Klimaatakkoord: “De grootste uitdaging zit in de periode na 2030”

Bas Rüter studeerde in 1994 af als bioloog aan Wageningen University and Research. Kort daarna stapte hij over naar het bankwezen, omdat hij door Triodos Bank werd gevraagd om “met klanten over groen te praten.” Hoewel hijzelf nog niet aan een carrière in de bankenwereld had gedacht is hij sinds die eerste dag niet meer weggegaan. In 2012 stapte hij over van Triodos naar Rabobank.

"Mijn drijfveer om biologie te studeren was om een positieve maatschappelijke impact te maken. Tijdens mijn studie, maar ook in mijn dagelijks werk, ervaar ik hoe belangrijk het is dat de financiële sector en financiers de goede dingen doen en de verkeerde dingen niet doen. Dat maakt het zo interessant om in de sector te werken; daarom zit ik er nog steeds.”

Hij vertelt dat de duurzaamheidsafdeling van Rabobank drie kerntaken heeft. Ten eerste bepaalt de afdeling waar bedrijven ten minste aan moeten voldoen om financiering te krijgen van de bank. Dat is vastgelegd in het beleidskader duurzaamheid. Dat kader is in lijn met de missie van de bank: Growing a better world together. Onder de tweede taak vallen de ontwikkeling van producten en diensten en het ondersteunen van collega´s die het gesprek aangaan met klanten over duurzaamheid. De derde taak behelst rapportage over de voorgaande taken.

Lees ook: Klimaatakkoord: de financiële sector wil wél.

In hoeverre sluit de missie van Rabobank aan bij de (inter)nationale klimaatafspraken?

“Wij hebben als bank gezegd dat wij de klimaatdoelen van Parijs willen halen met onze klanten. Dat betekent dat wij de ambitie hebben om de huisbank van de energietransitie in Nederland te zijn voor alle klanten en dat wij ook hebben gezegd dat wij in de financiële sector wereldwijd leidend willen zijn in de verduurzaming van de landbouwsector.”

In hoeverre is er sprake van een verschil tussen Nederland en het buitenland?

“Het Nederlandse debat over klimaatdoelen is een heel ander debat dan dat in Nieuw-Zeeland, Noord-Amerika of Brazilië. In Nederland hebben we een regering die ze omarmt en zegt dat we ze zeker gaan halen. Hier hebben we een gesprek over de vraag wie het moet betalen; daar wordt heel hard aan gewerkt. In Amerika hebben we een klimaatontkenner en in Brazilië zit net een nieuwe president die alles anders wil doen.

Dus het verschilt enorm in welke omgeving onze klanten ondernemen. Daarom moeten wij het thema ook benaderen vanuit de context van zo’n land. Daar waar de overheid wat doet, proberen wij oplossingen te vinden die passen bij wat de overheid voorstelt. Daar waar de overheid niet actief is, kijken we wat wij kunnen doen met en voor onze klanten op andere manieren, dan zoeken we de oplossingen vooral in de keten.”

Welke rol speelt Rabobank aan de Nederlandse klimaattafels?

“Wij zitten bij de klimaattafel landbouw en de klimaattafel gebouwde omgeving. In de landbouw kijken we hoe we de uitstoot van de Nederlandse landbouw kunnen verlagen en in de gebouwde omgeving hetzelfde verhaal, maar dan primair voor kantoren en woningen. Wij denken na over welke oplossingen nodig zijn en hoe we die oplossingen kunnen financieren; Wat zijn nou financieringsproducten die de transitie aantrekkelijk, en soms zelfs mogelijk, maken?”

Hoe speelt Rabobank een rol in de oplossing van het klimaatvraagstuk?

“Voor verschillende sectoren pakt dat probleem verschillend uit. Bijvoorbeeld in de landbouw kun je niet spreken van een klimaatvraagstuk. Het is gewoon een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering, want het gaat ook over biodiversiteit, het gaat over bodemkwaliteit, het gaat over waterbeheer. Dus het zijn allemaal vragen die op elkaar ingrijpen.

