Hoe IKEA Foundation klimaatverandering en armoede aanpakt

Officieel bestaat de IKEA Foundation sinds 1982 waarbij innovatieve architectuur en interieurontwerp de belangrijkste prioriteiten hadden. Nadat IKEA in de eigen keten kinderarbeid ontdekte, startte het bedrijf  in 2000 met het financieren van projecten in India om de oorzaken van kinderarbeid tegen te gaan. In 2005 werd het ‘IKEA social initiative’ opgericht om projecten te financieren bedoeld voor kinderen over de hele wereld.   

Het bereiken van meer families en ervoor zorgen dat zij een beter dagelijks leven konden leiden, dat was de visie van IKEA-oprichter Ingvar Kamprad, vertelt Truus Huisman, hoofd communicatie bij IKEA Foundation. “Om dit werkelijkheid te laten worden, voorzag hij de IKEA Foundation in 2009 van een nieuwe missie waarmee de stichting een nieuwe weg insloeg. Sindsdien is er daarbinnen een belangrijke rol weggelegd voor het verbeteren van de levensomstandigheden van kwetsbare kinderen.”

2019: Koerswisseling

Tien jaar later is de IKEA Foundation een nieuwe strategische koers ingeslagen, die moet helpen om de twee grootste bedreigingen voor de toekomst van kinderen tegen te gaan: armoede en klimaatverandering. Aan de hand van vijf portfolio’s werkt de stichting aan een betere toekomst voor kinderen in arme gebieden. Dat zijn klimaatactie, hernieuwbare energie, landbouw, werkgelegenheid en ondernemerschap en bijzondere initiatieven en noodhulp.

Er is een onafhankelijke relatie tussen IKEA en de IKEA Foundation, maar de waarden en visie worden volop gedeeld. Huisman vertelt: “We delen de visie van IKEA waarbij zij hun duurzaamheidsstrategie ‘People & Planet Positive’ direct kunnen doorvertalen naar hun producten, winkels, klanten en waardenketens. Dat is een geweldige positieve impact die ze daarmee kunnen maken. De IKEA Foundation is de cirkel daaromheen. Wij willen een positieve impact maken door de mensen die in de meest arme gebieden wonen, te betrekken door ze een toekomstperspectief te bieden. Dat betekent dat wij juist actief zijn in de landen waar IKEA niet direct opereert.”

In meer dan 45 landen, waarvan met name in sub-Sahara Afrika, Azië en Europa draagt de stichting inmiddels bij aan betere toekomstperspectieven voor kinderen en jongeren. “Dat is al heel mooi. Toch blijft het probleem enorm en is er nog heel veel werk te doen”, zegt Huisman.

One Acre Fund, Rwanda, Oeganda en Kenia  

Samen met verschillende partners, waarvan Unicef, de VN- vluchtelingenorganisatie (UNHCR) en Save the Children tot de grootsten behoren, richt de IKEA Foundation zich al langer op een gezonde en veilige kindertijd met toegang tot goed onderwijs. Mede daardoor groeide ook het besef dat gezinnen een duurzaam inkomen nodig hebben zodat hun kinderen naar school kunnen blijven gaan en niet op jonge leeftijd al hoeven te werken.

Projecten hebben ertoe geleid dat eind 2018 meer dan 47.000 vluchtelingenkinderen onderwijs kregen. 

Omdat landbouw in arme rurale gemeenschappen de grootste bron van inkomsten is, investeert de IKEA Foundation in partners die de bevolking helpen om hun inkomen te verbeteren door middel van landbouw. Huisman noemt als voorbeeld de samenwerking met One Acre Fund in Kenia, Rwanda en Oeganda, die boeren uitrust met verbeterde zaden, opleidingen over hoe ze zich aan kunnen passen aan klimaatverandering en zonnelampen zodat kinderen ook ‘s avonds hun huiswerk kunnen doen.

In andere projecten, zoals in het Disha programma, werkt de stichting samen met verschillende organisaties zoals de ontwikkelingssamenwerkingsorganisatie van de VN (UNDP) en de India Development Foundation, die op hun beurt andere organisaties en bedrijven in hun netwerk hebben. Huisman: “Ons belangrijkste uitgangspunt is hoe we meer schaal kunnen geven aan het werk dat we verrichten. Dat betekent soms dat we met dezelfde partners werken, maar niet altijd.”

Dollo Ado, Ethiopië

Ook werkt de IKEA Foundation sinds 2012 samen met vluchtelingenorganisaties zoals de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR om zowel de leefomstandigheden van vluchtelingen als van de lokale bevolking te verbeteren. Dit gebeurt op het gebied van onderwijs, werk en inkomen en hernieuwbare energie en milieu.

