De verzekeringspremies tegen natuurrampen zullen voor bedrijven en consumenten flink stijgen, stelt directeur Ewoud Bom van Achmea Reinsurance. Oorzaak: klimaatverandering. Verzekeringsmaatschappijen zijn daartoe gedwongen omdat de grote internationale herverzekeraars, waar veel verzekeraars hun risico’s op hun beurt weer bij verzekeren, de premies dit jaar al fors hebben verhoogd. Hoe zit dat precies?
Verzekeren tegen natuurrampen
Klimaatverandering leidt tot extremer weer. Meer en heftigere orkanen, meer onweers- en hagelbuien, meer overstromingen en meer droogte tijdens hittegolven. Tegen de meeste natuurrampen kun je je verzekeren. Bijvoorbeeld tegen hagelbuien die kassen vernielen, zoals in Someren in juni 2016, toen tuinders 125 miljoen euro schade leden. Of de overstromingen in Limburg, Duitsland en België in 2021, waarvan de totale schade 46 miljard euro bedroeg. Of de wolkbreuk in Kopenhagen, die in juli 2011 binnen een paar uur de hele stad onder water zette. Schade: 1 miljard euro. Verzekeraars hoeven niet alle schade te betalen. Een deel is niet verzekerd. Daarom is er een verschil tussen economische en verzekerde schade. Niet alle schade door natuurrampen is in Nederland te verzekeren; overstromingen als gevolg van een dijkdoorbraak van bijvoorbeeld de Maas of de Noordzee is niet gedekt. Wel lopen er gesprekken met de overheid om dit type schade door overstromingen ook te kunnen verzekeren vanuit een publieke private samenwerking.
Spreiding risico’s
Verzekeringsmaatschappijen zouden door één grote ramp failliet kunnen gaan. Om dat te voorkomen brengen ze hun risico’s onder bij andere, gespecialiseerde partijen: de herverzekeraars. Bekende herverzekeraars zijn onder meer Swiss Re, Munich Re en Lloyd’s. Dat gaat meestal via makelaars als Aon Reinsurance Solutions, Guy Carpenter, Gallagher Re en Howden. Zo wordt de pijn van rampen over de hele wereld verdeeld.
In Nederland bundelt Achmea Reinsurance de verzekerde risico’s tegen natuurrampen van de hele Achmea-groep en brengt die voor een deel onder bij herverzekeraars. Het toverwoord bij herverzekeren is volgens directeur Ewoud Bom spreiding van risico’s, oftewel diversificatie. “Je krijgt uit meerdere bronnen premie, maar die moeten niet allemaal tegelijk tot uitkering komen. Een aardbeving in Turkije gebeurt niet tegelijkertijd met een hagelbui in Nederland. Maar door klimaatverandering zie je een algemene stijging van al die verschillende catastrofes”, zegt hij.
Klimaatschade neemt toe
Het onderzoeksinstituut van Swiss Re becijferde de economische schade door natuurrampen in de wereld vorig jaar op 275 miljard dollar. De verzekerde schade kwam uit op 125 miljard. Ter vergelijking: in 2018 was dat respectievelijk 165 en 85 miljard. Toen zag Swiss Re die schade al jaarlijks toenemen. Grote natuurrampen zoals aardbevingen, winterstormen en orkanen veroorzaakten in 2022 nog steeds 57 procent van alle schade, maar lokale rampen zoals hagelbuien, wervelwinden, bosbranden en overstromingen al 43 procent. Die komen steeds vaker en overal ter wereld voor, constateert de herverzekeraar.
Ook makelaar Howden zag de verzekerde schade die door extreem weer wordt veroorzaakt fors stijgen. Tussen 2017 en 2022 bedroeg die in totaal ruim 600 miljard dollar. Nog nooit eerder voorgekomen en meer dan het dubbele van de schades in eerdere vijf jaar-periodes. Volgens Howden zal die schade door klimaatverandering alleen maar toenemen. Dat leidt tot steeds hogere premies. In sommige delen van de wereld – zoals het door orkanen geteisterde Florida – is herverzekeren steeds moeilijker of niet eens meer mogelijk.
Hogere premies
De laatste vijf jaar zijn voor herverzekeraars slecht geweest. Niet alleen waren er meer grote en kleine natuurrampen, ook de corona-epidemie en de oorlog in Oekraïne zorgden voor hyperinflatie en prijsstijgingen van bouwmaterialen als hout, staal en beton. “Dit is wat ze noemen een perfecte storm”, zegt Bom. “De afgelopen jaren toonden al verliezen, bij de ene herverzekeraar meer dan bij de andere. Daarnaast kregen we allemaal te maken met inflatie. Dat alles samen betekende dat alle herverzekeraars verlies of mindere cijfers moesten presenteren. Daarom hebben ze allemaal de premies verhoogd en de voorwaarden aangepast. Bijvoorbeeld het verhogen van de lage eigen risico’s van verzekeraars voor al die kleine natuurrampen die met klimaatverandering te maken hebben. Daardoor verschuift een deel van die schadelast naar de verzekeraars. Dat kan leiden tot premieverhogingen voor de consument.”
