Veel mensen lijken zich hier niet bewust van te zijn. Miljoenen telefoons liggen te verstoffen in lades of worden weggegooid. “Elk jaar belandt er voor zo’n 27 miljoen euro aan goud in de vuilnisbak. Hartstikke zonde”, vertelt Josette de Vroeg. Haar bedrijf NoWa, wat staat voor No Waste, maakt sieraden van het goud en zilver uit oude telefoons.
Onze oude telefoons naar Afrika
“Zo’n 70 procent van onze gebruikte toestellen wordt doorverkocht en eindigt in ontwikkelingslanden. De telefoons krijgen een tweede, derde of vierde leven. Mensen daar gebruiken spullen gewoon veel langer dan hier”, vertelt De Vroeg. Dit is op zich geen probleem, maar dat wordt het na verloop van tijd wel. De Vroeg: “Het ding is dat elektrische apparaten daar niet gerecycled worden. Waar we bijvoorbeeld in Europa grote recyclingfabrieken hebben, is dat in landen in Afrika niet zo. De grote hoeveelheden elektronisch afval die daar liggen, ik heb het met mijn eigen ogen gezien in Ghana, dat is echt knettergek.” Wat de lokale bevolking vervolgens doet met al deze oude koelkasten en telefoons? “Ze steken het in de fik”, zegt De Vroeg. “Dit is erg korte termijn gedacht. Wanneer het wordt verbrand kun je nog wat koper uit deze apparaten halen en een beetje geld verdienen. Maar als het gerecycled wordt, kun je er veel meer mee. In een oude telefoon alleen al zitten meer dan 30 grondstoffen. Komt ook nog bij dat het in de fik steken van elektronisch afval super slecht is voor de mensen en het milieu.”
Inzamelen
NoWa’s partner Closing the Loop haalt oude toestellen op in Afrika en brengt ze naar Europa om te recyclen. In Nederland verzamelt het sieradenmerk ook oude telefoons. Hier is dat ook hard nodig, want miljoenen telefoons liggen in onze kasten helemaal niets te doen. In winkels waar NoWa te koop is, kunnen toestellen worden ingeleverd. “Bij bestellingen in de eigen webshop sturen we een recycle-enveloppe mee zodat klanten een mobiel terug kunnen sturen”, licht De Vroeg toe. “Ook doen we inzamelingscampagnes bij bedrijven. Iedereen die wil kan zo snel en gemakkelijk van oude telefoons af. Van het goud en zilver uit de toestellen maken we bijvoorbeeld presentjes voor werknemers of relatiegeschenken. Voor alle 8.000 medewerkers van VodafoneZiggo hebben we al eens sieraden gemaakt als kerstcadeau. En voor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstraat hebben we net een relatiegeschenk op maat ontworpen, dat het aan staatshoofden gaat geven. Heel cool.”
Daarnaast worden er vanuit het merk NoWa ook workshops gegeven om mensen bewust te maken welke waarde elektronisch afval heeft. “Bedrijven kunnen dit doen als teambuildingactiviteit, maar ook op scholen bieden we deze vorm van educatie aan. Leeftijd speelt geen rol.”
Recyclen
De telefoons uit Afrika worden gerecycled in een fabriek in Italië. In Nederland gebeurt het recyclen met een Nederlandse partij. Het goud en het zilver uit de oude toestellen gaan naar het sieradenmerk, de rest van de grondstoffen gaan naar andere partijen die ze opnieuw gebruiken. “De herbruikbare grondstoffen zijn kwalitatief net zo goed als de nieuwe”, aldus De Vroeg. “En het scheelt dat we ze niet opnieuw uit de grond hoeven te halen. Dat is ook niet houdbaar, want die bronnen raken op een bepaald moment uitgeput.” De Vroeg erkent dat recyclen ook een chemisch proces is. “Maar alsnog heeft het vele malen minder CO2-uitstoot dan als je het goud uit de grond haalt. Daarbij is het ook efficiënter om het uit telefoons te halen dan uit erts.”
Sieradenlijn
Het goud en zilver krijgen een nieuwe bestemming in sieraden. Hiermee wil De Vroeg laten zien hoe mooi recyclen kan zijn. De sieraden worden gemaakt voor een zo breed mogelijk publiek. “Een doelgroep die bestaat uit mensen die geld hebben en duurzaamheid belangrijk vinden, ligt nogal voor de hand. Het is leuker om producten te maken voor iedereen. Ik merk dat mensen die niks hebben met duurzaamheid de collectie ook tof vinden.” De sieraden moeten ook toegankelijk zijn als het gaat om de prijs. “Het is fijn als consumenten zich meer bewust worden van de waarde van elektronisch afval, maar het is nog beter als ze in actie komen. Verschillende prijscategorieën hebben helpen daarbij. Sommige producten zijn 20 euro, andere 200 euro”, legt De Vroeg uit. De prijs is afhankelijk van het soort product, maar ook van het materiaal. Voor 1 gram zilver zijn ongeveer acht telefoons nodig. Voor 1 gram goud zijn dat er eerder veertig.
Werken met sociale werkplaatsen
Voor het sieradenmerk werkt De Vroeg samen met sociale werkplekken. Zo maken vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt bedeltjes aan kettingen, knopen de armbanden en pakken de sieraden in. Voor het inzamelproces in Nederland wordt samengewerkt met een ICT-bedrijf waar jongeren worden opgeleid om te werken in de ICT-sector. Daar wordt bepaald of telefoons nog te repareren zijn of dat ze moeten worden gerecycled. “Ik heb altijd met sociale werkplaatsen gewerkt en ik zou niet anders willen”, zegt De Vroeg. “De vrouwen die de sieraden maken, krijgen meer eigenwaarde doordat ze aan het werk zijn. Dat zie je gewoon gebeuren en dat is te gek. Ik denk dat dat de beste manier van ondernemen is.”
De wereld redden met sieraden?
Plannen voor de toekomst zijn er genoeg. Zo is De Vroeg bezig om samenwerkingen met kledingmerken op te zetten. Stoffen die afval zijn geworden kunnen zo weer opnieuw worden gebruikt in armbandjes. Ook is ze bezig met een nieuwe investeringsronde om uit te breiden naar meer verkooppunten binnen Nederland en het buitenland. Tegelijkertijd is ze ook realistisch. “Ik denk echt niet dat we de wereld kunnen redden met sieraden. Maar we hebben als merk wel een belangrijk verhaal te vertellen, en dat op een leuke manier. Via die weg willen we impact maken.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in