Aan het woord is Richard Kooloos, directeur Duurzaam Bankieren. “Ik kan natuurlijk in mijn eigen gedrag duurzaamheid doorvoeren, maar via mijn baan bij ABN AMRO bereik ik 22.000 collega’s. En die 22.000 collega’s bereiken 4,5 miljoen particulieren en 400.000 bedrijven. Dus dat drijft mij: I’m in this for the impact.” Daarmee is de toon van het gesprek gezet.
Duurzaam bankieren
Als directeur Duurzaam Bankieren ontwikkelt Kooloos sinds 2011 strategieën voor ABN AMRO om duurzaamheid te bevorderen. Als beleid is vastgelegd, wordt het nageleefd, stelt hij. “Wij zijn vrij strikt in het hanteren van regels en normen”, aldus Kooloos. “Beleid is gewoon beleid. En of dat nou financieel van aard is of over duurzaamheid gaat: het staat of valt met handhaving.” 
Kooloos stelt dat de wereld verandert: dat er nieuwe dynamieken en nieuwe verdienmodellen ontstaan. Volgens hem is het daarom noodzakelijk om niet alleen de financiële kant te begrijpen, maar ook de maatschappelijke- en de klimaatkant.
Het is mogelijk om op de korte termijn veel geld te verdienen, maar uiteindelijk gaat het om de volhoudbaarheid van de winst. “Dat is wat een bank misschien nog wel het belangrijkste vindt: die betrouwbaarheid van de kasstromen. En dat kan je in deze wereld niet meer goed doen als je geen rekening houdt met de maatschappelijk kant van de zaak en de klimaatgrenzen.”
Duurzaamheid prediken onder collega’s
Ondanks dat duurzaamheid niet alleen bij Kooloos, maar ook bij CEO Kees Dijkhuizen hoog op de agenda staat, is het thema nog niet compleet geïntegreerd in de mindset van alle werknemers. “Ik zit op een veranderingsagenda”, legt Kooloos uit. “Dus het schuurt regelmatig, maar zonder wrijving geen glans.”
'Zonder wrijving geen glans.'
Hij maakt een vergelijking met de maatschappij: “Er zijn mensen die verduurzaming een fantastisch idee vinden en er zijn mensen die helemaal aan de andere kant staan. Ons doel en ook onze taak is om iedereen mee te nemen. Deze beweging maak je met zijn allen, ongeacht waar je begint.”
Inmiddels organiseert de bank al circa drie jaar duurzaamheidssessies voor collega’s: vijftig tinten groen. “De eerste keer was dat best een gok: zou er wel iemand komen? En nu zien we gewoon dat elke sessie vol zit. De laatste was binnen drie uur uitverkocht.” Volgens Kooloos komt die interesse uit een behoefte om trots te kunnen zijn op het bedrijf. Werknemers willen weten hoe de bank impact kan maken.
Hoe de bank impact kan maken
Op die vraag heeft Kooloos het antwoord wel. ABN AMRO heeft namelijk samen met andere banken, verzekeraars en pensioenfondsen verenigd in het Platform Carbon Accounting Financials systematisch onderzocht waar hun impact zit. Simpel gezegd wil de bank, net als de andere partijen, inzicht krijgen in haar CO2-uitstoot. “Dat kunnen wij niet in ons eentje. Dat zou ook heel onhandig zijn, want dan meet iedereen op zijn eigen manier.”
Voor de vastgoedportefeuille heeft de bank al inzicht in de precieze CO2-uitstoot, maar voor haar andere kredietverlening en beleggingen nog niet. De echte impact zit in het gelijktijdig oppakken van al die thema’s. De rol van de klant is daarbij cruciaal. “De verduurzaming die wij kunnen bewerkstelligen gaat via en met onze klanten.”
