‘Hergebruik is gewoon verrekte goed voor je bedrijf’

Volgens Douwe Jan Joustra is energie niet het probleem van onze toekomst. Het probleem is de beschikbaarheid van grondstoffen. “We moeten veel zorgvuldiger omgaan met grondstoffen”, aldus Joustra die verbonden is aan het One Planet Architecture Institute. De edelmetalen die onder andere in telefoons, tablets en computers worden gebruikt worden steeds kostbaarder. Hierdoor wordt het voor ondernemers aantrekkelijk om zo min mogelijk grondstoffen in een product te stoppen, maar ook om materialen te hergebruiken.

Joustra trok aan de alarmbel tijdens het seminar ‘De circulaire economie - risicobeperking door praktisch grondstofbeheer’ dat het Kennisplatform Duurzaam Grondstoffenbeheer dinsdag op de TU Delft organiseerde. Centraal in de circulaire economie staat het sluiten van kringlopen. Een afgedankte mobiele telefoon komt in de circulaire economie niet op de vuilnisbelt terecht, maar wordt uit elkaar gehaald en de verschillende onderdelen worden hergebruikt en komen opnieuw in de productieketen terecht.

 

We moeten veel zorgvuldiger omgaan met grondstoffen. Douwe Jan Joustra, One Planet Architecture Institute

 

De circulaire economie betekent een radicale breuk met de traditionele lineaire economie die een begin en een einde kent, een kop en een staart. Grondstoffen worden gebruikt en aan het einde van hun leven vernietigd. Als er al sprake is van een retourketen waarbij geretourneerde of afgekeurde producten terug komen, is  vaak niet duidelijk waar deze producten terechtkomen.

 

Hergebruik loont

 

Als het aan Jan Venselaar, Lector Duurzame Bedrijfsvoering van Avans Hogeschool, ligt, ben je door  hergebruik niet alleen minder afhankelijk van nieuwe grondstoffen, het is ook ‘gewoon verrekte goed voor je bedrijf’. Daarnaast wordt er ook bespaard op energie, kosten en CO2-emissies.

 

Hergebruik is gewoon verrekte goed voor je bedrijf. Jan Venselaar, Lector Duurzame Bedrijfsvoering Avans Hogeschool

 

Dat hergebruikt loont bewijst Siso, een bedrijf dat zich ontfermt over afgeschreven ICT-apparatuur. Begon het bedrijf bijna 20 jaar geleden als broker met het opkopen van afgedankte computers en printers, vandaag de dag biedt het ICT-materiaal een tweede leven door het op te knappen, te recyclen of nog een paar jaar te laten draaien in bijvoorbeeld Afrika of Oost-Europa.

Samen met Royal Haskoning ontwikkelde het bedrijf een circulair model in de vorm van een database. De database maakt afvalstromen inzichtelijk om uiteindelijk zoveel mogelijk grondstoffen uit elektronisch afval terug te winnen en te hergebruiken. In de database staat bijvoorbeeld wat voor soort apparatuur een bedrijf in huis heeft, wie de eigenaar is en waar de ICT aan het eind van zijn leven naar toe gaat. Dat is belangrijke informatie. Zo kan een producent bijvoorbeeld zien hoe lang zijn product meegaat en hoe ze het beter recyclebaar kunnen maken.

 

Problemen

 

Het terughalen van afgedankte producten om deze te hergebruiken of te recyclen is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Ook Siso erkent dit probleem. Producten moeten worden teruggevonden en consumenten moeten worden gemotiveerd om afgedankte goederen te retourneren. Om het terughalen van producten ook nog eens kostendekkend te doen moet er volgens Harold Krikke, hoogleraar Supply Chain Management aan de Universiteit van Tilburg wel ‘volle bak’ worden ingezameld. Maar omdat er zo veel verschillende soorten producten op de markt zijn die allemaal net even anders in elkaar zitten – kijk bijvoorbeeld alleen al eens naar de grote hoeveelheid verschillende soorten mobiele telefoons – is een generieke oplossing voor inzameling lastig.

De vraag is ook wie er verantwoordelijk wordt voor het terughalen van afgedankte producten. Is dit de fabrikant, de eindgebruiker of misschien de gemeente? De gemeente zamelt immers ook al ons papier en glas in.

 

Eigendom minder interessant

 

Volgens Joustra is het begrip ‘eigendom’ in de circulaire economie minder interessant. Eigendom maakt plaats voor ‘behoefte’.  De verdienmodellen zijn anders. Mensen hoeven dus niet per sé een wasmachine te bezitten, als ze maar wasjes kunnen draaien. Ze kopen ‘wasuren’.

Joustra schetst een voorbeeld van Bosch wasmachines in de sociale huur. Het Duitse bedrijf had een efficiënte, onderhoudsvrije wasmachine ontwikkeld die te duur was om te verkopen. In plaats van de wasmachines te verkopen leaset Bosch deze wasmachines nu. Mensen hoeven geen dure wasmachine aan te schaffen en betalen relatief klein bedrag per gedraaide was. Al deze wasjes bij elkaar opgeteld zorgen ervoor dat Bosch aan het einde van de rit zijn in eerste instantie veel te dure wasmachine ruim heeft terugverdiend. Daarnaast blijft de wasmachine eigendom van Bosch en kan het bedrijf zelf beslissen of de wasmachine opgeknapt, hergebruikt of gerecycled wordt.

 

De cirkel is bijna rond

 

De circulaire economie biedt volop kansen voor ondernemers, maar het wordt niet makkelijk. Zoals Venselaar stelt is “hergebruik geen technisch, maar vooral een organisatorisch en bedrijfskundig probleem”. Als problemen met betrekking tot verantwoordelijkheid en inzameling kunnen worden opgelost zijn we een flinke stap dichterbij de circulaire economie.

 

Foto: slide uit filmpje 'Re-thinking Progress: The Circular Economy'