Schiphol op weg naar een zero waste luchthaven

Nu het vliegverkeer op Schiphol weer op gang komt, kunnen ook reizigers ondervinden hoe de duurzame ambities van Schiphol worden gerealiseerd. En die ambities liegen er niet om: Schiphol wil als luchthaven volledig circulair worden in 2050. Een belangrijke stap in dit proces is het streven naar zero waste. In 2030 wil de luchthaven al het restafval en afgedankte bouwmaterialen maximaal hergebruiken. Concrete doelstellingen voor zero waste bepaalt Schiphol aan de hand van de Ladder van Lansink.

Michelle Samson, adviseur corporate responsibility bij Schiphol: “Wij werken op allerlei verschillende manieren toe naar een duurzame luchthaven. Bijvoorbeeld door vliegtuigafhandeling te elektrificeren, vlootvernieuwing te stimuleren via de havengelden en te investeren in duurzame vliegtuigbrandstof.”

Duurzaam van bouw tot catering

Op een internationale luchthaven als Schiphol wordt ontzettend veel gebouwd. Daar valt veel winst te behalen, zowel op het gebied van infrastructuur als operationeel. Samson: “Voor alle nieuwbouwprojecten is het verplicht om te werken met een materialenpaspoort. En we laten steeds meer projecten ontwerpen volgens circulair design.” Ook bij demontage van gebouwen is veel aandacht voor hergebruik van materialen. Samson noemt een voorbeeld: “Vrachtgebouw 18, wat door verbreding van een taxibaan moet wijken, wordt volledig hergebruikt en een paar kilometer verderop weer opgebouwd.”

'We laten steeds meer projecten ontwerpen volgens circulair design'

Daarnaast kijkt Schiphol ook hoe aan 'de voorkant' kan worden aangestuurd op duurzaamheid. Samson: “Denk aan plastic: herbruikbare en recyclebare plastic tasjes en flesjes zijn beter dan wegwerpplastic. Een ander voorbeeld is onze horeca. Samen met een van onze grootste cateraars, HMS Host International, hebben wij bijvoorbeeld de Verspillingsfabriek opgezet. Dit is een initiatief waarbij groenten die te klein zijn, een vorm of kleur hebben die niet binnen de uiterlijke verkoopnorm vallen, worden gebruikt om soepen en sauzen te maken.”

Integrale aanpak

Voor het managen van restafvalstromen werkt Schiphol samen met grondstoffenbedrijf Suez. Raymond Bos, sitemanager op Schiphol, was vanaf het begin betrokken bij het verduurzamen van de afvalstromen op de luchthaven: “Duurzaamheid werkt alleen als je het integraal aanpakt. Daarom hebben we in 2015 een organisatie-breed team opgezet, van operatie en administratie tot afvalstroommanagement.”

Internationaal afval

Een van de factoren die afvalscheiding op Schiphol anders maakt dan op andere plekken, is het werken in een internationale omgeving. Bos: “We krijgen veel internationaal afval binnen en dat valt formeel binnen de afvalcategorie 1-materiaal, een categorie die eigenlijk alleen mag worden verbrandt. Maar samen met luchtvaartmaatschappij TUI hebben we de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit gevraagd of er mogelijkheden zijn om internationaal afval toch te recyclen.” Dat kan bijvoorbeeld met PET-flessen, glas, papier of blik dat niet in aanraking is geweest met dierlijke bijproducten.

De aanpak van Suez sluit goed aan op het beleid van Schiphol rondom duurzaam bouwen. Bos: “Met bouwbedrijven hebben wij afspraken gemaakt om onder andere puin, kunststof, hout, glas en metaal zoveel mogelijk apart te houden. Dat is ook voor hen praktisch, omdat afnemers het dan ook gelijk kunnen verwerken. Wat ongesorteerd binnenkomt, bijvoorbeeld omdat de ruimte in de bouwput te klein is, gaat naar een sorteerinstallatie.”

Afvalstromen worden waardestromen

Bos ziet dat afvalstromen steeds meer veranderen in waardestromen. “We kunnen steeds meer met wat we voorheen afval noemden. Klanten willen ook steeds vaker toewerken naar circulaire oplossingen.” Er is dan wel meer informatie nodig over de afzonderlijke recyclebare afvalstromen van de bedrijven op Schiphol. Bos: “Zodra je weet wie verantwoordelijk is voor welke afvalstromen, kun je mensen ook aanspreken en belonen. Op die manier worden circulaire businesscases geconcretiseerd.”