Duurzame vastgoedmissie
ABN AMRO financiert circa € 180 mrd aan vastgoed. Het gaat om 800.000 tot 900.000 woningen. Daarnaast financiert de bank ander vastgoed zoals kantoren. De complete vastgoedportefeuille moet naar gemiddeld A-label in 2030 en zit nu op een D-label gemiddeld. Ongeveer twee derde van het geld dat ABN AMRO uitleent aan bedrijven en particulieren gaat naar vastgoed.
'Wij proberen het energieverbruik in Nederlandse woningen met de helft te reduceren.'
“Als je bedenkt dat, even kort door de bocht, een D-label woning ongeveer twee keer zoveel energie per vierkante meter gebruikt dan een A-label huis dan kun je zeggen dat wij daarmee proberen het energieverbruik in Nederlandse woningen met de helft te reduceren.”
Dat is een uitdagende opgave, want een klant klopt in de eerste plaats bij een bank aan voor een hypotheek, niet voor energie-advies. Om dit onderwerp in te kunnen bouwen in een hypotheekgesprek heeft ABN AMRO daar samen met andere partijen afspraken over gemaakt.
Luister ook: Hoe ABN AMRO de vastgoedportefeuille verduurzaamt
Duurzaamheid integreren in hypotheekgesprek
“Een hypotheekdossier is niet compleet als er geen energie-bespaaradvies bij zit”, vertelt Kooloos. In het hypotheekgesprek moet ter sprake komen hoe energiezuinig het huis is, welke energiebesparingsmaatregelen er mogelijk zijn en hoe deze gefinancierd kunnen worden. Als een consument een zeer duurzaam huis koopt of zijn huis verduurzaamt, dan krijgt hij een rentekorting op de hypotheek.
Dat de bank een waardevolle rol kan spelen in woningverduurzaming, staat volgens Kooloos buiten kijf. “Het huis is het meest waardevolle bezit van een particulier”, stelt hij. “Die investering toekomstbestendig maken ligt eigenlijk heel dicht bij de rol van de bank: een stevige financiële toekomst. Dat is nu nog echt een aanjaagfunctie, maar wij geloven erin dat een energiezuinig huis toekomstbestendiger is dan een niet energiezuinig huis. Dus het heeft ook een lager risicoprofiel."
Lees ook: Samenwerking maakt verduurzaming woningmarkt tot succesvolle businesscase
Energiezuinige kantoren
Terwijl de bank bij particulieren stimulering benadrukt, is zij bij commerciële vastgoedeigenaren een stuk strenger. “Er is maar een toekomstbestendig vastgoedtype en dat is energiezuinig vastgoed.”
'Er is maar een toekomstbestendig vastgoedtype: energiezuinig vastgoed.'
“Die markt zit in een heel andere fase en dat is ook een ander type markt. Tegen de vastgoedbeleggers zeggen wij: Wij faciliteren u tot in de hemel, maar als u echt niet wilt dan hebben wij geen lange termijn toekomst samen.”
Hij merkt dat de houding ten opzichte van duurzaamheid in die markt is veranderd. Zo waren voor 2016 de gesprekken soms lastig, maar toen toenmalig minister Stef Blok zei dat voor kantoren vanaf 2023 een C-label verplicht is, veranderde dat. “Toen gingen in een keer al die klanten terugbellen”, herinnert Kooloos zich. “Die interesse werd enorm gestimuleerd doordat er in een keer duidelijkheid werd geschapen door de overheid over waar het naartoe gaat.”
Lees ook: Het kan wél: de verduurzaming van een huurpand als succesvolle businesscase
Duurzaam beleggen
ABN AMRO heeft circa € 150 mrd aan belegd vermogen. Dit geld is niet van de bank zelf, maar van klanten. Sinds 2004 biedt de bank duurzaam beleggen aan, maar daar moesten klanten altijd expliciet voor kiezen. Sinds 1 januari heeft ABN AMRO dat omgedraaid. “De norm is duurzaam beleggen, dus het is van opt in naar opt out gegaan.” Het doel van de bank is om het in de eerste veertien jaar opgebouwde duurzaam belegd vermogen (€ 8 mrd) te verdubbelen voor 2020.
