De zin en onzin over duurzame kleding: 'Sommige groene claims zijn allesbehalve duurzaam'

Termen als recycled, sustainable en fair fashion vliegen je om de oren. Op bijna ieder kledinglabel staat wel dat er iets duurzaam aan is, terwijl dat niet altijd het geval is. Slechts 1 procent van alle kleding is gerecycled. En dat is dan vaak met name pre-consumer materiaal (of industrie afval). Wanneer kleding wordt gemaakt, worden stukken stof gesneden tot de vorm van een broek of shirt. Daar blijft vaak wat van over: de snijresten. “Dat noemen we pre-consumer materiaal”, legt Ellen Mensink uit. “Dat is restmateriaal uit de brei en weeffabrieken wat nog niet gedragen is – dus feitelijk nieuw materiaal - maar wel nog goed gebruikt kan worden.”

Dat is voor producenten interessant: want het kan op materiaal en kleur aangekocht worden, het is goedkoper en ze hebben daardoor minder nieuwe stof nodig.” Deze snijresten worden vaak aangeboden als duurzaam en circulair materiaal.

"Maar dat is natuurlijk niet echt circulaire mode. Circulaire mode gaat over het verwerken van afgedankte niet herbruikbare kleding die door de consument gedragen is. En daar zit de uitdaging", zegt Mensink.

Duurzaam en verantwoord kleding maken

Afgedankte kleding gaat 4 keer de wereld rond

Het is volgens Mensink niet nieuw om afgedankte kleding te gebruiken voor nieuwe producten. “Maar helaas wordt dat materiaal nu vooral gebruikt voor laagwaardige garens en eindproducten, zoals verhuisdekens”, zegt ze. Bovendien wordt onze afgedankte kleding aan de andere kant van de wereld gesorteerd en verwerkt, vaak op een niet duurzame manier en met gebruik van kinderarbeid, weet Mensink. “Het kan zelfs zo zijn dat dit materiaal wel vier keer de wereld over gaat om uiteindelijk bewerkt en geverfd te worden tot een nieuw eindproduct. Dat is allesbehalve duurzaam.”

Duurzaam en echt circulair materiaal moet meer aandacht krijgen, vindt Mensink. “Dat is nieuwe kleding gemaakt op een manier die goed is voor de planeet en bestaat uit afgedankte, gedragen kleding. Dat noemen we post-consumer materiaal. Want daar hebben we immers genoeg van. We kunnen daarmee de toenemende afvalberg van kleding verkleinen. Bovendien wordt die kleding dan niet verbrandt.”

Reusachtige afvalberg van textiel

Met Brightloops wil Mensink de kledingafvalberg verkleinen. Die berg is namelijk reusachtig. Jaarlijks wordt er zo’n 59.000 ton aan textiel in de Atacama woestijn in Chili gedumpt. De afvalberg daar is inmiddels zo’n 4 tot 5 meter hoog.

Het stoort Mensink dat die afvalberg maar blijft groeien, terwijl dat niet nodig is. “Wij kopen lokale reststromen in. Dat is vaak oud textiel dat niet meer gedragen wordt. Post-consumer materiaal dus.” Oude kleding is voor Mensink de grondstof voor nieuwe kleding.

Lokale inkoop

Die reststromen haalt Mensink niet uit de Atacama woestijn. “Dan verscheep je het de hele wereld over, terwijl we hier ook genoeg textielafval hebben waar iets nieuws gemaakt van kan worden.” Ze koopt het afval zo veel mogelijk lokaal in bij sorteerders. “Wij werken aan een volledig gesloten systeem, dat betekent dat onze lokale reststromen ook in onze collectie terecht komen. En dat is belangrijk om kennis te ontwikkelen op het gebied van circulair textiel. Zo kunnen we goed analyseren welke input stroom leidt tot welke kwaliteit. Daarmee zorgen we ervoor dat onze grondstoffenfabriek een consistente stroom kwalitatief hoogwaardige materialen kan maken.”

“Vroeger sorteerden we het zelf. Toen we zo’n 7 jaar geleden begonnen, verwerkten wij zo’n 10.000 kilo kleding per keer met de hand. Eerst op materiaalsoort en daarna op kleur. Maar wanneer je wil opschalen, is dat niet meer te doen”, zegt Mensink. Nu kan het met een machine. “Die selecteert kledingstukken op compositie en op kleur.”

Nadat de oude kledingstukken gesorteerd zijn, worden ze schoongemaakt en geknipt. “Daarna gaat het naar een aantal landen binnen Europa, zoals Frankrijk, Portugal en Italië.” Het liefst doet Mensink alles in Nederland, maar de techniek voor kledingproductie is hier nog niet aanwezig of verre van ontwikkeld.

Circulaire grondstoffen fabriek

Mensink: “We proberen uiteindelijk zo veel mogelijk zelf te doen. In Amsterdam bouwen we de eerste circulaire grondstoffen fabriek van Nederland, waar we hoogwaardige garens en doeken leveren. Kledingmerken kunnen dat materiaal inkopen om er bijvoorbeeld een broek of shirt van te maken.”

De fabriek komt precies op het juiste moment. De Nederlandse overheid wil in 2023 een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel invoeren. Daarmee worden kledingbedrijven verantwoordelijk voor wat er na het gebruik met hun eigen producten gebeurt. Er zijn ook gesprekken gaande over een verplicht percentage gerecycled materiaal dat in een kledingstuk moet bevatten.

“Kledingmerken moeten uiteindelijk verduurzamen. Of ze nu willen of niet. Dat betekent dat de vraag vanuit de markt naar circulaire stoffen steeds groter wordt”, zegt Mensink. En dat is ook nodig om bestaansrecht te hebben, ziet ze. “Op dit moment is het allerbelangrijkste om investeerders te vinden die impactvol investeren. We moeten onszelf op de kaart zetten en meer merken motiveren om mee te doen.”