De stichting is onder meer actief in het vluchtelingenkamp Dollo Ado in Ethiopië. Daar wonen tienduizenden Somaliërs, die zijn gedwongen om hun land te verlaten door droogte en conflicten. Ze wonen nu in Ethiopië, waar niet alleen de vluchtelingen maar ook de lokale bevolking, die ook vaak erg arm is, bij de projecten worden betrokken. “We hebben in dit gebied duizend hectare land geïrrigeerd zodat het voor landbouw geschikt is, onderwijsprojecten voor kinderen opgezet en de infrastructuur verbeterd.”

Deze geïntegreerde aanpak heeft niet alleen een positieve impact op het land, maar het bevordert tevens de sociale cohesie tussen de bevolking. Het project heeft geleid tot meer werkgelegenheid doordat nieuwe corporaties zijn ontstaan. Daarnaast zijn meer dan vierhonderd klaslokalen opgezet. Eind 2018 kregen in totaal meer dan 47.000 duizend vluchtelingenkinderen onderwijs.  

Azraq, Jordanië

Deze geïntegreerde aanpak is sinds 2017 ook van kracht in Azraq in Jordanië, waar een zonne-energie centrale is aangelegd om hernieuwbare energie te leveren aan onder meer inwoners van een vluchtelingenkamp. Ongeveer 37 duizend mensen hebben nu toegang tot het elektriciteitsnetwerk, wat tot nieuwe mogelijkheden leidt. Met een donatie van 1 euro per verkochte ledlamp aan UNHCR maakte de IKEA Foundation het mogelijk om duurzame energie binnen handbereik van vluchtelingen te brengen. De campagne liep tot en met 2017 en bracht in totaal 30,8 miljoen euro op.

“Er is een belangrijke connectie tussen werk, inkomen en energie. Bijna al het werk dat mensen kunnen doen, is namelijk afhankelijk van energie”, vertelt Huisman. “Inwoners kunnen kleine bedrijven opzetten, kinderen kunnen ’s avonds studeren en er is een soort marktplaats ontstaan waar nu handel wordt gedreven.” De duurzame energievoorziening in Azraq levert daarnaast een CO2 vermindering op van meer dan tweeduizend ton per jaar en bespaart de UNHCR jaarlijks ongeveer $ 1,5 miljoen, dat in andere voorzieningen kan worden geïnvesteerd.

Katalyserende rol

De komende vijf jaar zal de nieuwe visie van de IKEA Foundation verder worden uitgewerkt, waarbij de stichting de impact nog beter in kaart wil brengen. “Het meten van de sociale impact, waarbij we ook willen leren van de negatieve impact. We gaan uit van een bepaalde theory of change, waarvan we willen weten of die in werkelijkheid ook echt klopt en wat de neveneffecten zijn. Ook met de negatieve impact kunnen we misschien iets innovatiefs doen”, legt Huisman uit. Een bezoek aan de projecten is één van de bijkomende taken. “Dat geeft een goede realiteitscheck van hoe het er in de werkelijkheid aan toe gaat.”

"De IKEA Foundation is een aandrijfveer voor bewustwording over klimaatverandering en armoede."

Huisman ziet de IKEA Foundation als een katalysator, die schaalbare impact kan creëren. “Binnen de filantropische wereld zijn wij een aandrijfveer voor bewustwording over armoede en klimaatverandering. In tegenstelling tot investeerders, kunnen wij gecalculeerde risico’s nemen omdat wij het eerste verlies kunnen dragen. Dat maakt het daarna voor investeerders interessant.”

Urgentie

Wat Huisman betreft zou er veel meer urgentie moeten komen voor armoede en klimaatverandering. “Ons werk zou om die reden meer mogen worden belicht. De krantenkoppen halen is geen doel, maar het werk dat wij doen en de impact die we op deze twee thema’s hebben, zou veel meer aandacht moeten krijgen. Het is belangrijk dat andere fondsen en organisaties ook in actie komen. Het tegengaan van klimaatverandering gaat anders gewoon niet op tijd gebeuren.”

De aandrijfrol die de IKEA Foundation vervult, is volgens Huisman belangrijk voor de filantropische wereld. “Een belangrijke vraag is hoe organisaties elkaar meer kunnen versterken. Het is heel mooi om te zien hoe zij complementair kunnen werken: Elke organisatie heeft zijn eigen expertise, tradities en ankerpunten. Als je dat samenbrengt, bereik je met elkaar veel meer synergie.”

Lees ook: IKEA: op weg naar duurzaamheid 2.5

Beeld: IKEA Foundation en Adobe Stock.