'Wij hebben in onze klantenkring de gemiddelde Nederlander'

Wij proberen onderdeel te zijn van de oplossing door mee te denken over hoe het bedrijfsmodel van onze klanten kan bijdragen aan het halen van de klimaatdoelen. Wij kunnen vooral met onze producten, vanuit onze kennis en met het verbinden van klanten bijdragen aan die oplossing.

Wij zijn bijvoorbeeld in de melkveehouderij heel druk bezig met het verkleinen van de uitstoot van methaan, lachgas en CO2. Tegelijkertijd helpen wij onze melkveehouderijklanten bij het veranderen van het bedrijfsmodel waardoor meer biodiversiteit hebben, maar ook nog steeds een vitaal bedrijf hebben. Daarvoor hebben we de overheid, FrieslandCampina en andere zuivelbedrijven nodig. De betrokken organisaties stapelen beloningen om de verduurzamingsinspanningen van melkveehouders financieel te belonen. Wijzelf kunnen in de financiering korting verstrekken.

Lees ook: De duurzame transitie volgens Rabobank: “Om verandering gedaan te krijgen moeten we af en toe risico nemen”

Stel, het klimaatakkoord is rond: wat dan?

“Dan begint het pas. We zijn natuurlijk al begonnen, maar dan betekent het dat we die concrete doelen die we met elkaar overeengekomen zijn, moeten gaan halen. Dat wat er nu als aandachtsgebied inhoudelijk al besproken wordt, wordt dan een concreet kwantitatief doel. En dat betekent dat wij met onze klanten in onze periodieke contacten ook de vragen stellen: Hoe ga je dat bereiken en hoe kunnen wij jou daarbij helpen?”

Monitoren jullie de voortgang van klanten?

“Ja. We hebben van alle klanten die een miljoen of meer lenen een klantfoto. Een klantfoto is een oordeel, een letter, die aangeeft of iemand een koploper, middenmoter of een achterblijver is in zijn sector. En wij weten dus ook van hem hoe hij het doet in relatieve zin. Dat doen wij onder andere om verantwoording af te leggen aan onze stakeholders, maar dat doen we ook als vertrekpunt voor het tweede deel van het gesprek dat we met de klant hebben. Dan vragen wij aan de klant hoe wij hem kunnen helpen bij het zetten van de volgende stap.

Dus het is zowel een risicomanagement tool als een tool om te kijken hoe we de klant kunnen helpen in de ontwikkeling van zijn bedrijf. Dus het grijpt behoorlijk in elkaar: Risico en kans zijn allebei aspecten van dezelfde strategische kansen.”

Waar liggen de kansen?

“De kansen zitten erin dat de bedrijven die nu in staat zijn om de oplossingen te bedenken die wij de komende twintig, dertig, veertig jaar nodig hebben om die hele hoge doelen te bereiken straks een voorsprong in de markt hebben. Zij hebben de meeste kennis, de meeste ervaring en dus de beste oplossingen voor de problemen van morgen. Die ondernemers zullen zien dat de markt naar hen toe beweegt. Bedrijven die wegkijken en hopen met oude producten het vol te kunnen houden die zullen uiteindelijk uit de markt gedrukt worden door nieuwe manieren van produceren en consumeren. Die zijn in feite gewoon bezig om hun eigen toekomst te vergooien.

Dat betekent voor ons dat wij ook op moeten letten dat wij niet die partijen financieren die niet in staat zijn die verandering mee te maken. Wij moeten onze klanten helpen om toekomstvast te zijn; om klaar te zijn voor de vragen die de markt morgen gaat stellen. En hoe langer we wachten met de start van die transitie hoe harder we moeten ingrijpen om later in die transitie alsnog die doelen te bereiken, want dan moet het in kortere tijd. Dat zeggen wij, maar dat zegt bijvoorbeeld ook de Nederlandse bank. We moeten zo snel mogelijk beginnen.”

Waar liggen de grootste uitdagingen?  

“De grootste uitdaging zit, gek genoeg, in de periode na 2030. We hebben op dit moment de ambitie om de CO2-uitstoot te halveren. En we zijn in eerste instantie natuurlijk met elkaar bezig om daarin die maatregelen te nemen die nu al bekend zijn en al renderen. De zogenoemde no regret maatregelen. Straks wordt het spannender, want dan moeten we uiteindelijk toe naar een situatie waarin we 95 procent minder uitstoten.

