Changemaker Jeroom Remmers: "Vroeg of laat moet het over vlees gaan"

“Als Europa voor de landbouw over twaalf jaar klimaatneutraal wil worden, zoals nu het plan is, kan het niet anders dan dat het vroeg of laat over vlees moet gaan” zegt Jeroom Remmers. Want 53 procent van alle voedselgerelateerde broeikasgasemissies in de EU is afkomstig van vlees. Remmers is directeur van de TAPP Coalitie (True Animal Protein Price), een stichting die zich richt op eerlijke prijzen en belastingen om de productie en consumptie van vlees en ook zuivel, eieren en vis te verduurzamen.

Hoe probeert TAPP de dierlijke eiwitindustrie te verduurzamen?

“Het eerste doel is een eerlijkere prijs voor zuivel en vlees. Dat betekent een prijs inclusief de kosten voor de schade aan klimaat, milieu, natuur en gezondheid. De meerprijs die hieruit ontstaat willen we voor een deel terugvoeren naar de boeren. Hiermee kunnen ze investeren in duurzaamheid en dierenwelzijn. Een ander deel is voor de consument, bijvoorbeeld om mensen te compenseren met lage inkomens en om de belasting op gezonde voeding naar 0 procent btw te brengen, zodat je bijvoorbeeld minder betaalt voor groente, fruit, vlees- en zuivelvervangers. Vanuit de maatschappij kunnen we aantonen dat hier veel draagvlak voor is, een meerderheid van de bevolking steunt deze plannen, ook in Duitsland en Frankrijk. In 2020 was onze petitie binnen een paar weken al 50.000 keer getekend.

Welke partijen zijn bij jullie coalitie aangesloten?

“Inmiddels hebben we zo’n 55 partners, met een achterban van 600.000 leden, variërend van dierenbeschermings- en milieuorganisaties, voedselorganisaties, producenten van vleesvervangers en boerenbrancheverenigingen. En er zijn ook veel jongerenorganisaties bij ons aangesloten, zoals de Jonge Klimaatbeweging. Jongeren beseffen maar al te goed dat zij het meest te verliezen hebben.

Ook boerenorganisaties zijn bij ons aangesloten, zoals Caring Farmers en een netwerk van grondgebonden melkveehouders. Wel missen we helaas de steun van LTO (Land- en Tuinbouworganisatie Nederland), hoewel die echt wel de meerwaarde van onze plannen zien, maar op net een andere manier aan eerlijke prijzen willen werken. Je ziet nu dat door de omstandigheden in de wereld vlees al steeds duurder wordt. Een plan om dat nog duurder te maken, schrikt dan af.”

Hoe proberen jullie invloed uit te oefenen op beleidsmakers?

“We richten ons zowel op de Nederlandse als Europese politiek, al zijn het de EU-lidstaten zelf die over belastingen gaan en niet de EU. We kunnen de politiek in ieder geval duidelijk laten zien hoe we ons voorstel voor een eerlijke prijs doorberekend hebben. En we hebben een conceptwetsvoorstel gemaakt over hoe het systeem er volgens ons uit moet komen te zien.

We merken dat we vanuit Europa veel medestanders hebben. In de Green Deal voor voedsel is het idee van een meerprijs op voedsel, inclusief de externe milieukosten, ook opgenomen. Wij hebben bij de EU met succes gepleit om een 0 procent btw-tarief mogelijk te maken voor gezond voedsel. Een meerderheid van het EU parlement vroeg echter ook om voedsel dat relatief vervuilend en ongezond is in het hoge btw-tarief te plaatsen van zo’n 21%. De weerstand zit hier nu bij de lidstaten. Die moeten de regelgeving uiteindelijk doorvoeren.”

Hoe weet je wat een ‘eerlijke prijs’ voor een product is?

“Daar zijn verschillende methodieken voor. Zo werken wij nauw samen met True Price die zich al jaren inzet voor het bereken van prijzen van producten inclusief milieu- en maatschappelijke kosten. En onderzoeksbureau CE Delft heeft een methodiek ontwikkeld waarmee de echte prijs van vlees berekend en vertaald kan worden in een fiscaal voorstel. Zij kijken bijvoorbeeld naar de maatschappelijke gevolgen van broeikasgassen, stikstof en fijnstof die worden uitgestoten tijdens de productie. Maar ze berekenen ook de schade aan de biodiversiteit.”

Wat wordt de eerlijke prijs van vlees na deze berekening?

“Gemiddeld wordt vlees dan 40 procent duurder. Maar de verschillen per soort zijn best groot. Kip wordt zo’n 20 eurocent per 100 gram duurder, terwijl de prijs voor rundvlees tot wel 57 eurocent per 100 gram stijgt. Logisch, want bij de productie van rundvlees zijn veel meer emissies gemoeid en is het landverbruik groter.”

Ben je hoopvol dat we de transitie naar een duurzamer voedselsysteem op tijd kunnen maken?

“Hoopvol wel. Maar je moet wel een lange adem hebben. Dit soort trajecten duren lang. De invoering van de CO2- en energieheffing heeft ook tien jaar geduurd. Een heffing op vlees blijft gevoelig, vooral bij rechtse partijen. Toch kunnen we er niet omheen dat hier iets mee moet gebeuren. In steeds meer landen zie je dat de discussie oplaait. We merken veel draagvlak voor het plan om de meerprijs terug te laten vloeien naar de boer en de consument. Het zijn echt niet alleen de linkse partijen die hierachter staan, ook CDA- en VVD-stemmers in meerderheid. We wisten de glastuinbouw aan ons te binden, net als drie topsectoren en 70 zorgorganisaties; die zien dat de meerprijs op vlees en 0 procent btw op groenten en fruit leidt tot minder zorgkosten. De steun is breed voor dit plan. Er lijkt wel echt iets te veranderen.”