‘Ook lenen aan de palmolie-industrie’
In haar leningen kiest de bank echter niet uitsluitend voor 100 procent duurzame financieringen. Zo wordt de bank soms vanuit de maatschappij of vanuit ngo’s aangesproken op haar financieringen van de palmolie-industrie.
Toch zal de bank daar niet uitstappen, legt Kooloos uit. “Je kan zeggen: palmolie is slecht en daar wil ik helemaal uitblijven. Dan zet je jezelf aan de zijlijn, maar daarmee verandert de realiteit niet. Niet voor de mensen ter plekke in Indonesië of Maleisië en eigenlijk ook niet voor de consument. Dus wij zeggen: Wij zijn een marktpartij die het goede kan bevorderen. En op het slechte spreken wij partijen aan. Dat is de rol die wij pakken.”
De transitie financieren: van oude industrieën tot nieuwe ontwikkelingen
Hetzelfde kijkt Kooloos naar de fossiele industrie. “De realiteit is, zeker in Nederland, dat nog meer dan 90 procent van de economie draait op fossiele energie. Dus we kunnen ontkennen dat het er is of we zeggen: Het is er en hoe gaan we die transitie in?” Elk bedrijf wordt daarom gevraagd om een transitieplan.
Naast het verbeteren van ‘slechte industrieën’ zet de bank ook in op het stimuleren van nieuwe ontwikkelingen. Zo wil ABN AMRO voor eind 2020 een miljard aan circulaire bedrijfsmiddelen financieren en 100 circulaire projecten financieren. Dit moet een miljoen ton CO2-reductie opleveren.
Lees ook: Circu-wattes? Circulair bouwen in de praktijk: ‘Circl toont wat er allemaal wél kan’
Het bedrijfsleven in beweging krijgen
“Wij geloven niet zo zeer in uitsluiten. Wij moeten samen met die klant transitie maken”, zegt Kooloos. Tegelijkertijd betekent dit niet dat bedrijven achterover kunnen leunen.
“Wij willen niet meer alleen de financiële cijfers van de klant, wij willen ook zijn CO2-uitstoot weten. En het zal nog even duren voordat de bakker op de hoek dat aan ons kan en wil rapporteren, maar voor de grote bedrijven kan dat al. Die publiceren die cijfers al en voor de kleinere bedrijven wordt dat steeds normaler.”
De bank als early warning signal
Buitenlandse klanten komen er niet makkelijker vanaf dan Nederlandse. Het beleid van de bank geldt voor alle klanten wereldwijd. Als een bedrijf voldoet aan de minder strenge wetgeving in een ander land is dat voor ABN AMRO niet voldoende. Volgens Kooloos is het simpel: “We hebben één planeet. Onze klanten in Australië leven niet op een andere planeet dan wij dus er is een gezamenlijk eindpunt. Alleen is hun beginpunt anders.” Het eindpunt is helder: een CO2-neutrale samenleving.
'Onze klanten in Australië leven niet op een andere planeet, dus er is een gezamenlijk eindpunt.'
Kooloos merkt dat buitenlandse bedrijven hier niet per definitie negatief tegenover staan. De bank fungeert voor hen als een soort early warning signal voor de ontwikkelingen die gaande zijn. Het kan voordelig zijn om daar als buitenlands bedrijf alvast op in te spelen.
Het advies dat Kooloos voor die buitenlandse bedrijven heeft, is van dezelfde strekking als het advies aan Nederlandse bedrijven die de energietransitie door moeten. Hij verwoordt het à la Johan Cruijff: “Als je moet rennen, dan ben je te laat vertrokken. Dus begin zo snel mogelijk.”
In een eerdere podcast sprak Kooloos over duurzaamheid met Pieter van der Werff. Luister de podcast hieronder terug of via Soundcloud, iTunes of Spotify.
Portretfoto: ABN AMRO | Overige afbeeldingen: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in