Winsten van bedrijven vinden via de inkoop van eigen aandelen hun weg naar de aandeelhouder. Hier gaan miljarden in om. Tegelijk blijven investeringen in verduurzaming achter bij wat wenselijk is en krijgen werknemers in grote delen van de wereld niet het loon dat nodig is voor de basale behoeften. De kapitalen arbeid en natuur dragen de lasten, de aandeelhouder de lusten. Dat kan anders.
Ik wil het over geld hebben, over het grote geld, tientallen miljarden euro’s per jaar alleen al in Nederland. Ik doel op de inkoop van eigen aandelen door bedrijven. Deze miljarden krijgen weinig publiciteit en trekken niet onze aandacht. Zoals wetenschapper Rita McGrath het mooi verwoordt: “Ordinary people seldom wake up in the morning breathless with anticipation about the latest buyback news.” De inkoop van eigen aandelen lijkt een verschijnsel uit een andere wereld, een wereld waar de meeste mensen geen weet van hebben. Een bijzondere wereld met grote gevolgen en een geheel eigen logica. Een soort walhalla voor aandeelhouders. Tijd om die wereld te verkennen.
Het is een wereld waar miljarden omgaan. Eigenlijk werkt het simpel, daarvoor hoef je niet al te diep in de economische theorie te duiken. Neem een beursgenoteerd bedrijf, dat wil zeggen: een bedrijf waarvan iedereen aandelen kan kopen. Stel dat dit bedrijf veel winst maakt. Het geld brandt in de zakken en de directie vraagt zich af wat ze ermee moet doen. De directie kan kiezen uit een reeks mogelijkheden. Zij kan de financiële buffers van het bedrijf vergroten door het geld op de bank te zetten, investeren in het bedrijf door bijvoorbeeld nieuwe machines te kopen, de werknemers meer loon geven, de schulden aflossen, een ander bedrijf overnemen, de winst uitkeren als dividend aan de aandeelhouders én de winst aan de aandeelhouders geven door eigen aandelen in te kopen.
De directie besluit het laatste te doen. Wat betekent dat? Stel dat het bedrijf honderd aandelen aan de beurs had en er nu twintig inkoopt. Het heeft dan nog maar tachtig aandelen aan de beurs genoteerd. Daardoor stijgt de waarde van de overgebleven aandelen en hetzelfde dividend wordt over minder aandelen uitgekeerd en levert dan per aandeel meer op. De bestaande aandeelhouders profiteren van deze waardestijging van hun aandelenpakket.
Definitie
Bij de inkoop van eigen aandelen koopt een beursgenoteerd bedrijf eigen aandelen met een deel van de winst die het dat jaar heeft gemaakt. Het aantal aandelen dat in omloop is, neemt af. Doordat de overgebleven aandelen schaarser zijn geworden, stijgt in de praktijk zowel de waarde van het aandeel als de winst per aandeel.
Er zijn verschillende redenen waarom een bedrijf besluit eigen aandelen in te kopen. De directie wil bijvoorbeeld de aandeelhouders belonen of ziet geen goede investeringskansen in het eigen bedrijf. Of de directie wil dat het bedrijf weer een groter deel van de eigen onderneming in bezit krijgt. Of zij wil de waarde van het aandeel stimuleren. Volgens de gangbare economische theorie is het goed dat bedrijven het geld aan hun aandeelhouders geven in plaats van het zelf te houden. Beleggers gaan met dat geld op zoek naar nieuwe, wellicht beter renderende investeringen. De Nederlandse fiscale regels moedigen de inkoop van eigen aandelen aan. Als er aandelen worden ingekocht, dan hoef je daarover als particulier in Nederland geen belasting te betalen en dividendbelasting kun je verrekenen met de inkomstenbelasting. “Grote institutionele beleggers kunnen de dividendbelasting niet altijd verrekenen en hebben liever dat bedrijven hun eigen aandelen inkopen in plaats van dat ze dividend betalen”, zegt Jos Versteeg van private bank InsingerGilissen.
In Nederland is de inkoop van eigen aandelen de laatste decennia sterk in populariteit gestegen: in 2022 kochten de AEX-bedrijven voor 34,6 miljard euro aan eigen aandelen in. Een recordbedrag en flink meer dan de 22 miljard euro die zij aan dividend uitkeerden. Nederlandse bedrijven in de wereldwijde top 1200 kochten 18,5 miljard aan aandelen. Ook in Europa is het inkopen van eigen aandelen in trek. Maar het gaat daar niet zo hard als in de Verenigde Staten, waar het inkopen van eigen aandelen tot 1982 was verboden omdat het werd gezien als marktmanipulatie. Onder president Reagan werd het wettelijk toegestaan. Sindsdien is het hard gegaan. De waarde van de aandelen die Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven inkochten, steeg tussen 2012 en 2022 van 333 miljard tot 932 miljard US-dollar. Amerikaanse bedrijven zijn de absolute koplopers als het gaat om de inkoop van eigen aandelen. Overigens mede door de hoge dividendbelasting van 30%. In Nederland bedraagt deze 15% en in het Verenigd Koninkrijk 0%.
Eigen aandelen inkopen wint wereldwijd jaar op jaar aan populariteit (figuur 2). Bleef het tot 2022 achter bij winstuitkeringen in de vorm van dividend, inmiddels staan deze twee manieren om aandeelhouders te belonen zo goed als gelijk. De sectoren waar aandeleninkoop vooral wordt toegepast zijn de oliesector en groeisectoren zoals technologie
Zowel het uitkeren van dividend als het inkopen van aandelen is niets meer en niets minder dan vormen van winstuitkering aan de aandeelhouders. Maar er is een verschil tussen dividenduitkering en aandeleninkoopprogramma’s. Ze bevoordelen verschillende typen aandeelhouders. Dividend is er voor de aandeelhouder die voor de lange termijn in een bedrijf belegt. Dividend wordt niet voor niets grandma benefits genoemd. Volgens Daniel Peris van het Amerikaanse Federated Hermes profiteren van inkoopprogramma’s vooral handelaren, hedgefunds, directies en andere kortetermijnbeleggers.
Wil jij het hele essay van Piet Sprengers (verder) lezen? Klik hier.
Reacties op dit stuk, via mail of LinkedIn zijn heel welkom evenals het delen op social media.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in