In de overgang naar een circulaire economie moet de vraag ‘hoe kom ik zo goedkoop mogelijk van mijn bedrijfsafval af?’ plaatsmaken voor ‘hoe doe ik dit zo groen mogelijk?’. Vrijwel alles is namelijk recyclebaar: van sigarettenpeuk tot vliegtuig.
“De vraag is: hoeveel zijn we bereid daarin te investeren?” Hiermee benoemt Serge Flantua, directeur sales bij SUEZ, meteen het knelpunt in de recyclingindustrie. Technisch is er al veel mogelijk, maar door de bodemprijzen van primaire grondstoffen ontbreekt vaak een businesscase voor bedrijven om circulair in te kopen.
"Er wordt vaak verondersteld dat recycling veel geld oplevert, maar de werkelijkheid is gecompliceerder"
Over het algemeen wil de markt minder betalen voor een secundaire grondstof uit afval, dan wat het voor primaire grondstoffen neertelt. Het is bekend dat er op lange termijn een schaarste aan grondstoffen zal ontstaan, maar tot op heden zijn nog genoeg primaire grondstoffen beschikbaar op de markt om de prijs laag te houden. Dat geldt voor olie, waarvan plastic wordt gemaakt, maar ook voor een product zoals katoen. “Het is goedkoper om katoen van ver te importeren dan het hier uit afgedankt kleding te winnen”, illustreert Flantua.
Mythe: afval is goud
Het is daarom moeilijk voor de recyclingindustrie om met producenten van primaire grondstoffen te concurreren. Aan recycling hangt namelijk een behoorlijk kostenplaatje en de afvalverwerkingskosten zitten sinds het aantrekken van de economie in de lift.
Recycling levert namelijk niet zoveel op als men veelal denkt. “Er wordt vaak verondersteld dat recycling veel geld oplevert, maar de werkelijkheid is gecompliceerder”, vertelt Flantua. Als voorbeeld noemt hij afvalhout. Dit hout heeft niet dezelfde specificatie waar bijvoorbeeld de meubelfabrikant om vraagt.
“Er moeten veel stappen doorlopen worden om een grondstof op specificatie te brengen, zoals bijvoorbeeld het reinigen van het hout, waar installaties voor nodig zijn”, legt Flantua uit. “Dit moet betaald worden uit de opbrengsten van de monostroom.” Het ongewenste resultaat is dat op het moment dat de kosten van virgin hout laag zijn, er voor inkopers geen economische motivatie is om gerecyclede houtsnippers in te zetten.
Afgezien van het bewerkelijke proces van recycling is er te weinig verwerkingscapaciteit voor bedrijfsafval. Dat laatste is vooral een probleem omdat het afvalaanbod als gevolg van een groeiende economie stijgt. Hogere logistieke kosten door bijvoorbeeld oplopende personeelskosten dragen bij aan de opwaartse druk op prijzen.
Importstop China
De recente importstop van China op 24 afvalstromen, waaronder bepaalde laagwaardige kunststof afvalstoffen, zet de Europese verwerkingscapaciteit verder onder druk. Per jaar importeert China ongeveer 7 miljoen ton kunststofafval, volgens de Vereniging Afvalbedrijven. Voor een deel van deze stromen moeten nu andere afzetmarkten worden gevonden.
“Dit gaat een probleem worden voor plastic volumes”, voorziet Flantua. “Vooral harde plastics en folies afkomstig uit de industrie en bedrijfsleven werden naar China verscheept.” De vraag is wat er gaat gebeuren met dit plastic overschot: wordt het opgeslagen of verbrand? Wordt het gerecycled tot een laagwaardige bermpaal, terwijl er eigenlijk bijvoorbeeld een nieuwe bumper van gemaakt zou kunnen worden?
"Wat gaat er gebeuren met het plastic overschot: wordt het opgeslagen of verbrand?"
Hoewel het op de korte termijn voor problemen kan zorgen - met name uit het Verenigd Koninkrijk komen verontrustende berichten over groeiende bergen afval - is het in breder opzicht een kans voor de circulaire economie. “China doet dit om de interne markt aan te moedigen om ook circulair te worden. De rol als het afvoerputje van Europa past niet in de lange termijn circulaire wereld”, vindt ook Flantua.
“Op korte termijn doet dit pijn omdat niet voor al die laagwaardige stromen verwerkingscapaciteit is in Europa. Dus in sommige gevallen betekent dat verbranding met louter energieopwekking als resultaat. In plaats van opbrengsten uit afval komen er dan kosten voor de aanbieder.” Flantua ziet het echter als een kans om meer te investeren in verwerkende capaciteit, om er juist gerecyclede producten van te maken. “Daarbij is het efficiënt om dichter bij de bron te verwerken”, voegt Flantua toe.
Circulaire economie
Er zijn genoeg mogelijkheden en kansen, maar er is wel bereidwilligheid voor nodig om de beoogde circulaire economie tot een succes te maken. Er zijn namelijk nog niet genoeg hoogwaardige afzetmarkten voor gerecyclede grondstoffen. ‘Zonder afzetmarkt, geen circulaire economie’, was ook de boodschap van de Vereniging Afvalbedrijven in september vorig jaar.
"De huidige verbandingsbelasting moet worden omgedraaid om hergebruik te stimuleren"
“Net zoals in de vleesindustrie moeten inkopers bereid zijn om een beetje extra te betalen als het over de gehele linie beter is”, meent Flantua. De overheid kan hierin meer het voortouw nemen met effectieve wetgeving en regulering. Flantue: “De huidige verbrandingsbelasting is bijvoorbeeld slechts een negatieve motivatie. Dat zou juist omgedraaid moeten worden om hergebruik te stimuleren.”
Duurzaam inkopen
Vorig jaar is weliswaar het Grondstoffenakkoord gesloten, en de daarop volgende circulaire transitie agenda’s worden volgende week gepresenteerd, maar daar houdt het wat Flantua betreft niet op. “Producenten zouden bijvoorbeeld verplicht kunnen worden om 30 tot 40 procent gerecycled materiaal te gebruiken in hun producten”, geeft ze als voorbeeld. Ook het circulair maken van het eigen inkoopbeleid van de overheid zou een goed signaal afgeven. Een andere mogelijkheid is het differentiëren van de afvalverwijderingsbijdrage. Deze zou bijvoorbeeld lager gesteld kunnen worden voor gerecyclede producten.
Er zijn echter al mooie voorbeelden van early adopters die al wel invulling geven aan een circulaire visie zonder motivatie vanuit de overheid. Flantua noemt het voorbeeld van het ziekenhuisvaatje voor specifiek ziekenhuisafval. Deze vaatjes werden voorheen gemaakt van virgin plastic maar nu van secundaire plastics. “De ziekenhuizen die deze vaatjes kopen zijn bereid om dit marginaal hoger in te kopen”, vertelt Flantua, “Als meer inkopers deze mentaliteit krijgen wordt de keten aangemoedigd om meer toepassingen voor gerecycled plastic te vinden.”
Interview: Suez | Bron: Vereniging Afvalbedrijfven | Foto: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in