Jeroen Loots, ASN Bank: 'Risico’s klimaatverandering nog steeds onderschat'

Dat het negeren van klimaatverandering niet zonder gevolgen blijft, merkte de Australische Commonwealth Bank. De grootste bank van het land werd door twee aandeelhouders aangeklaagd, omdat het volgens hen niet voldoende rekening hield met het risico dat klimaatverandering vormt voor de financiële stabiliteit van de bank.

ASN Bank is een voorbeeld van een financiële instelling die wél aandacht besteedt aan klimaatverandering en daar doelstellingen op formuleert. “Al tien tot twintig jaar maken wij als ASN Bank duurzame beleidskeuzes. Vervolgens hebben we op basis van metingen specifieke doelstellingen geformuleerd. Dat is wel lineair en ouderwets, maar duurzaamheidsdata vervolgens toepassen op onze investeringsportfolio; dat is wel heel vernieuwend geweest”, stelt Loots.

ASN Bank wil dat niet alleen het kantoor, maar alle investeringen van de bank in 2030 klimaatneutraal zijn. Maar hoe meet je dit?

Kunt u het meten van klimaatimpact in drie zinnen uitleggen?

“Voor een financiële instelling betekent het dat je jouw euro volgt via leningen en investeringen. Je kijkt waar die euro uiteindelijk landt en wat voor relatie dat heeft met klimaatverandering. That’s it.”

Wat is uw rol in het meetbaar maken van klimaatimpact?

“Ik ben in 2011 begonnen bij ASN Bank. In die tijd dacht men nog dat je het beleid eigenlijk niet kon meten. Dat vond ik heel raar, zeker voor een koploperbank, dus toen ben ik daar over gaan nadenken. Eigenlijk bleek al vrij snel dat we met het ASN Duurzame Aandelenfonds al aan het meten waren. We brachten namelijk in kaart wat de uitstoot van de bedrijven was waarin we investeerden. Daar gebruikten we de klimaat- en duurzaamheidsdata vanTrucost voor.”

“Dus meten deden we al. Samen met consultancybureau Ecofys hebben wij vervolgens een methode ontwikkeld om dit op te schalen. Met als doel om inzichtelijk te maken wat wij als bank bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem.”

Hoe werkt die methode precies?

“We meten op basis van winst en verlies. Aan de verlieskant hebben we de CO2-uitstoot van onze investeringen. Dus alle uitstoot van hypotheken, bedrijven, staatsleningen. Eigenlijk alles wat we doen heeft een uitstoot. Het is een simpel rekensommetje: bij woningen kijken we naar labelinformatie van de hele woning en daar koppelen we een CO2-uitstoot aan. Voor beursgenoteerde bedrijven halen wij data bij een dataprovider. Bij de beurgenoteerde bedrijven meten we niet de hele ketenuitstoot, maar de belangrijkste toeleveranciers.”

“Aan de winstkant staan de vermeden emissies. Dat zijn bijvoorbeeld investeringen in duurzame energie. Die vermeden emissies zijn er nu nog heel veel, want je kijkt ten opzichte van de huidige situatie en de huidige Nederlandse brandstofmix is heel erg vies. Vier of vijf procent is duurzaam en de rest is allemaal vies. Ten opzichte daarvan doen wij het goed. Als die winst- en verlieskant aan elkaar gelijk zijn dan zijn we klimaatneutraal. Dat is het idee.”

"Het gaat niet direct om winst vergroten of risico's verminderen, maar simpelweg om een leefbare planeet"

Waarom is klimaatimpact meten belangrijk?

“Twee redenen. De eerste is value driven en de tweede is het inschatten van risico’s. Als ASN Bank zeggen we al tientallen jaren dat het klimaatprobleem het grootste probleem is dat op ons afkomt. Daarom willen we bijdragen aan het oplossen van dat probleem, zodat de planeet over vijftig tot honderd jaar nog steeds leefbaar is. Dus wij zijn value driven, omdat het ons niet direct gaat om winst vergroten of risico’s verminderen, maar simpelweg om een leefbare planeet. Bij andere financiële instellingen gaat het vooral om het inschatten van fysieke- en transitierisico’s. Deze worden allebei onderschat.”

“Je ziet dat steeds meer fysieke risico’s zich manifesteren door klimaatverandering: orkanen zoals Irma en José en overstromingen. Daar zitten financiële risico’s aan vast. In Houston, dat getroffen werd door orkaan Harvey, was 80 procent van de mensen niet verzekerd. Voor de verzekeraar is dat goed, want die hoeft dan niet uit te betalen. In Amerika worden de huissleutels dan aan de bank gegeven. Dus Wells Fargo, de hypotheekverstrekker in dat gebied, zat vervolgens met een portfolio dat een stuk minder waard was, omdat de huizen kapot zijn of onder water staan. Dat is een financieel risico dat die bank waarschijnlijk niet heeft zien aankomen. Van dit soort fysieke risico’s worden instellingen zich steeds meer bewust.”

