Een analyse in Geophysical Research Letters toont aan dat wat ooit een zone met een semi-aride klimaat was, met op zijn minst wat zomerse neerslag, sindsdien is overgegaan naar een droger en heter klimaat met weinig regenval tijdens het groeiseizoen. De gemiddelde jaartemperatuur van de ooit gematigde gebieden steeg ongeveer 5 graden Celsius bij het vergelijken van de twintigjarige periode van 1960-1980 met de 30-jarige periode van 1990-2020.
Meer dan 70 miljoen mensen wonen in Centraal-Azië, dat vijf voormalige Sovjetrepublieken omvat – Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan en Oezbekistan – maar soms worden ook Afghanistan, West-China en fragmenten van andere buurlanden als een deel ervan beschouwd. Omdat meer dan 60 procent van het land te kampen heeft met een droog of semi-aride klimaat, is de regio bijzonder vatbaar voor droogte en gevoelig voor schommelingen in neerslag.
Sowieso kwetsbaar
Kleine afwijkingen van de gemiddelde of verwachte hoeveelheid regen in het groeiseizoen kunnen verwoestend zijn voor de landbouwproductie en sociale stabiliteit van de regio – het is dus een plek die erg kwetsbaar is voor klimaatverandering.
Die kwetsbaarheid zette de wetenschappers ertoe aan om de maandelijkse luchttemperatuur- en neerslaggegevens van Centraal-Azië te onderzoeken, die teruggaan tot het midden van de 20e eeuw. Maar in tegenstelling tot de meeste eerdere studies, die variaties in individuele klimaatelementen analyseerden, koppelden ze de temperatuur en neerslag in de regio aan de vegetatie en ecologie door in plaats daarvan verschuivingen in klimaattypes te beoordelen, van toendra en gematigd continentaal tot subtropisch en woestijn.
Tangbeweging
Ze ontdekten dat terwijl de breedtegraadzones van het woestijnklimaat zich naar het noorden uitbreidden, een “envelop” van natter, kouder continentaal klimaat verder naar het noorden bezig was zich naar het zuiden te verspreiden. Door de afstand tussen de twee klimaten te verkleinen, heeft die tangbeweging ook de gradiënt van temperatuur- en drukverschillen over de breedtegraden vergroot.
Alle elf geïdentificeerde klimaattypes in Centraal-Azië zagen een aanzienlijke stijging van de jaarlijkse temperatuur van 1990 tot 2020. Terwijl de meeste van die klimaten ook een afname van de jaarlijkse neerslag ondervonden, zagen de hooggelegen gebieden van de regio – waaronder het Tianshan-gebergte grenzend aan China, Kazachstan, Kirgizië en Oezbekistan – hun neerslag over het algemeen toenemen. Gecombineerd met de gelijktijdige opwarming van die bergachtige gebieden, heeft een aanzienlijk deel van die extra neerslag – ongeveer 20 centimeter – de vorm aangenomen van regen in plaats van sneeuw.
Lees ook: China’s oplossing tegen droogte: zelf regen maken
Gletsjers verdwijnen
Die stijgingen in temperatuur en regen hebben waarschijnlijk geleid tot de uitputting van gletsjers die voorheen de bergachtige landschappen domineerden. Op korte termijn voedt een overeenkomstige toename van smeltwater de stijging van het grondwater en oppervlaktewater, inclusief meren, in de West-Chinese provincie Xinjiang en vergelijkbare bergachtige gebieden. Maar welke tijdelijke voordelen die gebieden ook genieten, het zal waarschijnlijk ten koste gaan van het duurzamere smeltwater dat de bergen in de regio generaties lang hebben geleverd.
Als dit zo doorgaat zijn de gletsjers en het sneeuwpakket over twintig of dertig jaar verdwenen. Dan is er alleen de zomerse neerslag, die niet genoeg zal zijn om het waterpeil in je meren en je bodem op peil te houden en dus de landbouwproductie in het groeiseizoen te ondersteunen. De regio komt dan terecht in een uitzichtloze eenrichtingsdroogte.
Lees ook: Omringd door water, maar toch heerst er droogte: kunnen we water hergebruiken?
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
