De bouwvakker, zijn pensioen en duurzaamheid (Anna Pot, APG)

In 2008 besloot APG Walmart aan te spreken. APG had namens haar 4,5 miljoen pensioendeelnemers in het Amerikaanse warenhuisconcern geïnvesteerd, vertelt Anna Pot, senior duurzaamheidsspecialist bij de pensioenbeheerder. Walmart werd op een aandeelhoudersvergadering gewezen op het niet respecteren van de arbeidsrechten van haar werknemers. “Het was expliciet beleid van Walmart om vakbonden buiten de deur houden,” zegt Pot.

Dat ging in tegen één van de tien geboden van het Verenigde Naties Global Compact die APG heeft onderschreven en het als minimum stelt aan de bedrijven waarin zij investeert. Tien geboden over maatschappelijk verantwoord ondernemen geschaard onder vier categorieën: mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu en anti-corruptie.

“De naleving van het Global Compact is ingeworteld in ons beleggingsbeleid.” Dat is niet voor niets. “Zowel onderzoek als de praktijk leert dat er een positief verband bestaat tussen het naleven van mensenrechten en financiële prestaties op lange termijn,” zegt Pot.

APG’s beleid voor maatschappelijk verantwoord beleggen was in 2007 ingesteld, een jaar voor de commotie rondom Walmart. De Amerikaanse onderneming, zowel qua omzet als aantal werknemers het grootste bedrijf ter wereld, bleek de eerste serieuze test voor het kersverse beleid.

Dialoog

APG belegt bijna €300 mrd aan pensioenvermogen van onderwijzers, bouwvakkers en ambtenaren wereldwijd in meer dan 4.000 bedrijven. In de keuze waar het haar geld wel en niet belegt kan APG significante invloed uitoefenen op de duurzaamheid van de economie.

Anna Pot is onder meer verantwoordelijk voor de dialoog van APG met ondernemingen ten aanzien van mensenrechten en arbeidsomstandigheden. Tevens regisseert zij het APG-beleid met betrekking tot uitsluitingen. Afkomstig van Amnesty International verscheen zij vorig jaar uit het niets in de Duurzame 100 van dagblad Trouw.

Trouw schreef toen: “Institutionele beleggers zoals pensioenfondsen gebruiken hun invloed steeds vaker om sociale thema’s en zaken als milieuvervuiling aan de orde te stellen bij bedrijven waarin zij belangen hebben.”

Dat deed APG ook bij Walmart. In eerste instantie niet door meteen alle aandelen te verkopen, maar door in gesprek te gaan. “Als grote institutionele belegger is het belangrijk om met het management van organisaties in gesprek te gaan – in plaats van jezelf meteen terug te trekken.” Zolang je aandelen hebt kan je invloed uitoefenen.

Walmart beloofde vorderingen wat betreft haar arbeidsomstandigheden. “Walmart heeft zeker stappen in de goede richting gezet, maar we zagen dat de heersende instabiliteit een aanzienlijke impact bleef hebben op de financiële prestaties.”

Schaalgrootte

Cruciaal in de omschrijving van Trouw zijn de woorden ‘steeds vaker’. Ze illustreren de stand van duurzaam beleggen bij grote pensioenbeheerders. Op dit moment investeert APG zo’n €9 mrd, ongeveer 3 procent, van haar portfolio in uitgesproken duurzame beleggingen, zoals groene energie en het verduurzamen van vastgoed. Dat aandeel stijgt langzaam, maar zeker.

“Schaalgrootte is een belangrijke factor,” zegt Pot. “Voor een investeerder als APG worden niet-beursgenoteerde bedrijven pas vanaf een omvang van ongeveer €80 mln interessant om in te investeren. Veel bedrijven in bijvoorbeeld de cleantech hebben die grootte nog niet bereikt.”

Ondanks de hype staat duurzaamheid nog in haar kinderschoenen. “Over tien jaar zal dit beeld heel anders zijn – investeren in duurzaamheid en innovatie is van essentieel belang voor het behouden van de concurrentiekracht. Daar geloven wij in.”

Uitgesloten

Tot die tijd blijft de pensioenbeheerder echter bezig om de bedrijven waar ze al wel in investeert tot duurzaamheid te bewegen. Begin 2012 maakte APG bekend Walmart op haar lijst van uitgesloten ondernemingen te hebben gezet. “Ondanks een langdurige dialoog bleek dat de veranderingen niet genoeg waren. APG blijft geen zaken doen met Walmart als het de vakbondsvrijheid niet respecteert.”

De uitdaging blijft om nog meer duurzaamheidspioniers te vinden om in te investeren. Intussen wil APG haar gehele beleggingsportefeuille stap voor stap verduurzamen. “Zo werken wij aan het bereiken van de doelstelling: financieel rendement behaald op duurzame wijze. Want de bouwvakker, de onderwijzer en de ambtenaar moeten uiteindelijk wel op hun pensioen kunnen rekenen.”