Hoe TUI de kringloop van vliegtuigafval sluit

De B787 Dreamliner van TUI fly is klaar voor vertrek. De reizigers stromen binnen en zoeken hun plek op. Het cabinepersoneel doet een laatste check en zorgt dat alles klaar staat. Niet alleen maaltijden en drank, maar ook de afvalzakken. Groene en zwarte. De zakken zijn bedoeld voor de gescheiden inzameling van afval dat aan boord van het vliegtuig ontstaat.

Reizigers die met TUI naar Schiphol vliegen, wordt sinds juli 2015 gevraagd om afval, zoals bekertjes, flesjes en blikjes, zoveel mogelijk gescheiden aan te leveren. Deze reststroom is bestemd voor de groene zakken. Afval dat met dierlijke producten in aanraking is geweest, zoals voedselverpakkingen, mag, zoals wettelijk vastgesteld door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), niet worden gescheiden. Deze reststroom verdwijnt in een zwarte afvalzak.

Na inzameling gaat een deel van het afval naar een zogeheten trash compactor achter in het vliegtuig, die het gescheiden afval samenperst. Het restafval belandt in aparte bakken.

Bij aankomst op Schiphol halen de schoonmaakbedrijven Klüh en DAS het gescheiden afval van boord en vervoert dit naar de sorteerlocatie van Suez op het terrein van Schiphol. Het afval wordt met de hand uit elkaar gehaald en gesorteerd: blikjes, papier en plastic gaan in aparte containers. Wanneer een container vol is, wordt die gewogen. Die cijfers worden elke maand gemeld aan TUI. Vervolgens wordt het gescheiden en gesorteerde afval samen met de blikjes en PET-flesjes van Schiphol in bulk naar een Suez-locatie buiten Schiphol vervoerd.

Milieu-impact

Jaarlijks komt er in totaal zo’n 3 miljoen kilo afval uit de vliegtuigen die op Schiphol landen. TUI haalt maandelijks circa 2.000 kilo gescheiden afval van boord van zijn vliegtuigen met bestemming Schiphol. “Dat was over heel 2016 vergelijkbaar met de milieu-impact van circa vijf keer de wereld rond, zes huishoudens of 120 keer van Amsterdam naar Parijs”, aldus Tom Sutherland, Environment Manager van TUI fly Nederland.

Een van de plannen is om het gescheiden afval te verwerken tot fleecedekentjes, die aan boord van TUI-vliegtuigen worden gebruikt. TUI fly onderzoekt momenteel de mogelijkheden hiervoor. Sutherland: “De innovatie beperkt zich niet alleen tot recycling, maar gaat door. We willen de cirkel rond maken. Zo gaat de aanpak voor zowel de reizigers als het cabinepersoneel leven.”

CO2-reductie

De aanpak is onderdeel van de duurzaamheidsstrategie ‘Better Holidays, Better World’ van TUI Group, waarmee de reisorganisatie werkt richting het behalen van verschillende duurzaamheidsdoelen. Zo neemt TUI zich voor om in 2020 de CO2-uitstoot van zijn luchtvaartmaatschappijen en grondoperaties met 10 procent te verminderen ten opzichte van 2015. Behalve de ontwikkeling van duurzamere brandstoffen, het gebruik van zuinigere en efficiëntere vliegtuigen en het gebruik van verantwoorde producten aan boord, moeten ook afvalmanagement en recycling bijdragen aan die vermindering.

“Het is voor TUI Group belangrijk om als grootste reisorganisatie van de wereld de impact op bestemmingen te verlagen”, zegt Sutherland. “Je wilt deze bestemmingen in de toekomst kunnen blijven aanbieden, dus het is belangrijk om er verantwoord mee om te gaan. Afvalscheiding is een van de maatregelen die daar aan bijdragen.”

Regelgeving

TUI fly had in 2015 de primeur met afvalscheiding op een luchthaven en was tot voor kort de enige luchtvaartmaatschappij met een dergelijke aanpak. Want waar afvalscheiding voor veel Nederlanders voor de hand ligt, geldt dat niet voor luchtvaartmaatschappijen, weet Raymond Bos, als Site Manager Schiphol bij Suez Nederland betrokken bij de samenwerking met TUI fly. “Voorheen was het niet mogelijk om afval te scheiden op Schiphol. Volgens Europese regelgeving mag afval uit internationale transportmiddelen niet worden gesorteerd; dat moet in één keer worden verbrand.”

Bos ging met de NVWA in gesprek om toestemming te krijgen voor het scheiden van afvalstromen uit vliegtuigen. Bos: “De NVWA heeft ontzettend goed meegewerkt en akkoord gegeven. Dat wil zeggen: als we zeker weten dat een afvalstroom niet in aanraking is geweest met een dierlijk product, dan mogen we die scheiden en sorteren. Mits we de stromen over de hele linie gescheiden houden. Als een gescheiden stroom toch in een vuilniszak met afval van dierlijke producten belandt, dan moeten die twee stromen samen worden verbrand.”