'We kunnen steeds meer met wat we voorheen afval noemden'

Op dit moment haalt Suez koffiedik en sinaasappelschillen al apart op en is het in contact met een bedrijf dat er zeep van kan maken. Bos: “Schiphol is ook zelf in gesprek met een bedrijf dat gespecialiseerd is in circulaire businesscases. Als die twee bij elkaar komen, kunnen we zeepjes leveren aan schoonmaakbedrijven op Schiphol, gemaakt van reststromen afkomstig van de eigen luchthaven.”

Lees ook: Afvalinzameling gaat tijdens de coronacrisis door, maar recycling staat onder druk

Op naar 80 procent recycling?

Schiphol heeft ook een alternatieve bestemming gevonden voor de duizenden zeep- en shampooflessen die passagiers nog in hun handbagage hebben zitten bij de securitycontrole. Bos: “In plaats van deze naar de verbrandingsinstallatie te brengen, zijn we ze gaan scheiden. Alle shampooflessen gaan nu naar de voedselbank of naar het Leger des Heils. Dat scheelt 80 procent aan afval-uitstroom uit de bagagecontrole. Deze case heeft een groot aandeel gehad in de 20 procent groei aan recycling die we de afgelopen jaren hebben gerealiseerd op Schiphol.”

Ook de samenwerking met de twee grootste horeca-exploitanten op Schiphol – HMS Host en Vermaat – heeft bijgedragen aan het verduurzamen van de luchthaven. Bos: “We hebben bijvoorbeeld afgesproken dat Suez alle afvalstromen (grondstoffen) die goed gesorteerd zijn, gratis ophaalt. Denk aan plastic verpakkingsafval, swill (organisch afval, red.), koffiedik, karton en glas. Ongesorteerd afval moeten ze naar ons brengen.” De aparte ophaalmedewerkers voor gescheiden afval worden betaald door Schiphol, van het geld dat wordt bespaard met het recyclen van het afval. De luchthaven zit nu op een percentage van 45 procent recycling. Schiphol wil met hulp van Suez doorgroeien naar 80 procent over vijf jaar.

Duurzaam gedrag stimuleren

Nu de luchthaven weer open gaat, is Schiphol met name bezig met maatregelen die ervoor zorgen dat passagiers weer veilig kunnen reizen. Daarnaast wil Schiphol nog steeds passagiers proactief bewust maken van afvalscheiding. Toch blijkt het gedrag van vele miljoenen passagiers beïnvloeden lastig. Samson: “Op onze kantoren hebben we in 2019 wel 70 procent scheiding weten te bewerkstelligen, omdat we op het gedrag van onze medewerkers meer invloed hebben.” Daarom loopt er nu een pilot voor het nascheiden van restafval in het passagiersgebied met wind, water en magneten. Bos: “We komen er nu achter dat we 80 procent van al het restafval uit het passagiersgebied nog beter zouden kunnen verwerken dan we nu al doen.”

Duurzame logistiek

Een andere kans voor Schiphol om de CO2-uitstoot te reduceren ligt in de logistiek. Bos: “Wij zijn met Suez nu aan het kijken of we kunnen werken met sensoren voor rolcontainers. Dan hoeven we niet meer blind langs alle containers te rijden om ze te legen, maar krijgen we een seintje zodra ze voor 70 procent gevuld zijn. Door minder vaak te rijden stoten we minder CO2 uit met ophalen en zorgen we voor meer veiligheid op de landingsbanen.”

Een dergelijke besparing werd ook al doorgevoerd toen Schiphol besloot om organisch afval niet meer af te voeren in losse containers - waarmee je een vrachtwagen maar half kunt vullen. “Nu legen we onze afvalbakken zelf in grote bulkcontainers. Die zijn gemakkelijk op een truck te laden om naar een grote verwerker te brengen. Dat scheelt 500 afvaltransporten per jaar”, vertelt Bos.

Lees ook: Is het vliegtuig straks overbodig door de komst van de hyperloop op Schiphol?

Grondstoffen worden meer waard

Verantwoord omgaan met de natuur is voor Bos de grootste drijfveer voor de transitie naar een circulaire economie, waarin afval wordt verwerkt tot grondstoffen. “Het behoud van de aarde is iets waar we ons met de gehele keten voor moeten inzetten. Grondstoffen worden steeds schaarser. Voor onze industrie betekent dat goed sorteren bij de bron, zodat we aan de achterkant gemakkelijker kunnen recyclen of hergebruiken.”

Dat grondstoffen schaarser worden, betekent ook dat ze meer waard worden. Dat kan voor bedrijven een prikkel zijn om recycling en hergebruik op te schalen. Bos: “Het verwerken van restafval wordt de komende jaren niet goedkoper. Maar door technologische innovaties en meer kennis over nieuwe toepassingen van reststromen, is er steeds meer mogelijk. De weg naar circulair is nog lang, maar we komen alleen maar dichterbij.” 

Bron: Suez | Beeld: Adobe Stock