Wouter Bos hoeft niet lang na te denken als hem gevraagd wordt wat de missie is van Invest-NL: “Wij willen Nederland duurzamer en innovatiever maken”, zegt hij meteen. “Er zijn in Brussel en Den Haag doelen gesteld waar we in 2030 en 2050 willen staan. Dat zijn gigantische omwentelingen en transities. Daar zijn technologische ontwikkelingen voor, die we niet vroeg genoeg in gang kunnen zetten. Wij financieren de technologieën, die de economie in 2050 dragen.”
Investeren in grote maatschappelijke thema’s
Invest-NL ging in januari 2020 van start met een vermogen van 1,7 miljard euro. Het investeringsfonds werd in het leven geroepen door de minister van Financiën Wopke Hoekstra en Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. Het richt zich op grote maatschappelijke thema’s zoals de energietransitie.
'Wij financieren bedrijven, die zonder ons geen geld zouden kunnen aantrekken'
“Wij zijn er niet om maximaal financieel rendement te halen”, zegt voormalig PvdA-partijleider Bos, die van 2007 tot 2010 minister van Financiën was. “Maximale impact staat voorop. Dat betekent dat we risicovolle investeringen willen doen. Wij financieren bedrijven, die zonder ons geen geld zouden kunnen aantrekken, maar die wel baanbrekende ideeën hebben over het verlagen van de CO2-uitstoot of het circulair maken van de waardeketen. Wij maken financierbaar wat niet financierbaar lijkt.”
Invest-NL zit nog in de opstartfase. De eerste investering is aangekondigd, en op korte termijn komen er nog twee naar buiten. Dat zijn geen mega-investeringen om bijvoorbeeld grootschalige waterstofprojecten op te tuigen. “Dat is meer iets voor het groei- en herstelfonds dat Hoekstra en Wiebes onlangs ook hebben aangekondigd.”
Geld naar mkb-bedrijven
Ook richt Bos zich niet op het grote bedrijfsleven. “Veel is kleinschalig, 95 procent van de investeringen zal naar mkb-bedrijven gaan. Daar waar nu op zolderkamers en op kleine schaal nieuwe innovatieve technologieën worden bedacht”, verwacht Bos. Per investering zal Invest-NL tussen de 5 en de 50 miljoen euro fourneren.
Dat wil niet zeggen dat grote bedrijven geen rol hebben in de verduurzaming van de economie. “De rol van grote concerns is cruciaal. Zij moeten mee de transitie vormgeven. Alleen hebben ze ons daar niet voor nodig, ze hebben zelf toegang tot de kapitaalmarkt.”
Lees ook: Hoeveel invloed heeft een duurzame belegging? Deze investeerder weet het
Focus op de energietransitie
Als er bedrijven voorbijkomen met een financieringsvraag, die de slagkracht van Invest-NL overstijgt, dan kunnen Bos en zijn medewerkers wegbereider zijn om ook andere geldschieters aan te trekken. “Wij kunnen zelf niet alles doen, maar we kunnen wel kapitaal uit Europese fondsen mobiliseren. Of andere fondsen over de streep trekken. Als meerdere partijen meedoen, kunnen we risico’s spreiden.”
Het afgelopen halfjaar wisten veel ondernemers Invest-NL via de website te bereiken. Via een ‘Quickscan’ kunnen ondernemers erachter komen of hun bedrijf in aanmerking komt voor een investering. “Maar steeds vaker doen we zelf acquisitie, gaan we op zoek naar bedrijven die bij onze focus passen.” Die focus is vooral de transitie naar een CO2-neutrale en circulaire economie. “Daar zal 80 procent van het geld in geïnvesteerd worden.”
Impact coronacrisis
De coronacrisis had ook impact op Invest-NL. “Wij zagen hele innovatieve bedrijven in de problemen komen door corona. Omdat andere kapitaalverschaffers de kat uit de boom keken, hebben wij een faciliteit van 100 miljoen euro in het leven geroepen om die innovatieve bedrijven door te crisis te helpen.”
'Heel veel innovaties hebben grote impact op de lange termijn'
Bos zag bijvoorbeeld vertraging ‘in de medische hoek’, waar innovatieve bedrijven plotseling geen gehoor meer vonden bij de ziekenhuizen waarmee ze samenwerkten. “Die hadden even andere dingen te doen.”
De coronacrisis is volgens Bos een ‘hapering van een of twee jaar’, die voor de structurele transitie weinig impact heeft. “Heel veel innovaties hebben grote impact op de lange termijn. Daar doet corona niks aan af. Ook de financierbaarheid van dat soort ontwikkelingen blijft moeiteloos overeind.”
Groen herstel noodzakelijk
Een groen herstel van de economische klap, die corona heeft toegediend, is desalniettemin ‘heel noodzakelijk’, meent Bos. “De transitie naar een duurzame en circulaire economie is op geen enkele manier minder urgent geworden. Het is heel verleidelijk om te zeggen dat de crisis kansen biedt. De grote uitdaging is, bestuurlijk en politiek, of je met de enorme hoeveelheden steunkapitaal een zetje in de duurzame richting kunt geven.”
Bos spreekt op dit punt behoedzaam. “Ik probeer mijn enthousiasme te dempen. Ik heb zelf in de politiek gezeten, en ik weet dat de eerste reflex is om te beschermen wat we nu hebben. Het is moeilijk om daar weerstand tegen te bieden. Steek je een euro in mensen die nú een baan hebben, of een euro in een duurzame, maar onzekere toekomst waarvan je niet weet of en hoeveel banen het oplevert?”
Aan de andere kant: “De transitie naar een groene economie is heel hard nodig, en de overheidsinvesteringen in reactie op de coronacrisis zijn een enorme kans. Daarom is het goed dat het nationale groeifonds juist nu gelanceerd is. Dat kan mede het vehikel zijn om het economische herstel richting te geven. Hoewel ‘groen’ op dit moment geen criterium is voor dat fonds”.
Bos is wel ondubbelzinnig voor een herziening van het belastingstelsel. “Iedere belastinggeleerde kan je uitleggen dat je beter belasting kunt heffen op vastgoed en kapitaal dan op arbeid. Maar dat zijn hele heikele punten in Nederland.” Dus Bos twijfelt aan de haalbaarheid op korte termijn daarvan. “Er wordt al decennia over gesproken.”
Lees ook: Waarom een slimmer belastingstelsel goed is voor de zorg én het milieu
CO2-belasting voor de industrie
Wel is Bos enthousiast over de CO2-belasting, die het kabinet heeft opgelegd aan het bedrijfsleven, bovenop de Europese CO2-prijs. “Goed dat die belasting er komt. De olieprijs is nu laag, dus het doet geen pijn. En het maakt het wel interessant om in besparende CO2-technologieën te investeren. De rubicon is overgestoken en dat is goed.”
Dat de industrie er anders over denkt, maakt geen indruk op de CEO van Invest-NL: “Hun handtekening staat onder het klimaatakkoord. Dat zullen we toch moeten uitvoeren. Je moet de kalkoen niet altijd vragen wat ie voor kerst wil eten.”
Steeds meer investeerders zetten in op duurzaamheid, maar er is ook discussie over de vraag of dat écht verschil maakt. Hoe kijkt Guus van Puijenbroek daarnaar en waarom kunnen juist familie-investeerders een rol spelen bij verduurzaming? Lees het nu.
Dit interview verscheen oorspronkelijk in december 2020.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in