De dam van zo’n 30 meter hoog en 3 kilometer lang hield een stuwmeer tegen van 18 miljoen kubieke meter. Dat is vergelijkbaar met vijf keer het IJsselmeer. De enorme hoeveelheid water in dit reservoir, wat grotendeels wordt gebruikt voor de irrigatie van landbouwgrond, stroomt nu weg.
Voedselvoorziening
Volgens Michelle van Vliet, hoofddocent bij de afdeling Fysische Geografie van Universiteit Utrecht, zorgen de overstromingen voor schade aan de landbouwgrond. "Stroomafwaarts komt een groot gebied onder water te staan. Dit zorgt voor mislukte oogsten, maar als je het breder trekt dan zijn er meer gevolgen voor de voedselvoorziening. Zo neemt de veestapel af, omdat dieren verdrinken. Ook raakt het de visserij."
Irrigatie
Het stuwmeer speelt ook een grote rol als het gaat om de irrigatie van landbouwgrond. Perziken, abrikozen, kersen, druiven; allemaal worden ze geteeld met water uit het reservoir. Ook de meeste zomerkassen, die de bevolking van Oekraïne en Moldavië voorzien van betaalbare tomaten, aubergines, komkommers en paprika's, maken gebruik van het irrigatiesysteem, afkomstig van het stuwmeer.
Nu het waterreservoir leegstroomt, komt de voedselvoorziening in gevaar. Zonder irrigatie is het bijna onmogelijk om groenten en fruit te verbouwen in de regio. Er valt namelijk maar weinig neerslag. De meeste regen komt naar beneden in de winterperiode, dus buiten het groeiseizoen. Van Vliet: "Het zuiden is al een droog gebied, en met een veranderend klimaat wordt het in de komende decennia naar verwachting nog droger. Oekraïense boeren moeten dus gaan kijken naar droogteresistente gewassen, zoals bepaalde aardappelrassen. Die vragen om minder irrigatie."
Graan
Oekraïne wordt ook wel de graanschuur van Europa genoemd. Het is een grootproducent van onder andere tarwe, gerst en maïs. Hoewel de productie al flink is afgenomen door de oorlog, steeg de tarweprijs op de wereldmarkt na de damdoorbraak.
Ook andere graanboeren in de wereld hebben het moeilijk. Argentinië en Amerika houden rekening met een terugval in de tarweoogst door te weinig neerslag. In Australië neemt de opbrengst waarschijnlijk met een derde af door aanhoudende droogte. China heeft juist te maken met heftige regenval, waardoor het mogelijk ook meer tarwe moet importeren.
Hoe nu verder?
Momenteel is het onmogelijk om de dam te repareren, zegt Van Vliet. "Op dit moment is er weinig aan te doen, want de waterstroom is te sterk en ongecontroleerd. Wanneer het meeste water is weggelopen, kunnen de herstelwerkzaamheden pas beginnen. Dit is een heel proces: de schade moet in kaart worden gebracht en verschillende partijen moeten samen een plan maken voor de reparatie. Komt nog bij dat het een gebied in oorlog is, wat het allemaal bemoeilijkt."
Voor de herstelwerkzaamheden van start gaan, is het volgens Van Vliet belangrijk om minimaal vijftig jaar vooruit te kijken. "Zoals gezegd wordt het in het zuiden van Oekraïne de komende jaren alleen maar droger. In de toekomst zouden er waarschijnlijk al uitdagingen zijn ontstaan met betrekking tot waterschaarste, los van de damdoorbraak. Watersystemen moeten in de toekomst meer water transporteren om aan de toenemende vraag te kunnen voldoen. Dit vraagt om efficiënter waterverbruik voor de landbouw, huishoudens en de energiesector. De watervoorziening kan ook nog worden uitgebreid. Zo is een groot gebied minder afhankelijk van één bron. Deze damdoorbraak laat zien hoe kwetsbaar dat eigenlijk is.”
Dit schreven we eerder over Oekraïne:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
