Hoe het kan dat de helft van de ‘groenste’ beleggingsfondsen toch in fossiel investeert

Dat blijkt uit data-onderzoek dat Investico en Follow the Money in samenwerking met acht Europese media uitvoerden. De fossiele aandelen kwamen onder andere terug in als groen-gemarkeerde fondsen van Actiam, Blackrock en BNP Paribas.

Duurzame beleggingsfondsen

Sinds 2021 zijn aanbieders van Europese beleggingsfondsen verplicht om aan te geven hoe duurzaam hun fondsen zijn. In dat jaar ging de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) van de Europese Unie van kracht. Dat is een Europese regel die de markt voor duurzame beleggingsproducten transparanter moet maken en greenwashing moet voorkomen.

Binnen de SFDR zijn er drie smaken: Artikel 6, 8 of 9. Artikel 8 is voor fondsen die een bepaald niveau van duurzaamheid of bescherming van mensenrechten nastreven. Een voorbeeld daarvan is het uitsluiten van bepaalde sectoren, zoals de tabaksindustrie. Bij Artikel 8 ligt de nadruk op het voorkomen van risico’s, terwijl Artikel 9-fondsen echt een positieve bijdrage aan de wereld nastreven. Bedrijven in deze donkergroene fondsen mogen geen significante schade toebrengen aan mens of planeet. De rest zijn Artikel 6 fondsen: fondsen die geen enkel duurzaamheidskenmerk claimen. In het derde kwartaal van dit jaar gaf 33,6 procent van de Europese fondsen aan onder Artikel 8 te vallen, terwijl 4,3 procent zichzelf onder Artikel 9 schaarde.

Investico en Follow the Money onderzochten de portfolio’s van fondsen die zichzelf als donkergroen beoordeelden: Artikel 9. Uit dit onderzoek blijkt dat via deze fondsen zeker 8,5 miljard euro bij fossiele bedrijven terechtkomt. Van de 838 onderzochte Europese donkergroene fondsen blijken er 388 te investeren in bedrijven uit de fossiele industrie en de luchtvaart. Bedrijven die in de fondsen terugkomen, zijn onder andere het Amerikaanse energiebedrijf NextEra Energy, de Franse oliegigant TotalEnergies, het Duitse kolenbedrijf RWE en luchtvaartmaatschappijen als easyJet en Lufthansa.

Wat is duurzaam?

Dat bijna de helft van de donkergroene beleggingsfondsen in aandelen en obligaties van fossiele bedrijven investeert, klinkt gek. Maar vanuit het oogpunt van institutionele beleggers valt het wel te verklaren. Zo is een bekende duurzame strategie in de financiële sector om de best-presterende bedrijven binnen een sector te steunen. Zo zijn verschillende financiële instellingen betrokken bij een benchmark van World Benchmarking Alliance (WBA) waarin bedrijven op verschillende thema’s worden gescreend. Afgaande op die benchmark zou een belegger kunnen besluiten om bijvoorbeeld in oliebedrijf BP te beleggen, want BP is daarin één van de best-scorende grote oliebedrijven.

Desondanks is het niet logisch om dit soort beleggingen in een donkergroen fonds op te nemen. ‘Het is evident dat aandelen in zeer vervuilende bedrijven niet thuishoren in deze fondsen’, zegt Raoul Köhler, coördinator sustainable finance bij toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) in een reactie aan Investico. Tegelijkertijd is de definitie van duurzaamheid in de Europese regels volgens de AFM nog zo vaag dat het moeilijk is om te handhaven.

Lees ook: Zeven manieren om duurzaam te beleggen

Een groen label als marketinginstrument

Dat fossiele bedrijven terugkomen in donkergroene fondsen is extra pijnlijk, omdat het beleggingswebsite Morningstar opviel dat deze fondsen eerder dit jaar als enige in staat waren om nieuw geld op te halen op de beurs. Dit wijst erop dat duurzame beleggingen in trek zijn. Een donkergroen label lijkt daarmee een goed marketinginstrument.

Het ondersteunt de reactie van Joost Schmets, woordvoerder van beleggersvereniging VEB, aan Investico waarin hij stelt dat deze fondsen beleggers misleiden: ‘Het is echt laakbaar als je een donkergroen label gebruikt om miljarden op te halen, zonder dat je echt duurzaam bent. Zo’n label is geen marketinginstrument, maar een belofte aan beleggers.’

Volgens Investico hebben verschillende fondsbeheerders hun fondsen inmiddels lager ingedeeld. Andere zeggen dat ze dit binnenkort zullen doen.

Zeker weten dat jouw duurzame belegging écht impact maakt? Lees dit artikel: Wat is duurzaam beleggen?