Van Barbies tot cola-vete: Duurzaam jaaroverzicht 2011

Terugblik op 2011: De consument, de overheid en het bedrijfsleven

1. De consument gaat duurzaam - Linksom en rechtsom

Een onderzoek van het ministerie van EL&I zegt 77 procent van de consument meer investeringen te willen zien in energie uit zon. Slechts 11 procent ziet in fossiele energie de toekomst. De wens is verdeeld over alle lagen van de bevolking. Groene stroom blijkt ook een rechtse hobby. De consument praat niet alleen, maar handelt ook: de knip gaat open voor duurzame producten.

Als de consument vraagt, dan draaien bedrijven. Een producent van seksspeeltjes in de Verenigde Staten ziet de vraag naar duurzaamheid stijgen en lanceerde een duurzame productlijn. Facebook ging op de knieën na een actie van Greenpeace, die effectief consumenten om zich heen verzamelt. Net als Mattel, de producent van Barbie. Het blonde poppetje draagt voortaan een duurzaam jasje.

2. De overheden blijven stil

Het beleid van het huidige kabinet staat haaks op de wens van de burger. Europarlementariër Van Baalen (VVD) wil vooral kernenergie. Minister Verhagen (CDA) presenteerde vol trots de Green Deal: het belangrijkste wapenfeit op het gebied van duurzaamheid. De oppositie merkte op dat het voornamelijk initiatieven betrof die al liepen.

Internationaal gezien leidde de klimaattop in Durban slechts tot kleine lichtpuntjes, waaronder de toezegging van Afrika en China dat het onderscheid tussen ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen moet verdwijnen. Dit bevestigde de uitspraak van een hoge VN-functionaris dat Afrikaanse landen meer leiderschap tonen op het gebied van klimaatverandering dan sommige westerse landen.

3. Nederlandse bedrijven durven de kop boven het maaiveld te steken

In de herfst komen de lijstjes uit over bedrijven en duurzaamheid. De twee bekendste zijn de Green Rankings van Newsweek en de Dow Jones Sustainability Index (DJSI). De (deels) Nederlandse bedrijven Air France-KLM, DSM, PostNL en Philips werden in de DJSI eerste in hun sector. Philips eindigde daarnaast als negende in de Green Rankings. Het bedrijf werd ook nog eens benoemd tot wereldleider in CO2-reductie. En werd onderscheiden op de klimaattop in Durban. Overigens werd Unilever in een derde ranglijst benoemd tot het bedrijf dat het beste zijn verantwoordelijkheid neemt naar het klimaat toe.

In het buitenland onderscheidt IKEA zich met de massale installatie van zonnepanelen. Ook op kleinere schaal gebeurt er veel. Een crematorium in Engeland zag in de warmte die vrijkwam bij het verbranden van lijken een business opportunity. Het toont aan dat bedrijven de kansen die duurzaam ondernemen biedt steeds meer op waarde weten te schatten. Een onderzoek van PwC toonde aan dat 60 procent van de bedrijven een slaatje slaan uit duurzaamheid. Een interview met FrieslandCampina verwoordt het treffend: “De tijd van duurzaamheid als nice-to-have is definitief voorbij. It’s core business now.”

Vooruitblik op 2012: Energieprijzen, bouwen en kringlopen

1. Hernieuwbare energie wordt kosten-concurrerend

De prijzen voor hernieuwbare energie zullen hard blijven dalen en misschien zelfs kostenconcurrerend worden in 2012. Bloomberg voorspelt dat de kosten van windenergie in 2016 gelijk zijn aan fossiel. Het IEA, doorgaans een klimaatsceptische organisatie, ziet duurzame energie zelfs nu al als kostenconcurrerend.

Vooral de prijzen voor zonne-energie dalen hard. Dit eiste in 2011 de eerste slachtoffers in de zonnesector. BP besloot na 40 jaar te stoppen met zonne-energie. Het bedrijf kan de concurrentie met China niet meer aan waar grote hoeveelheden goedkope zonnepanelen vandaan komen. Voor andere bedrijven is dit juist het signaal om in te stappen. De derde rijkste man ter wereld, Warren Buffett, deed in december kerstinkopen ter waarde van bijna €3 mrd. Daarvoor kreeg hij twee grootschalige zonneparken. Ook Google en Total kondigden aan juist de zonnesector in te willen. In Oekraïne werd op de valreep het grootste zonnepark van Europa geopend.

2. Traditionele bouwsector wordt energie-efficiënt

De tweede trend die zich in 2012 zal voortzetten is duurzame bouw. Pike Research voorspelde al dat de markt voor energie-efficiënt bouwen de komende vijf jaar zal exploderen. Bewijs hiervoor vinden we bij architecten die aangeven dat steeds meer opdrachtgevers vragen om duurzaamheid; in 2011 steeg het percentage met 10 procent naar een derde van alle opdrachtgevers. Opvallend is dat het niet alleen bij vraag blijft: de opdrachtgevers tonen zich ook bereid te investeren.

Uit een onderzoek van Rabobank en PwC blijkt dat huurders een voorkeur hebben voor duurzame kantoorpanden en fabrieken. De moeilijkheid in de huursector blijft dat de investeringen voor duurzaamheid bij de eigenaar liggen, terwijl de huurder de vruchten plukt in de vorm van een lagere energierekening. Voor dit split incentive probleem is juist een oplossing gevonden.

3. Kringlopen worden gesloten

Een voor de hand liggende, laatste ontwikkeling is de opkomt van duurzame mobiliteit, zoals elektrisch rijden. Zo zagen we in 2011 het eerste klimaatneutrale formule 1 team en de aankondiging van Toyota dat het de kleine actieradius van elektrische auto’s verwacht op te kunnen schroeven naar 1000 km. Deze trend zal zich voortzetten. Goed nieuws, maar oud nieuws.

De echte doorbraak in 2012 zal zitten in recycling. Het sluiten van kringlopen. De grondstoffen die we hebben zijn eindig. En ze raken snel uitgeput. Voor lcd-schermen is het metaal indium nodig dat over tien jaar op is.

Maar bij schaarste ontstaan kansen. Afval- en milieuconcern Van Gansewinkel heeft als motto ‘afval bestaat niet’. Het bedrijf kan 75 procent van de afvalstromen die het verwerkt een tweede leven geven als grondstof – en verdient er geld mee. Puma, fabrikant van sportkleding, roept consumenten op tot recycling van kleding. Coca-Cola en Pepsi zijn elkaar weer in de haren gevlogen met deze keer als inzet wie de fles heeft die het best te recyclen is.

Voor het sluiten van kringlopen gaat een mentale verandering nodig zijn bij de consument. Een veelgehoorde oplossing is om van bezit over te gaan naar gebruik: consumenten hebben producten voortaan in bruikleen middels een leaseconstructie. Aan het einde van de levensloop van het product neemt de fabrikant het weer in en gebruikt de grondstoffen opnieuw.

Foto: Flickr.com, ForestGladesiWander