Blockchain: versneller van de energietransitie, facilitator van de deeleconomie

We spraken met een drietal experts: Chris Huls, co-lead blockchain bij Rabobank, Björn Haugland, chief sustainability officer bij DNV GL, en Sjors Hijgenaar, blockchain expert bij ICT-dienstverlener CGI.

Bovenstaande bedrijven erkennen de potentie van blockchain en werken, elk op hun eigen manier, met de technologie. Zo past Rabobank de technologie toe om de circulaire economie te stuwen en werkt CGI met blockchain om de energietransitie te versnellen. DNV GL ziet ook kansen in de energietransitie, maar ook om de scheepvaart efficiënter te maken.

Wat is blockchain?

First things first: wat is blockchain eigenlijk? “Blockchain is een gedeelde, decentrale administratie, die niet te manipuleren is”, zegt Chris Huls, co-lead blockchain bij Rabobank. “De technologie maakt het mogelijk om allerlei transacties veilig en efficiënt uit te voeren, zonder dat daar een tussenpartij aan te pas hoeft te komen. Geld, handtekeningen, contracten, ofwel alles dat men nu in een centrale administratie bijhoudt, kan via blockchain worden geregeld en bijgehouden. Dat klinkt misschien saai, maar de potentie is enorm. Blockchain gaat tientallen industrieën veranderen en talloze processen efficiënter en veiliger maken.”

"Het wordt in principe net zo gemakkelijk om een kopje koffie van je buurman te kopen als een kilo vis uit Cambodja"

“In de huidige samenleving is er nog geen reden voor persoon A om persoon B te vertrouwen tijdens een transactie”, zegt Sjors Hijgenaar, blockchain-expert bij CGI. “Daarom maken we gebruik van een tussenpartij, zoals een bank of een notaris. Die partij schept dat vertrouwen, maar pikt tegelijkertijd een graantje mee en maakt de transactie minder transparant. Blockchain schept datzelfde vertrouwen door middel van cryptografie en is wél transparant. Elke transactie wordt immers in de blockchain geregistreerd en kan door iedereen worden gecontroleerd. Met andere woorden: blockchain maakt een tussenliggende partij overbodig. Dankzij blockchain kunnen persoon A en B direct zaken doen.”

“Het wordt in principe net zo gemakkelijk om een kopje koffie van je buurman te kopen als een kilo vis uit Cambodja”, zegt Huls. “Als ik nu een bedrag zou overmaken naar de Cambodjaanse visser in kwestie, gaat dat ten minste via vijf banken voordat het eindelijk bij de visser belandt. Via blockchain is een directe transactie mogelijk.”

Daarnaast kan blockchain zorgen voor een herverdeling van de macht, stelt Björn Haugland, chief sustainability officer bij DNV GL: “Het geeft burgers veel meer controle over hun eigen data. Momenteel handelen Google en Facebook in die informatie: wie je bent, wat je doet, welke websites je bezoekt, et cetera. Blockchain kan ons de controle over die informatie teruggeven en ons in staat stellen om partijen toegang te geven tot die data, of juist niet.”

De potentie hiervan is enorm. Haugland vergelijkt de opkomst van blockchain dan ook met de opkomst van het internet in de jaren negentig: “Het internet heeft elke bedrijfssector ter wereld ontwricht. Ik verwacht dat blockchain hetzelfde gaat doen. Er gebeurt momenteel zó veel; ik verwacht dat blockchain binnen drie tot vijf jaar een enorme vlucht neemt.”

Versneller van de energietransitie

Ook op het gebied van duurzaamheid biedt blockchain enorme kansen, bijvoorbeeld in het faciliteren van de energietransitie.

“De energiesector bevindt zich momenteel in een razendsnelle transitie van een centraal naar een decentraal systeem van energieopwekking”, vertelt Haugland. “Van zonnepanelen op het dak van particulieren tot windmolens op zee en land; energieopwekking gebeurt steeds vaker op decentraal niveau. Dat maakt het energiesysteem ook vele malen complexer, want er zijn veel meer partijen bij betrokken en er vinden veel meer transacties plaats. Met blockchain is het mogelijk om al die informatie bij te houden en transacties op een veilige en transparante manier uit te voeren. Ik zie blockchain dan ook als een facilitator en versneller van de energietransitie die momenteel aan de gang is.”

Hijgenaar vult aan: “Juist omdat ons energiesysteem vanuit een centraal oogpunt wordt beheerd, kunnen we nog niet optimaal gebruik maken van gedistribueerde resources, zoals zonnepanelen, opslagbatterijen en elektrische auto’s. Dat is zonde. Hoe mooi zou het zijn als iemand een overschot aan zonne-energie direct kan verkopen aan zijn buurman, omdat hij zijn elektrische auto op moet laden? Met andere woorden: hoe mooi zou het zijn als je vraag en aanbod direct aan elkaar kunt koppelen, zonder dat de gehele handelsketen van de energiemarkt ertussen zit? Daar komt blockchain om de hoek kijken.”

In Brooklyn, New York wordt deze potentie van blockchain al bewezen. Daar is een microgrid beschikbaar, waar buren onderling energie kunnen verhandelen en daarmee optimale waarde krijgen voor de energie die ze verkopen. Blockchain is de onderliggende technologie die deze transacties mogelijk maakt. “Dat project is een baken van wat er nu al mogelijk is. Daar zit zelfs al een verdienmodel achter”, stelt Hijgenaar. “Ik verwacht dat we vele vergelijkbare projecten in de nabije toekomst terug zullen zien.”