Meer schade in kwetsbare gebieden
Het is niet alleen de toenemende schade door klimaatverandering, die een groeiend probleem vormt voor verzekeraars. Het is ook de groeiende economische waarde van gebouwen, industrie en infrastructuur in gebieden die kwetsbaar zijn voor extreem weer. In de verzekeringswereld heet dat waardeconcentratie. Die is het hoogst in Amerika, Europa en Japan. Daar veroorzaken natuurrampen als aardbevingen, orkanen en winterstormen dan ook de meeste schade.
Zo bleek het bouwen in de uiterwaarden van rivieren catastrofaal toen Nederland medio jaren 90 met hoge rivierwaterstanden te kampen had. Met het oog op de zeespiegelstijging is het ook niet verstandig om in onbeschermde kustgebieden of in laaggelegen polders te bouwen. Bom: “Steeds meer mensen wonen in steden, steeds meer mensen willen graag aan de kust wonen. Rijken willen dichter bij de natuur wonen, maar houden geen rekening met bosbranden. Dat is bijvoorbeeld in Californië en Australië een probleem.”
Slimmer nadenken
De mens moet dus beter gaan nadenken waar er wat gebouwd kan worden en zich beter aanpassen aan klimaatverandering. Verzekerden hebben daarin zelf een belangrijke rol, stelt Bom. Door tegels in hun tuin te vervangen door groen (NK Tegelwippen) of door groene daken aan te leggen wordt de woonomgeving bijvoorbeeld beter bestand tegen hagel- en regenbuien. Volgens het Verbond van Verzekeraars kunnen preventieve maatregelen tegen klimaatverandering 50 procent van de schade voorkomen. “Klimaatadaptatie wordt steeds belangrijker”, aldus Bom. “De paradox is dat klimaatschade verzekerbaar blijft, zolang natuurrampen onvoorspelbaar blijven en niet al te vaak gebeuren. Als het wel voorspelbaar wordt en vaak voorkomt, is het niet meer verzekerbaar. Tenzij je maatregelen neemt om klimaatrisico’s beter beheersbaar te maken. Een voorbeeld: als je in uiterwaarden wil gaan wonen, bouw die huizen dan op palen.”
Kassen aan de kust of in binnenland
Dat soort beleid leidt soms tot lastige dilemma’s. Via Hagelunie is Achmea bijvoorbeeld marktleider in het verzekeren van glastuinbouw. Door de hagelbui in Someren werd de verzekeraar hard geraakt. Kassen langs de kust bouwen lijkt minder gevaarlijk omdat daar de kans op hagelbuien een stuk kleiner is. “Maar aan de kust is de wind weer wat sterker. Elk voordeel heeft dus zijn nadeel. De rol van de mens in preventie is heel groot. Die tuinders aan de kust zetten bijvoorbeeld hun vrachtwagens voor de kassen, als een soort windscherm, als er een storm nadert.”
Voordelen en nadelen
Klimaatverandering heeft in elk land verschillende gevolgen, positieve en negatieve. Ook voor verzekeraars. “Niet alle toenemende klimaatrisico’s gelden voor Nederland. Volgens de wetenschap zullen bijvoorbeeld winterstormen minder vaak gaan plaatsvinden”, stelt Bom. “Dat is misschien raar nadat we vorig jaar de februaristorm hadden, maar in de trend gaan die minder voorkomen. Wat er wel meer gaan plaatsvinden zijn hagelbuien, zware regenbuien, valwinden, windhozen en andere lokale catastrofes. Die geven heel veel schade, maar in een kleiner gebied.”
Solidariteit
Natuurrampen in armere landen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika zorgen ook voor enorme schades, maar dat raakt (her)verzekeraars niet. Bijvoorbeeld de grote overstromingsramp in Pakistan. Simpelweg omdat veel bedrijven en mensen in die landen zich niet verzekeren of dat niet eens kunnen. Ook in Nederland zijn sommige schades niet gedekt, zoals de schade na een dijkdoorbraak bij de zee of de Maas. “Dan overstroomt Nederland, maar die schade is niet gedekt door verzekeraars. Dat is verboden sinds de Watersnoodramp in 1953. Als zoiets zou gebeuren, dan is dat zo’n grote schade; dan zijn alle verzekeraars failliet. Alleen overstromingen bij kleine riviertjes en beekjes, zoals in Limburg in 2021, zijn gedekt”, legt Bom uit.
Verplichte verzekering
Om dergelijke schades toch te kunnen verzekeren bekijkt het Verbond voor verzekeraars een landelijke verzekering voor alle Nederlanders tegen overstromingsrisico’s. Daarin is iedereen solidair met elkaar, net als bij de WW of de WAO. “Dat moet een verplichte dekking voor alle verzekeraars zijn”, stelt Bom. “Anders gaan mensen en verzekeraars kiezen. Dan zeggen mensen die op de berg in Amersfoort wonen dat ze dit niet meeverzekeren en wordt het voor mensen in Dordrecht onbetaalbaar. Het is het verdelen van de smart. Het comfortabele is dat Nederland kan anticiperen op ontwikkelingen als zeespiegelstijging omdat die heel langzaam gaat. Maar de urgentie is er zeker wel.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in