Groen investeringsfonds Invest-NL wil de markt niet dwars zitten

Waarom is een investeringsfonds als Invest-NL nodig?

"We zitten met onze investeringsfocus in een niche die door nog bijna niemand bediend wordt. Scale-ups, jonge bedrijven die klaar zijn om groter te worden, hebben in Nederland vaak moeite om investeerders te vinden, ondanks hun innovatieve ideeën. Er is simpelweg te weinig geld voor dit segment. Daar kunnen wij helpen.

In het bijzonder willen we bedrijven die de energietransitie versnellen stimuleren. Daar schiet geld tekort, blijkt uit onderzoek: er is tot 2030 in Nederland zo'n €200 mrd beschikbaar, terwijl er €330 mrd aan investeringen nodig is."

Maar Invest-NL heeft een budget van 1,7 miljard voor Nederlandse projecten. Daarmee dicht je dat gat niet.

"We kunnen onmogelijk dat hele financieringsgat dichten. En er zijn ook projecten die voor ons te groot zijn. Maar we kunnen er bijvoorbeeld wel voor zorgen dat projecten die net niet rondkomen dat laatste zetje krijgen. En als zo'n duurzaam energietransitie-project dan slaagt, zullen andere investeerders ook meer interesse krijgen.

Een goed voorbeeld is de Green Investment Bank in het Verenigd Koninkrijk. Die heeft tien jaar terug de financiering van wind op zee mogelijk gemaakt. Inmiddels worden er subsidievrije windparken gebouwd. Zo'n trend willen wij ook starten door te investeren. Hoewel de Britse investeringsbank uiteindelijk te succesvol werd en is verkocht aan de markt; dat is niet onze ambitie."

In wat voor projecten willen jullie investeren om zoiets werkelijkheid te maken?

"Ten eerste de scale-ups die een techniek hebben voor de energietransitie. Zulke bedrijven hebben ideeën die wereldwijd toegepast kunnen worden, maar komen in Nederland moeilijk van de grond. Hier lopen we echt achter op onze buurlanden en de Verenigde Staten. Denk aan techniek om onderhoud van windmolens goedkoper te maken, of een efficiëntere zonnecel.

Daarnaast willen we zorgen dat proeffabrieken die de industrie kunnen vergroenen toegang tot voldoende financiering krijgen. Nu loopt dit soms vast doordat de financiering van een heleboel verschillende partijen komt. Wij kunnen dan het (laatste) puzzelstukje zijn om de financiering rond te krijgen."

Dat klinkt alsof jullie de markt volgen: scale-ups hebben de waarde van hun technologie vaak al bewezen. Waarom zoeken jullie niet naar projecten die revolutionairder kunnen zijn?

"We volgen de markt niet; als wij niet in scale-ups investeren, blijft hun groei steken. En revolutionaire projecten zijn vaak enorm risicovol. Om daar in te investeren moet je de markt heel goed kennen en goede afwegingen  maken. Maar laten we realistisch zijn, daar hebben we nu nog niet voldoende kennis en ervaring voor. We beginnen net en begeven ons op onontgonnen terrein in de investeringswereld. Ik kan je niet zomaar vertellen: wij gaan zorgen dat waterstof doorbreekt. Dat kan pas als we de markt van haver tot gort kennen en wéten dat waterstof een verantwoorde investering is. Vergeet niet: we werken met belastinggeld en het fonds moet geld opleveren. Wij zijn ons heel bewust van het feit dat we publiek geld gebruiken."

Er was nogal wat kritiek op Invest-NL voor het van start ging. Rechts was bang voor oneerlijke concurrentie, links voor teveel marktwerking. Hoe laveer je langs die zorgen?

"Voor elk project waarin wij willen investeren zal het team eerst kijken of er geen financiering uit de markt mogelijk is. Als we een marktpartij vinden die de investering wil doen, dan is dat de beste oplossing. Dat vinden wij prima. Veel mensen bij Invest-NL komen uit het bedrijfsleven. Ze weten welke investeringen aan de markt overgelaten kunnen worden, en welke niet."

En de kritiek van linkerzijde, dat jullie teveel de oren naar de markt zouden laten hangen?

"We houden altijd de focus op maatschappelijk verantwoord ondernemen. We richten ons met name op de belangrijke transities in de maatschappij. Dat komt goed uit, want juist in die sector zijn soms financieringsproblemen. We willen geld verdienen én we willen niet dat onze investeringen marktpartijen dwars zitten. Uiteindelijk willen we winst maken met projecten die economisch interessant zijn, maar waar het rendement misschien niet hoog genoeg is voor anderen. We kunnen bijvoorbeeld langer wachten tot een project winstgevend is."

Waarom moet er eigenlijk een Nederlands investeringsfonds komen? Zoals je al zei: buurlanden en de VS hebben het geld wel.

"Het is voor de maatschappij goed als een land innovatieve bedrijven heeft. Dat zijn vaak goede werkgevers die voor veel hoogwaardige banen zorgen. Op dit moment verdwijnen veel van die banen naar het buitenland. Maar in principe heb ik niks tegen buitenlands geld; Booking.com en Adyen zijn bijvoorbeeld groot geworden dankzij Amerikaanse investeerders, maar hun hoofdkantoren zitten nog altijd in Nederland.

Wat niet moet gebeuren, is dat een buitenlandse investeerder een bedrijf uit Nederland koopt en geheel laat verdwijnen uit het thuisland. We moeten kennis en innovatie voor Nederland behouden. Dan kan het helpen als een partij als Invest-NL, die niet alleen maar winst wil maken, investeert. Met een Nederlandse investering is een bedrijf minder kwetsbaar voor buitenlandse overname."

Stel dat Invest-NL een succes wordt. Dan zouden ook gewone investeerders vervolgens meer in de energietransitie investeren. Maak je jezelf niet overbodig?

"Als dat lukt, zijn we dolblij. En kunnen we naar de volgende duurzame revolutie kijken. De circulaire economie bijvoorbeeld: die sector is qua investeringen nu waar de energietransitie tien jaar terug was. Als ons fonds kan helpen om ook die overgang te versnellen, is dat alleen maar mooi. We zullen onze focus dus verleggen op het moment dat de markt interesse krijgt in de dingen waar we in investeren. Ik hoop dat we overbodig worden in de energietransitie; dat betekent dat het fonds werkt."

Afbeelding: Invest-NL