“Als de afvalzakken vol zijn, moeten deze worden omgewisseld, en na het persen moeten ze in dozen worden gestopt. Dat vraagt wel wat van het cabinepersoneel."

Commitment cabinepersoneel

Het is dus zaak dat het afval al aan boord van het vliegtuig wordt gescheiden. Daarvoor is met name de werkwijze en commitment van de crew van belang, aldus Gabor Bon, Purser en Coördinator Cabin Operations bij TUI fly. “Als de afvalzakken vol zijn, moeten deze worden omgewisseld, en na het persen moeten ze in dozen worden gestopt. Dat vraagt wel wat van het cabinepersoneel.” TUI fly zet dan ook vol in op de bewustwording van zijn personeel.

“Herhaling is de kracht van de boodschap. We blijven de bemanning continu stimuleren en het proces monitoren. Dit is in de basis waar TUI als bedrijf naartoe wil, dus het is een belangrijk onderdeel van de trainingen. Met behulp van beeldmateriaal, zoals foto’s en video’s, nemen we werknemers mee in het proces”, vervolgt Bon. “De ene keer in de vorm van een instructie, die we ze opleggen. De andere keer is het informatief. Wat gebeurt er met het afval? Welke producten worden ervan gemaakt? Uiteindelijk moet je het aan boord als team doen. De ene persoon zet zich er meer voor in dan de ander, maar we willen stimuleren dat mensen elkaar durven aan te spreken en elkaar motiveren.”

Samenwerking

Daarnaast valt of staat het project met de manier waarop de verschillende betrokken partijen samenwerken, meent Sutherland: “We werken samen met Schiphol, Suez, Klüh en DAS. Al die partijen moeten goed op elkaar zijn ingespeeld. Dat begint steeds beter te werken. Het is belangrijk dat iedereen weet wat de procedure is en waarom TUI dit doet. Alleen op die manier kun je alle partijen mee krijgen. Mede vanwege onze duurzaamheidsstrategie en in het bijzonder de samenwerking, ontving TUI fly in 2014 en 2015 de Sustainability Award van de Schiphol Aviation Awards.”

De succesvolle samenwerking biedt volgens Sutherland bovendien kansen voor de uitrol van het programma. “De intentie is om het programma nog dit jaar te kopiëren naar Eindhoven Airport. Ook zijn er plannen voor de uitrol in Brussel, waar zowel TUI fly als Suez actief is”, aldus Sutherland. Andere TUI-bestemmingen staan volgens de environment manager nog niet concreet op de planning.

“Ik vind dat je eerst je eigen huishouden op orde moet hebben, voordat je met je vinger naar andere bestemmingen wijst. Het is dus van belang dat we het goed regelen op onze homebases, waaronder Amsterdam, Eindhoven en Brussel. Dan hebben we ook succesvolle voorbeelden die we kunnen tonen”, vervolgt hij. “Daarnaast zijn er bestemmingen die nog helemaal niet bezig zijn met afvalverwerking. Daar moet eerst de economie worden gepusht, voordat er kan worden geïnvesteerd in duurzaamheid.”

"Uiteindelijk wil je naar een ‘pollutor pays’-principe, waarbij je minder betaalt als je afval scheidt”

Incentive voor afvalscheiding

Behalve de uitrol naar meerdere vliegvelden, zijn er volgens Sutherland nog meer manieren om meer uit de afvalverwerking te halen. “Ten eerste bekijken we continu of we de hoeveelheid verpakkingen aan boord van onze vliegtuigen kunnen terugdringen of kunnen verduurzamen. Daarnaast zou het mooi zijn als de keten verderop zegt: ‘Als je afval scheidt, levert dat geld op’. We betalen Schiphol een fee voor ons afval; die is voor gescheiden afval of restafval even hoog. Uiteindelijk wil je naar een ‘pollutor pays’-principe, waarbij je minder betaalt als je afval scheidt”, zegt Sutherland.

“Je wilt die incentive hebben, zodat mensen daar in meegaan. En momenteel is geld daarin nog steeds de belangrijkste prikkel. Graag zou ik het heel snel groot uitgerold willen zien, maar dat gaat gewoon niet. Zeker in een vrij conservatieve sector als de luchtvaartsector. Maar het unieke moet eraf gaan, het moet gemeengoed worden.”

Binnenkort op DuurzaamBedrijfsleven: Een interview met Arjan Kers, general manager TUI Nederland, en Melvin Mak, manager sustainability TUI Nederland.

Foto: TUI Nederland