“Na het Klimaatakkoord van Parijs zie je ook dat instellingen kijken naar het transitierisico. Als de oliemarkt vanwege de transitie naar elektrische auto’s in elkaar klapt dan loop je als financier van de auto-industrie of fossiele brandstoffen een enorm risico. Dat is het transitierisico. Dus je ziet dat value driven en risk driven vanuit de financiële sector steeds meer convergeert.”

Is er een kantelpunt aan te wijzen?

“De Klimaattop in Parijs, dat was echt het omslagpunt. Parijs maakte één ding heel duidelijk: we willen allemaal klimaatverandering aanpakken. Er was opeens een urgent gevoel. Klimaatverandering werd een financieel risico. Daarin zie je dat het bewustzijn enorm is toegenomen.”

“Op die Klimaattop kwamen wij met de Dutch Carbon Pledge. Ik had nooit verwacht dat wij daar twaalf grote Nederlandse instellingen in mee zouden krijgen. Met die grote partijen hebben we afgesproken om samen een methode te ontwikkelen om CO2-uitstoot te meten. In oktober komen we met het eindrapport. Dat is allemaal hartstikke leuk natuurlijk, maar dan moeten die banken er wel mee gaan werken en targets gaan stellen.”

Wat voor rol kunnen banken spelen?

“Een cruciale rol, want banken kunnen sturen met hun investeringen. Pensioenfondsen trouwens ook. Het zou hartstikke mooi zijn als de financiële sector de keuze maakt om haar verantwoordelijkheid te pakken en actief bij te dragen aan de energietransitie. Maar het overgrote deel van de fossiele industrie is in handen van overheden, dus die moeten ook aan de bak.”

"Je kunt natuurlijk hele complexe toekomstscenario’s berekenen, maar uiteindelijk gaat het om relevantie"

Wat is de volgende stap in het meten van klimaatimpact?

“Nu relateren we CO2-uitstoot aan onze investeringen. Het is een momentopname, terwijl je ook naar de toekomst moet kijken. Dat is het volgende waar we als koploper naartoe willen: science based targets. Dat betekent dat je uitstoot relateert aan de scenario’s van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Deze scenario’s schetsen een beeld van de wereld als de temperatuur een aantal graden stijgt. Je kunt een methodologie ontwikkelen waarbij je als bank per investering kijkt of je op het pad van een 2-graden-scenario zit of op een 6-graden-scenario. Op basis daarvan kun je bijsturen door je portfolio anders in te richten.”

“Bedrijven zouden ook nog beter moeten rapporteren. Ze moeten niet alleen rapporteren wat ze nu uitstoten, maar ook oog hebben voor de impact hiervan op de toekomst. De Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) gaat daar hopelijk bij helpen.”

"Meer dan honderd bedrijven hebben het rapport met aanbevelingen van TCFD ondertekend, waarmee zij aangeven dat zij transparante verslaggeving door bedrijven over klimaatrisico’s en kansen belangrijk vinden. Het is essentieel dat die dwingende rapportages er komen en dat wij die informatie op waarde kunnen schatten. Eigenlijk moet je transparante open source klimaatdata krijgen, dat wij bijvoorbeeld inzicht hebben in de modellen die dataproviders zoals South Pole en Trucost gebruiken. Op die manier worden data vergelijkbaar.”

“Aan de andere kant: je kunt natuurlijk hele complexe toekomstscenario’s berekenen, maar uiteindelijk gaat het om relevantie. Die meting moet uiteindelijk tot echte verandering leiden in de economie. Dat zie je nu bij de Sustainable Development Goals, ik vind die echt fantastisch. Het probleem is echter dat een financial zich kan profileren met die SDG’s, maar als hij tegelijkertijd ook in kolencentrales investeert dan levert dat netto geen echte verandering op.”

Wanneer is ASN Bank klimaatpositief?

“Dat kan best snel gaan. Veel mensen beseffen zich niet dat je bij een Profit en Loss-methode ook meer winst kunt maken dan verlies. Daar kunnen we als bank een signaal mee afgeven, maar dat is niet het belangrijkste. Het belangrijkste is dat anderen dit gaan overnemen. Als wij dit als enige bank blijven doen dan levert ons dat misschien wel geld op, maar als de wereld langzaam naar de gallemiezen gaat, hebben we daar niets aan.”

Hoofdafbeelding: Shutterstock.com | Foto in tekst: Bart Hoogveld