Eind februari werd in Canada de beslissing genomen om de Magpie River de status van een ware rechtspersoon te geven. Een bericht dat aan de borreltafel tot hilariteit zou kunnen leiden, of in ieder geval een goed gesprek, maar het is echt waar. Wie de rivier iets wil aandoen wat tot vergankelijkheid of verandering leidt, mag zich melden in de rechtszaal. Volgens VN expert en Meester in de Rechten Jessica den Outer is dat helemaal zo gek nog niet. Sterker nog, Den Outer is bezig om hetzelfde in gang te zetten voor de Nederlandse rivier de Maas. En ook gaan er stemmen op voor de Noordzee en wat eerder al voor het Waddengebied.
Lees ook: 'Vrouwen, de klimaatoplossing waar we het over moeten hebben'
Metaniveau van denken
Dat dit een onderwerp van gesprek is, heeft voornamelijk te maken met een omslag in het op metaniveau denken over de aarde. Eigenlijk, zegt Den Outer, zijn we zo langzamerhand in een ander tijdperk beland. Waar we miljoenen jaren ons al in het Holoceen bevonden, bevinden we ons nu in het zogeheten Antropoceen, het tijdperk van de mens. Een voorbeeld hiervan is de stijgende zeespiegel als gevolg van de acties van de mens. De natuur is niet meer een middel, maar vaker onderdeel en zelfs slachtoffer van de acties van het menselijk handelen. Vandaar de stap om de natuur een actieve rol in het debat te geven.
In 1972, bijna vijftig jaar geleden, werd de grond al goed aangestampt voor deze stap, dankzij schrijver Christopher Stone van Should Trees Have Standing. Hebben bomen rechten? En waarom eigenlijk niet? Het punt dat natuur (bomen, zee, grond) niet kan praten is geen goed argument. Embryo’s, bedrijven, ook dat zijn “entiteiten” zonder eigen en hoorbare stem. Daar spreken anderen voor, in hun belang, zo beredeneert Den Outer. “Het toekennen van dit recht is de afgelopen decennia al enkele keren gedaan.”
Lees ook: Gasunie trekt 7 miljard uit voor energietransitie
In Ecuador heeft de natuur ook rechten
Zo zijn in 2008 in Ecuador de rechten van Pachamama (de natuur) in de grondwet erkend en kan iedereen vanuit Pachamama de aarde verdedigen als er besluiten tegen die natuur worden genomen. Een ander voorbeeld is de rechtszaak over de rivier Vilabamba in ook Ecuador. Den Outer: “Deze rivier werd vervuild door mijnbouw waardoor de rivier echt anders ging stromen. De rechter bepaalde dat de rivier het recht heeft op herstel, dus is het nodig om de rechten van de rivier ook daadwerkelijk te waarborgen. En te zorgen dat plannen gewijzigd worden die daartegenin druisen.”
En zou dit echt een stap in de goede richting zijn om aan het klimaatherstel te werken? Den Outer: “Praktisch gezien juist wel. Ik zet nu een campagne op voor het Nederlandse deel van de Maas. Als die een rechtsstatus heeft, dan zullen ernstige vervuilers wel twee keer nadenken voordat ze afval in de rivier lozen.” En dat het zo ondenkbaar nog niet is, bewijst volgens Den Outer de rechtspersonen die in de laatste decennia een stem hebben gekregen. “Zoals vrouwen! Voordat vrouwen handelingsbekwaam werden geacht, was dat ook ondenkbaar. Natuurlijk zijn deze acties om de natuur tot rechtspersoon te verheffen symbolisch van waarde, maar het is zeker ook concreet. Het kan het besef over de natuur wezenlijk veranderen, en tegelijkertijd ook praktisch een verschil maken. Alleen al doordat op deze manier de natuur minstens zulke goede advocaten kan krijgen als bedrijven of personen die het recht van de natuur met voeten treden. Daar gaat de verandering er toe doen.”
Lees ook: Hoe groen is de financiële sector? Binnenkort weten we het
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
