De mythe ontkracht: Grondstoffen raken niet op (2/4)

Reden 1: Milieuschade

De eerste daarvan is milieuschade. Het is helemaal geen goed idee om al die fysieke voorraden aan te spreken, omdat de winning, en soms ook het gebruik, van grondstoffen flinke milieuschade met zich mee brengt.

Fossiele brandstoffen zijn hier het bekendste voorbeeld: het gebruik ervan draagt bij aan de opwarming van de aarde. Die opwarming moet worden beperkt tot 2 graden om onomkeerbare klimaatverandering te voorkomen. Volgens de denktank Carbon Tracker kan dat doel alleen maar gehaald worden als ten minste twee derde van de tot nu toe bekende voorraad fossiele brandstoffen nooit wordt gebruikt.

Één gouden trouwring veroorzaakt zo'n 20 ton afval

Bij metalen zit de milieu-impact minder in het gebruik, maar voornamelijk in de winning. In de eerste plaats kost het graven naar erts veel energie en komt er veel afval bij vrij – per gouden trouwring bijvoorbeeld zo’n 20 ton aan gebruikt erts en rotsen. Daarnaast bevat metaalerts vaak giftige stoffen en worden er in het winningsproces ook nog eens gevaarlijke stoffen – zoals het extreem giftige cyanide – toegevoegd. Als er geen voorzorgsmaatregelen worden getroffen, kunnen die stoffen in het milieu terecht komen.

Schone mijnbouw

Niet iedereen maakt zich zo’n zorgen over de vervuiling van de mijnbouw. Mike Buxton, onderzoeker gespecialiseerd in mijnbouw aan de TU Delft, denkt dat het wel meevalt.

‘Mijnbouw hoeft echt niet heel erg milieuvervuilend te zijn,’ verklaart hij. ‘De grote mijnbouwbedrijven doen het prima wat betreft duurzaamheid. De problemen zitten hem bij de kleinschalige mijnbouw, veelal in ontwikkelingslanden.’

Bij die kleinschalige, slecht georganiseerde mijnbouw is de milieu-impact groot. Het graven naar erts veroorzaakt een hoop afvalmateriaal in de vorm van grond en rotsen – vaak vervuild met giftige stoffen – die in het milieu terecht kunnen komen. Daarnaast hebben mijnen veel water nodig, wat in droge gebieden een probleem kan zijn voor de natuur en de landbouw. Afvalwater is vaak vervuild met giftige stoffen en kan zo het grondwater verontreinigen. Als laatste veroorzaken mijnen vaak ook geluidsoverlast en produceren ze stof dat wederom giftige elementen kan bevatten en zich over grote gebieden kan uitspreiden.

Een schone mijn lijkt op een fabriek, de impact blijft geconcentreerd op zijn eigen locatie Mike Buxton, mijnbouwexpert

Buxton: ‘Bij een schone mijn wordt het afvalmateriaal opgeslagen zodat het niet in het milieu terecht komt. Hetzelfde geldt voor het gebruikte water. Voor de productie van geluid en stof worden limieten aangehouden.’ Volgens Buxton lijkt een schone mijn op een fabriek. ‘Natuurlijk heeft hij een flinke impact op zijn eigen locatie, maar hij brengt weinig tot geen veranderingen aan in zijn omgeving.’

Het milieu hoeft dus niet te lijden onder de winning van grondstoffen voor bijvoorbeeld de massale productie van elektronica. Er zijn echter ook geen garanties dat het niet gebeurt. Daar komt bij dat het milieu niet de enige restrictie is. Het icoon van de duurzaamheidsbeweging, hernieuwbare energie, is ook een belangrijke factor in het grondstoffendebat.

Verder naar: Introductie: grondstoffen raken niet op | Reden 2: Hernieuwbare energie | Reden 3: Toevoer van grondstoffen veilig stellen