De prijzen zijn zo ver gedaald dat de overheid heeft ingegrepen en ruim 4 miljoen kilo appels en peren van de markt heeft gehaald. In Nederland mag dit jaar 1 procent (6.900 ton) van de totale appel- en perenproductie van de markt worden gehaald. Daarvan gaat een groot deel naar voedselbanken. Een ander deel wordt via vergisting omgezet in biogas. Daarmee blijft de verspilling in Nederland redelijk beperkt.
In België is het probleem wat groter. Bij onze zuiderburen wordt maar liefst 25.700 ton appels en peren van de markt gehaald, waarvan de helft inmiddels al is vernietigd. De Belgen zitten met een groter probleem, omdat zij veel afhankelijker waren van de Russische markt dan Nederland. Hoewel zij 4 procent van de productie van de markt mogen halen, is het toch onvermijdelijk gebleken om grote hoeveelheden uit te strooien over de Belgische akkers.
Vooral in de perensector is de boycot voelbaar. Voor Nederland was Rusland met 30 procent het land waar de meeste peren naar werden geëxporteerd. Ook 30 procent van de totale perenexport van België was bestemd voor Rusland.
Het is nauwelijks zichtbaar in de grafiek, maar toch maakt die ene procent die door de overheid wordt opgekocht een groot verschil. Fruitprijzen zijn zeer gevoelig voor fluctuaties bij vraag en aanbod. Een verschil van 1 procent van de totale productie geeft een prijsverschil van 10 procent.
Nederland
2016 is een goed oogstjaar voor de Nederlandse appel- en perenteelt. Naar verwachting worden er dit jaar 332 miljoen kilo appels en 352 miljoen kilo peren geproduceerd. Daarvan is 65 procent (216 miljoen kilo) van de appels en 30 procent van de peren (106 miljoen kilo) bestemd voor binnenlands gebruik. De rest wordt geëxporteerd.
Met het wegvallen van de Russische markt vindt 95 procent van de export van appels binnen de EU plaats, voor peren is dat 90 procent. Deze toename van de export binnen de EU treedt ook op in andere landen binnen de EU die een groot belang hadden bij de Russische markt. Daardoor neemt de druk op de markt toe.
De Nederlandse appel heeft niet direct last van de Russische boycot, maar wel indirect. De druk op de Europese markt, met name vanuit Polen, is enorm toegenomen. Daardoor is de prijs flink gedaald. Zo ligt de gemiddelde telersprijs van Elstar-appels en Conference-peren zo'n 20 tot 30 procent onder de gemiddelde prijs in de drie jaar voor de boycot.
Voedselbank
Naar verwachting gaat er dit jaar in totaal 1,5 miljoen kilo appels en peren naar de Voedselbank, daarmee worden de 35.000 klanten van alle 164 voedselbanken in Nederland elke week van 1 kilo fruit voorzien. Niet zomaar alle appels en peren kunnen gedumpt worden bij de voedselbank; ze moeten aan minimale kwaliteitseisen voldoen die zijn vastgelegd in Europese handelsnormen. Daarnaast zijn voedselbanken niet geholpen met ladingen appels die direct na de oogst worden geleverd, aangezien die niet direct geschikt zijn voor consumptie. Bovendien heeft de voedselbank geen onbeperkte capaciteit om zulke grote hoeveelheden fruit op te slaan.
Via de interventiemaatregel van de Europese Commissie krijgen boeren een vergoeding voor appels en peren die ze aan de voedselbank leveren. Voor elke 100 kilo appels krijgt de boer € 16,98 en voor elke 100 kilo peren is dat € 23,85. Dat is meer dan de vergoeding voor appels (€ 13,22) en peren (€ 15,90), die naar veehouders voor vervoeding of naar afvalbedrijven gaan, maar nog steeds een stuk minder dan de gangbare prijs die voor appels en peren voor de Russische boycot gold. Die lag op zo’n € 40 per 100 kilo voor beide fruitsoorten.
Alternatieven
Als de overproductie niet volledig bij voedselbanken is onder te brengen kan de rest dan niet omgezet worden in biogas of dienen als voedsel voor vee? Helaas is het niet zo simpel. In het eerste geval zitten vergisters vast aan grondstofstromen en die raken verstoord bij een te groot aanbod van appels en peren. In het tweede geval staan veevoeders niet echt te springen om appels en peren, omdat die geen onderdeel vormen van het gangbare dieet.
Zijn er dan nog andere mogelijkheden om te voorkomen dat appels en peren noodgedwongen over akkers worden uitgestrooid, zoals nu in België gebeurt? Het aanboren van nieuwe afzetmarkten is een mogelijkheid, maar dat is een zeer langdurig proces. Zo importeerde China vorig seizoen slechts 1 miljoen kilo appels. Daarnaast worden markten van Afrika, Latijns-Amerika, Canada en een aantal landen in Zuidoost-Azië onderzocht. Daar zit veel potentie door de groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart. Het duurt doorgaans echter een aantal jaar voordat de export naar deze markten aanzienlijk is.
Wat ook een oplossing zou kunnen zijn, is een grotere variatie aanbrengen in de rassen van appels en peren en daarmee een gevarieerde markt creëren. Dit is echter nog steeds geen oplossing voor de overproductie op korte termijn, aangezien dat de fruitberg niet verkleint.
Vooralsnog is de enige echte kortetermijnoplossing dat de Nederlandse consument meer appels en peren gaat nuttigen. Niet alleen goed voor de economie maar ook voor de gezondheid.
Hoofdafbeelding en Infographic: Robin de Boer, DuurzaamBedrijfsleven
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
