In 2050 moet de wereldwijde CO2-uitstoot zo goed als nul zijn. Kan dat met alleen zonnepanelen en windmolens, of zijn kernenergie en CCS nodig? Vijf vragen aan Pieter Boot, sectorhoofd Klimaat, Lucht en Energie, van het Planbureau voor de Leefomgeving.
Het verduurzamen van het wereldwijde energiesysteem is een herculische taak. Leveren windmolens wel genoeg stroom als het niet waait? Op wat voor duurzame brandstof moeten grote vrachtwagens rijden voor wie elektrisch geen optie is? Kunnen we op biomassa vertrouwen als de voedselprijzen daardoor stijgen?
Er zijn andere opties die de CO2-uitstoot kunnen verminderen. Maar dit zijn omstreden opties. Kernenergie is mogelijk onveilig. CO2-opslag en -afvang (CCS) is nog te duur. Zijn de klimaatdoelen realistisch zonder deze aanvliegroutes? Vijf vragen over de energiemix van 2050 aan Pieter Boot, sectorhoofd Klimaat, Lucht en Energie van het Planbureau voor de Leefomgeving.
1. Kunnen de klimaatdoelen voor 2020 / 2050 door Nederland behaald worden zonder het gebruik van kernenergie?
‘In 2020 hebben we één kerncentrale. Voor 2020 kan er geen nieuwe zijn. In onze analyses kijken we primair naar het hele proces van energietransitie, dus richtjaar 2050. Twee jaar geleden hebben wij een rapport opgesteld voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Dat rapport geeft vier elementen die voor het behalen van de klimaatdoelen voor 2050 noodzakelijk zijn: biomassa, schone elektriciteit, Carbon Capture and Storage (CCS) en energiebesparing.’
‘Politiek en economie bepalen of het gebruik van kernenergie verhoogd kan worden.'
Zonder kernenergie wordt het lastiger om de klimaatdoelen te behalen voor 2050.
'Wind- en zonne-energie hebben back-ups nodig, voor als het weer niet mee werkt. Als je het klimaatdoel voorop zet is er geen reden om kernenergie uit te sluiten.'
‘De klimaatdoelen voor 2020 halen we in Nederland waarschijnlijk wel. Als het doel net niet gehaald zou kunnen worden, zullen we wel kunnen terugvallen op aankoop van emissierechten in ontwikkelingslanden, zoals bij het behalen van het Kyotodoel ook is gedaan. Vanaf 2020 is er echt CCS nodig. Maar dat vergt voorbereiding, dus we moeten de tijd daar vóór aan onderzoek besteden. Ook zal dan altijd een veel hogere CO2-emissieprijs nodig zijn dan nu het geval is.’
2. Hoe zit het verder in Europa?
‘Andere EU-landen zijn ook op zoek naar manieren om de klimaatdoelen te behalen. De Duitsers gaan ons voor in het onderzoek naar het verkrijgen van wind- en zonne-energie, dus daar kunnen we van leren. De Engelsen zijn in tegenstelling tot de Duitsers overtuigd van de noodzaak van kernenergie en zijn zelfs bereid deze voor lange termijn financieel te ondersteunen. Op zichzelf is het nuttig dat er verschillende aanpakken in Europa zijn, dan leren we wat voor- en nadelen heeft. Geen enkele aanpak is tot nu toe zonder problemen gebleken.’
3. Hoe denkt u over Carbon Capture and Storage?
‘CCS is op den duur altijd nodig. Het is niet alleen voor de elektriciteit, maar ook voor industrie. Gascentrales vormen immers de back-up voor de situaties waarin door weersomstandigheden geen gebruik gemaakt kan worden van wind- en zonne-energie. Bij die gascentrales komt CO2 vrij, dat vervolgens opgevangen moet worden met CCS. Het doel in een elektriciteitssysteem met lage emissies is dat je wel gascentrales hebt, die zo min mogelijk worden gebruikt.’
4. Is meer kernenergie in Nederland op dit moment haalbaar?
‘Het verhogen van het kernenergiegebruik hangt in Nederland vooral af van de economie. Het probleem bij kernenergie is namelijk dat het in de loop der jaren steeds duurder wordt, terwijl hernieuwbare energie steeds goedkoper wordt. Het financiële plaatje bij nieuwe kerncentrales in Europa is het grootste probleem. Wil je echt inzetten op een klimaatneutraal systeem, dan is het grootste probleem bij kerncentrales geld, niet de veiligheid.’
'Kernenergie zal er voorlopig niet in Nederland bij komen: het is te duur.'
‘De hoge kosten bij kerncentrales gaan in de bouw zitten. Er moet een gigantische turbine gebouwd worden, die ook veilig is. Finland startte de bouw van een nieuwe kerncentrale maar die bleek veel te duur te zijn. Het project was budgetoverschrijdend. Als de kerncentrale eenmaal gebouwd is, is kernenergie vrij goedkoop. De operationele kosten zijn immers niet zo hoog.’
‘Een Franse operator is van plan om in Engeland een nieuwe kerncentrale te gaan bouwen. Hier uit kan Nederland afleiden of het bouwen inmiddels goedkoper kan. Op die manier kan Nederland weer meeliften op andere Europese landen. Als blijkt dat kerncentrales inmiddels een stuk goedkoper gebouwd kunnen worden, zou dat een nieuwe situatie zijn. Maar voorlopig kan het alleen met omvangrijke financiële ondersteuning. Tot die tijd gebeurt er in Nederland op dit vlak niks.’
5. Hoe ziet u de energiemix in 2050: is er voldoende duurzame energie?
‘Er zijn vier gebieden van groot energieverbruik, die meer gebruik moeten gaan maken van duurzame energie. Voor het transport, met name de grote vervoerders, is biomassa nodig.’
‘Verwarming van fabrieken, huizen en kantoren is een tweede gebied. Voor huizen en kantoren zal dan wel gebruik gemaakt blijven worden van gas, aangezien Nederland een goed gassysteem heeft. Het gas moet dus groen gas worden. In zuinige huizen kan je immers ook elektrische warmtepompen zetten en dan is er geen gassysteem meer nodig. In grote fabrieken kan elektriciteit niet genoeg verwarming leveren. Dus ook daar blijft gebruik gemaakt van gas. Dat gas moet met CCS in grond gestopt worden.
Het derde gebied van groot energieverbruik is elektriciteit. Dit gebied is relatief het makkelijkste te verduurzamen, door een steeds groter aandeel van wind- en zonne-energie. Alleen blijft gas nodig als back-up. Nederland kan, zoals de Engelsen, nieuwe kerncentrales neerzetten. Die kunnen namelijk een groot deel leveren aan een klimaatneutrale elektriciteitsvoorziening.
Het laatste gebied is de industrie. CCS en biomassa zijn nodig om het gebruik van fossiele grondstoffen te beperken.’
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