'We kunnen niet alles alleen met technologie oplossen'

Dat betekent dat we nu moeten doen wat er nodig is voor 2030, maar dat we ook enorm moeten investeren in de kennis over de fase erna, want nu is het nog relatief makkelijk. Hoe beter een bepaald systeem georganiseerd is hoe moeilijker het is om het nog efficiënter te krijgen.

Een andere uitdaging is om mensen te doordringen van de urgentie, want wij moeten met elkaar minder uitstoten: dat gaat over eetgedrag, over mobiliteit, over van alles. En gedrag veranderen is ongeveer het aller moeilijkste, maar we kunnen niet alles alleen met technologie oplossen.”

Hoe reageren klanten van Rabobank?

“Wij financieren in Nederland nagenoeg iedereen, dus wij hebben in onze klantenkring de gemiddelde Nederlander. Sommige mensen springen erop in en willen innovatie graag een plek geven. Die gaan er hard mee aan de slag, sneller dan anderen. Anderen zeggen: Het zal mijn tijd wel duren, ik moet nog zien of dit allemaal zo’n vaart loopt, en alles ertussen in. 

'Het is belangrijk dat iedereen aan de slag gaat'

Ik denk dat het belangrijk is dat iedereen aan de slag gaat en dat we ook iedereen in staat stellen dat te doen. De zakelijke klanten zullen we aanspreken op de ontwikkeling van hun bedrijf, maar het grootste stuk van onze balans is de hypotheekportefeuille. Ook de particuliere klant proberen wij optimaal te ontzorgen; te helpen om makkelijk de woning te verduurzamen.

We merken dat de interesse bij klanten snel toeneemt. Steeds meer mensen stellen tijdens het hypotheekgesprek de vraag: Wat kan ik nu eigenlijk doen? Vooral het Groendepot helpt enorm. Dat product houdt in dat iemand bij het afsluiten van de hypotheek ook geld leent om duurzaamheidsmaatregelen te nemen. Wij bieden daarin de ruimte om dat depot binnen twee jaar te gebruiken. Bij de aankoop van de woning zijn mensen heel druk met het inrichten en verhuizen, zij nemen de duurzaamheidsmaatregelen daarom graag in de fase daarna. Dus met het Groendepot merken we dat we een drempel voor klanten helpen wegnemen.”

What’s in it voor Rabobank?

“Wij hebben toch wel een fundamenteel andere blik op de wereld dan beursgenoteerde banken die winstmaximalisatie of aandeelhouderswaarde nastreven. Wij zijn een coöperatie dus wij hebben leden. Wij moeten gewoon genoeg geld verdienen om de bank overeind te houden, maar binnen die randvoorwaarden kunnen wij ons maximaal inzetten om het goede te doen voor onze klanten. Wij hebben het goede gedefinieerd als klanten helpen om de uitdagingen die zij particulier of in hun bedrijf tegenkomen aan te gaan en op te lossen.

Als onze klanten in staat zijn om op een goede manier deze klimaatuitdaging te beantwoorden, dan betekent dat A: Dat zij toekomstvast zijn en wij dus als de bank een lager risico hebben. En B: Dat wij onze missie als coöperatieve bank invullen, waarin we onze leden helpen om hun ambities waar te maken in een omgeving die de moeite waard is om in te wonen, werken en leven. Dus that's in it for us: een maatschappij waarin het prettig leven en ondernemen is.”

Lees meer over het klimaatakkoord:

• Kansen van Klimaatakkoord voor agrifood.
• Klimaatakkoord volgens Diederik Samsom.
• Kansen van Klimaatakkoord voor de energiesector.
• Manon Janssen, klimaattafel industrie: “Iedereen is ervan overtuigd dat het moet.”
• Annemieke Nijhof over het klimaatakkoord: “We moeten gewoon gaan betalen voor de kilometers die we rijden.”

Portretafbeelding: Rabobank | Overige afbeeldingen: Adobe Stock