De komende dertig jaar neemt de vraag naar lithium met 1000 procent toe. Er is 500 procent meer kobalt (ook voor batterijen) nodig en 400 procent meer grafiet. Allemaal om de almaar groeiende vraag naar batterijen op te vangen. In 2050 rijden er vermoedelijk 950 miljoen elektrische auto's rond en die hebben allemaal een fiks accupakket nodig, vol met deze metalen en mineralen.
Lees ook: Hoe mijnbouw de energievoorziening verduurzaamt
De plekken waar deze stoffen uit de grond worden gehaald zijn vaak verre van duurzaam. Vervuiling van grondwater en voedsel, smog, uitbuiting van arbeiders en corruptie in de politiek - allemaal gevolgen van een winstgevende mijn. Daar moet op korte termijn verandering in komen, stellen onderzoekers van de University of Sussex in het Verenigd Koninkrijk.
"Mijnen, metalen en materiaalwinning zijn het fundament van de energietransitie. Maar het is te vies, gevaarlijk en schadelijk om zo door te gaan", vat hoofdonderzoeker Benjamin K. Sovacool het samen. Hij en zijn team doen vier suggesties voor beleid om mijnen schoner en veiliger te maken. 
1. Kleinere, lokale mijnen
Zoals het goed kan zijn om van een lokale boerenmarkt je groente te halen, is het ook beter om een lokale, artisanale mijn te gebruiken. Volgens de onderzoekers worden de arbeiders in kleinschalige mijnen vaak beter behandeld, heeft de mijn meer impact op de lokale economie en is de milieudruk lager.
Nu zijn mijnen vaak in handen van megacorporaties, die de kennis en middelen hebben om economisch efficiënt te werken. Maar die efficiëntie gaat ten koste van de lokale economie, waardoor mijnen grote impact hebben op een land, zonder dat het land er iets voor terug krijgt. Vooral in Afrika en Zuid-Amerika is dit een groot probleem.
Afnemers van grondstoffen moeten kleinere mijnen vinden en lokale overheden moeten meer vergunningen aan kleinere mijnen geven. Bedrijven als Fairphone doen dit volgens de onderzoekers al goed voor sommige mineralen.
2. Kies voor keurmerken
Het in de gaten houden van productielijnen en precies uitvogelen waar de materialen in een telefoon of batterij vandaan komen is erg moeilijk. Zelfs als producten uit een gecertificeerde bron komen, kan daar fraude in het spel zijn of is de certificering niet waterdicht. Bedrijven en beleidsmakers moeten deze beperkingen erkennen.
Een perfect systeem waar elk grammetje goud, lithium of zilver precies herleidt kan worden naar een of een aantal mijnen is onmogelijk. Hoewel keurmerken en transparantie nuttig zijn, is het uiteindelijk aan inkopers en consumenten om het verschil te maken. Pas als een batterijfabriek kiest voor een mijn met een keurmerk, zal er daadwerkelijk iets veranderen.
Lees ook: Wat we van Fairphone kunnen leren over duurzaam goud
3. Onderwatermijnen
Een mijn op land levert problemen op voor de lokale bevolking en ecologie. Daarom kan het interessant zijn om te kijken naar de rijkdommen in de zeebodem. Volgens de onderzoekers valt daar een heleboel te halen en is de technologie ook ver genoeg om mijnen in zee mogelijk te maken. Op de zeebodem is de impact op mensen minder groot. Op korte termijn is dit niet haalbaar, maar na 2050 kan de zeemijn een duurzaam alternatief worden.
Ruimtemijnen, waarbij asteroïden met waardevolle mineralen worden gebruikt, is moeilijker rendabel en duurzaam te maken. Het kost te veel om heen en weer te vliegen naar de ruimtestenen.
4. Neem mijnen mee in klimaatplan
Klimaatplannen zoals die zijn vastgelegd in de Green Deal van de EU moeten rekening houden met de mijnen. Dat betekent dat er leveringszekerheid moet komen, en dat de plannen daarmee ook steun kunnen geven aan lokale gemeenschappen die bij de mijnen wonen en werken. Door de kosten voor het winnen van metalen en mineralen mee te nemen in de kosten voor klimaatbeleid, kunnen de voorgaande adviezen opgevolgd worden en kan er echt iets veranderen. Want, zo waarschuwen de onderzoekers, de energietransitie moet er niet voor zorgen dat de klimaatimpact simpelweg verschoven wordt naar andere delen van de wereld.
Lees ook: Dit bedrijf zet mijnafval om in duurzame brandstof
Bron: University of Sussex/Science | Beeld: Adobestock/Science
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in