Btw-tarief op groente en fruit naar nul? Zo staat het er nu voor

Hoe staat het nu met het voorstel?

De btw op groente en fruit is nu nog 9 procent, maar in het regeerakkoord kondigde het kabinet aan dat dit tarief moet worden teruggebracht naar nul per 2024. Wel zou er eerst nog een onderzoek plaatsvinden. Vorige maand kwamen de onderzoeksresultaten naar buiten en die legden een klein bommetje onder het plan. Volgens de onderzoekers is het onder meer juridisch lastig vast te leggen wat er onder groente of fruit valt. Gaat het dan bijvoorbeeld ook om appelmoes? En hoe zit het met tomatenpastasaus? Voedselfabrikanten zouden procedures aan kunnen spannen, om ook onder de vrijstelling te kunnen vallen.

Lees hier meer over het onderzoek naar het verlagen van het btw-tarief op groente en fruit.

Wie zijn er vóór afschaffing van de btw?

Tja, de betere vraag is: wie niet? Inmiddels hebben allerlei organisaties, gemeenten, wetenschappers en artsen de krachten gebundeld en het kabinet opgeroepen om het nultarief voor groente en fruit door te zetten. Bestuurders uit onder meer gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Almere en Wageningen ondertekenden die noodkreet. Ook bestuurders van verschillende GGD's zetten daar hun handtekening onder. Net als organisaties als AJN Jeugdartsen Nederland, Alliantie Voeding in de Zorg, Foodwatch, Unicef en GroentenFruit Huis. Samen met tientallen artsen en wetenschappers.

'Een op de twee volwassenen in Nederland, en ruim 15 procent van de kinderen, heeft overgewicht of obesitas. Deze percentages zijn nog hoger voor mensen met een laag inkomen. Na jarenlang vooral op voorlichting en educatie te hebben ingezet, wil het kabinet eindelijk ook concrete maatregelen nemen om overgewicht te bestrijden: in het regeerakkoord werd een suikertaks en een btw-nultarief voor groente en fruit aangekondigd. Helaas is het na het verschijnen van een kritisch rapport niet meer zeker of het kabinet het nultarief op groente en fruit gaat doorzetten. Maar uitstel of afstel is zeer onverstandig', schrijven zij. 'Een btw-verlaging op groente en fruit is effectief, uitvoerbaar en er is maatschappelijk draagvlak voor.'

Dat draagvlak is er nog steeds, meldt Foodwatch. Inmiddels ondertekenden 125.000 mensen de petitie van die organisatie. 'Wij zullen die binnenkort gaan aanbieden om duidelijk te maken dat die btw-vrijstelling er écht moet komen.'

Wat zeggen experts?

Een grote groep is enthousiast en heeft de oproep aan het kabinet ondertekend. Zo ook prof. dr. Niek de Wit van het UMC Utrecht. Op de website van het UMC legt hij uit dat de maatregel belangrijk kan zijn in de preventieve gezondheidszorg. "Hoe stimuleer je een gezonde leefstijl en -omgeving? We kunnen mensen met overgewicht blijven vertellen dat ze moeten afvallen, maar een positieve benadering zoals een fietsvriendelijke leefomgeving of beleidskeuzes zoals geen btw op groente en fruit of een suikertaks, hebben mogelijk meer effect. Dergelijke maatschappelijke maatregelen zijn nodig om gezond gedrag mogelijk te maken."

Gezondheidswetenschapper Maartje Poelman van Wageningen University wijst op 'diverse wetenschappelijke onderzoeken'. "Die laten zien dat een prijsverlaging effectief is om de consumptie van gezonde producten te stimuleren. Dat de effecten van zo'n btw-verlaging op individueel niveau misschien niet zo groot is, neemt niet weg dat er op populatieniveau zeker gezondheidswinst mee te behalen is", zegt zij op de website van WUR.

Tegelijkertijd zijn de experts het er ook over eens dat een btw-verlaging niet genoeg is om mensen gezonder te laten leven. Poelman: "Zo'n btw-verlaging moet op den duur onderdeel worden van een breder pakket, bijvoorbeeld in combinatie met een suikertaks en andere maatregelen die een gezonde voedselomgeving ten goede komen. Maar dat is geen reden om het nultarief niet nu al in te voeren, we moeten ergens beginnen."

Wat zijn de argumenten tégen?

Uit het eerdere onderzoek kwamen er een paar naar voren. Dat het dus juridisch een lastig verhaal kan worden, omdat niet helemaal valt vast te stellen wat er nu wel en niet onder groente en fruit valt, is er één van. Daarnaast kost het volgens de onderzoekers de belastingdienst veel extra werk om het nieuwe tarief in te voeren en te handhaven. Dan zijn er nog de kosten. Voor het invoeren van een nul-tarief moet de overheid volgens onderzoekers tussen de 550 en 950 miljoen euro per jaar reserveren aan btw die ze voortaan 'misloopt'. Dat er tussen die twee bedragen zo'n groot verschil zit, komt omdat de onderzoekers verschillende 'scenario's' hebben uitgewerkt. In het minst dure scenario vallen minder producten onder groente en fruit en loopt de overheid dus minder inkomsten uit btw mis.

Wat is nu het vervolg?

Het kabinet heeft nog niet op het onderzoek gereageerd. Ondertussen is er in de Tweede Kamer wel een hoop gebeurd. De Partij voor de Dieren heeft een motie ingediend en opgeroepen om de btw op groente en fruit al per juli af te schaffen. Alle oppositiepartijen steunden de motie, maar er kwam nét geen meerderheid. Het CDA heeft, naar aanleiding van de oproep van organisaties en wetenschappers, politieke vragen gesteld aan de minister. Die hakt, zo is de verwachting, voor Prinsjesdag een knoop door.