Voordat het zover is, moet er nog wel het een en ander gebeuren, benadrukt hij: “Als energieopwekking en -opslag vlucht nemen, en daarmee efficiënter en goedkoper worden, ontstaat er vanzelf een vraag vanuit de markt naar nieuwe proposities en systemen. Blockchain heeft met afstand de beste kaarten om daar vorm aan te geven.”

"Blockchain is een disruptor van de disruptors; het maakt een échte deeleconomie mogelijk"

Een echte deeleconomie

De potentie van blockchain stopt echter niet bij de financiële sector en de energietransitie. Integendeel: de mogelijkheden lijken eindeloos. Zo kunnen de deeleconomie en circulaire economie nieuwe en verbeterde vormen aannemen dankzij de technologie. Huls: “Als je vraagt wie er een printer in huis heeft, steekt driekwart van de aanwezigen doorgaans zijn hand op. Dat is zonde, want één printer is hoogstwaarschijnlijk genoeg om iedereen te bedienen wanneer dat geografisch mogelijk is. Daar heb je echter wel een onderliggend systeem voor nodig, dat automatisch registreert wanneer, hoeveel en door wie er wordt geprint en dat automatisch de betalingen afhandelt. Blockchain kan die rol vervullen.”

Dit kan drastische gevolgen hebben voor de deeleconomie zoals die er nu uitziet. Waarom hebben we immers nog miljardenbedrijven als Uber en Airbnb nodig, als we via blockchain die transacties kunnen regelen? Hijgenaar: “Blockchain is een disruptor van de disruptors; het maakt een échte deeleconomie mogelijk, zonder dat er een derde partij tussen zit.”

Om de circulaire economie te stuwen, werkt Rabobank aan een ‘pay per use’-systeem. Ook hier is blockchain een onmisbare factor. Huls: “We gaan langzaamaan naar een toekomst toe waarin je geen wasmachine meer koopt, maar hem in gebruik neemt. Waarin je niet meer betaalt voor een auto, maar voor het gebruik ervan. Dat komt neer op allerlei kleine transacties, in plaats van een grote initiële investering. Blockchain maakt een dergelijk systeem nodig.”

“Dit businessmodel bevordert de circulaire economie”, vervolgt Huls. “Het forceert fabrikanten van wasmachines, koelkasten en andere apparaten om de levensduur van hun producten te verlengen en meer aandacht te besteden aan circulariteit. De apparaten blijven immers hun eigendom.”

Volwassen worden

Voordat deze enorme potentie van blockchain benut kan worden, zijn er echter nog wel wat hordes te nemen. Ten eerste moet de technologie zich nog verder ontwikkelen, stelt Huls: “Die is nog niet volwassen genoeg. Er wordt momenteel massaal geëxperimenteerd met blockchain, maar daar blijft het bij.”

Toch ligt de echte uitdaging op een ander vlak: het moet omarmd worden. Zowel door bedrijven als door het grote publiek. Huls: “Om blockchain te kunnen implementeren, moet iedereen samenwerken. Alles moet besproken worden, met elke betrokken partij. Dat is lastig en vertraagt de opkomst van blockchain enorm.”

"We merken dat iedereen blockchain bloedserieus neemt"

Haugland verwacht dat acceptatie bij het grote publiek vanzelf ontstaat, zodra de meerwaarde van blockchain duidelijk wordt. Hierbij gaat wederom de vergelijking met het internet op: “Hoeveel mensen weten nu eigenlijk hoe het internet werkt op technologisch niveau? Dat zijn er erg weinig. Toch maakt iedereen er gebruik van, omdat iedereen zich wel bewust is van de mogelijkheden en voordelen. Zodra er blockchainapplicaties en- services op de markt komen die meerwaarde bieden voor de consument, wordt het vanzelf omarmd. Dan heeft niemand er meer behoefte aan om de onderliggende technologie te snappen.”

Kans of bedreiging?

Blockchain wordt vaak omschreven als een disruptieve technologie, die bestaande marktpartijen van het toneel kan vegen. In het bedrijfsleven wordt dat echter niet zo ervaren, stelt Haugland. “Men ziet blockchain meer als een kans dan een bedreiging. Het biedt de mogelijkheid om bestaande business cases relevanter te maken, om kosten terug te dringen en de waarde van je services te verhogen. Ik praat met veel mensen, in veel verschillende industrieën, en zie vooral veel nieuwsgierigheid en bereidheid om in de technologie te investeren.”

Hijgenaar beaamt dat: “Blockchain zorgt niet voor disruptie, maar voor transformatie. Marktpartijen gaan niet verdwijnen, maar veranderen.” Voor bedrijven is het dan ook zaak om nu al op de boot te springen en businessmodellen te ontwikkelen die aansluiten op de opkomst van de technologie. “Wie dat niet doet, verdwijnt wel van het toneel”, stelt Hijgenaar. “Ik zie dat echter niet gebeuren. We merken dat iedereen blockchain bloedserieus neemt.”

Hoofdafbeelding: Shutterstock.com