten in het afvalwater. De wisselwerking tussen micro-organismen in het water en op de wortels zorgt voor de zuivering. Door dit mechanisme wordt het afvalwater van de abdij lokaal gezuiverd en op den duur hergebruikt. 

Broeder Isaac legt uit dat de ingebruikname een stapsgewijs proces is. “De komende maanden testen we de Biomakerij samen met Waterschap De Dommel. Als de kwaliteit van het water hoog genoeg is, lozen we het op het landgoed van de abdij. Ter irrigatie, want de Brabantse zandgronden verdrogen. De volgende fase is de productie van drinkbaar water. Hoewel het grondwater in de bieren van La Trappe Trappist uit een veel diepere aardlaag afkomstig is, kan het drinkbare afvalwater hergebruikt worden in het brouwproces, zoals in de wasmachine van de flessen.”

Streven: honderd procent circulair

Drinkbaar water winnen is een grote uitdaging, maar broeder Isaac is vastbesloten: “Wat betreft het afvalwater streven we naar 100 procent circulair ondernemen. Elke druppel vocht die straks het landgoed van de abdij verlaat, is in de vorm van bier, niets anders.” Het past in de bredere visie van de trappisten om in de toekomst volledig CO2- en energieneutraal te opereren. “De kennis die we onderweg opdoen, dragen we uit, zodat het als voorbeeld kan dienen. We geven daarom bijvoorbeeld veel masterclasses aan vwo-scholieren.”

Waterschap De Dommel stond de abdij vanaf het begin met raad en daad bij. Er waren veel vergunningen nodig, dus fungeerde het als intermediair tussen de abdij enerzijds en mede-overheden, omgevingsdiensten en gemeenten anderzijds. Voor watergraaf Peter Glas zijn de ondernemende monniken een voorbeeld voor andere bedrijven. “De broeders stelden zichzelf de vraag: wat is onze license to operate? Ik zie steeds meer bedrijven die niet alleen winst willen maken en er zijn voor hun werknemers, maar ook verantwoordelijkheid willen nemen voor de planeet, de omgeving, de gemeenschap.”

Meer lezen over de circulaire economie? Ga naar onze themapagina.

'Afvalwater als businessmodel'

De vraag dringt zich op: what’s in it voor het Waterschap De Dommel? In financiële zin heel weinig, zegt Glas: “Strikt genomen lopen we zelfs inkomsten mis door de Biomakerij! Vroeger betaalden de monniken ons om hun water te reinigen, nu gaan ze het zelf doen. Toch steunen we zulke professionele initiatieven belangeloos, omdat we denken dat afvalwater in de toekomst een grondstof wordt in plaats van kostenpost. Er zit veel waardevols in, zoals organisch materiaal, waar biogas van te maken valt, of dat om te zetten is naar elektriciteit en warmte.”

In heel Nederland investeren waterschappen in projecten rond waarde-creatie en de circulaire economie, zegt Glas. “Misschien wordt afvalwater over twintig jaar wel een businessmodel, waarvoor lozers geen geld betalen, maar krijgen.”

Lees ook: ‘Waterschappen goed op weg naar duurzame klimaatambities’

Ondernemende overheid

Glas geeft toe dat dat als toekomstmuziek klinkt. “Maar iedereen moet in beweging komen om experimenten met circulair ondernemen tenminste een kans te geven. Iedereen wordt er wijzer van; in ons geval niet alleen de abdij, maar ook Biopolus, ontwerper van de kas, en de bouwbedrijven die hun nieuwste concepten kunnen toepassen. Bovendien zijn onze eigen proces-technologen heel benieuwd naar de resultaten van de Biomakerij.”

De watergraaf vindt dat ook de overheid een ondernemende houding hoort aan te nemen rond soortgelijke projecten. Hij is dan ook te spreken over het groencertificaat dat RVO.nl heeft afgegeven voor deze innovatie, waardoor Abdij Koningshoeven bij ING een voordelige groenlening kon afsluiten. “Zo’n overheidsstimulans om het bedrijfsleven te verduurzamen juich ik toe. Als waterschap blijven wij ons steentje bijdragen door te zoeken naar nieuwe samenwerkingen rond duurzaam ondernemen.”

Kas helpt bij energietransitie

Ook broeder Isaac rust niet op zijn lauweren. “De ingebruikname van de Biomakerij zie ik puur als startpunt om verder te komen in de energietransitie”, zegt hij. “Er wordt al genoeg gewacht! Mijn boodschap aan ondernemers die nadenken over duurzame innovatie is dan ook: begin gewoon, al doende leer je. Gun elkaar die leerprocessen en houd ze niet voor jezelf. Iedereen heeft elkaar nodig bij de energietransitie.

De Biomakerij wordt onderdeel van de excursie naar de La Trappe-brouwerij, die jaarlijks honderdduizend bezoekers trekt, zegt de prior. “Maar het wordt hier geen Efteling. Hoewel er nu even een enorme drukte is vanwege de bouw en opening, gaan we straks weer het contemplatieve kloosterleven in. Daar broeden we vast weer een nieuw energietransitie-ei uit.”

Voor hem en zijn medebroeders houdt het Evangelie ook de goede boodschap in dat de aarde een stukje groener en mooier te maken valt. “We willen de wereld mooier doorgeven dan we hem in handen hebben gekregen. We gaan terug naar het paradijs van de eerste mensen.”

Eerder sprak projectleider Jeannot Bergé in de podcast van DuurzaamBedrijfsleven over het project:

Meer podcasts? Ga naar onze podcastpagina. 

Door: Harmen Brethouwer van Weijer Communicatie | Afbeeldingen: WATERSCHAP DE DOMMEL, M.J. OOMEN GROEP, ABDIJ ONZE LIEVE VROUW VAN KONINGSHOEVEN