Het IPCC is er duidelijk over: het uit de lucht afvangen en opslaan van CO2 is een belangrijk middel om de opwarming van de aarde te beperken. Niet alle uitstoot, met name die van grootschalige industriële processen, kan op korte termijn voldoende worden teruggebracht om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Daarom zijn alle realistische methoden om de hoeveelheid broeikasgassen in de lucht te verminderen zeer welkom.
CCS en DAC
Het uit de atmosfeer filteren van CO2 wordt grofweg onderverdeeld in twee soorten: Carbon Capture and Storage (CCS) en Direct Air Capture (DAC). Met beide soorten wordt gepoogd om uitgestoten CO2 af te vangen en op te slaan onder de grond, bijvoorbeeld in oude gasvelden onder de Noordzee. Daarmee wordt voorkomen dat de CO2 zijn broeikaswerking gaat uitoefenen in de atmosfeer. Het verschil tussen CCS en DAC zit hem in het type afvang. Bij CCS wordt de CO2 direct uit de bron afgevangen, bijvoorbeeld de schoorstenen van fabrieken. Daardoor komt het broeikasgas überhaupt nooit in de atmosfeer terecht. Bij DAC bevindt de CO2 zich al in de atmosfeer, en wordt deze pas achteruit eruit gefilterd. Anders dan bij CCS, kan de gefilterde CO2 in het geval van DAC dus overal (lees: van iedereen) vandaan komen.
Energie-intensief
Hoewel het IPCC de noodzaak ervan benadrukt, kunnen CCS en DAC rekenen op de nodige kritiek. Zo zou het een manier zijn voor grote olie- en gasconcerns om te verbergen dat ze onverminderd doorgaan met het uitstoten van CO2, terwijl de wereld daar eigenlijk niet op zit te wachten. Ook mislukken er veel projecten, onder meer door aanzienlijk hoger uitgevallen kosten of een energievraag die te hoog is. Hoe groter de afvanginstallatie, hoe meer energie er nodig is om die draaiende te houden. Als die energie niet groen is, komt er ook weer CO2 in de atmosfeer terecht; soms zoveel, dat het nut van het project in twijfel getrokken wordt. In het verleden bleek een CCS-installatie van Shell bijvoorbeeld meer CO2 uit te stoten dan af te vangen. En sommigen beweren dat de rekensom voor het wereldwijd uitrollen van DAC ook niet rondkomt, gezien de grote energiebehoefte die ermee gepaard gaat.
Aardwarmte
Onderzoekers van de Ohio State University hebben daarom een methode ontwikkeld om die energiebehoefte te vervullen met energie uit geothermie. Dat is hernieuwbare energie die wordt opgewekt door middel van aardwarmte. Door lokale aardwarmte als energiebron te gebruiken, hoeft een DAC-installatie in theorie niet te worden aangesloten op nationale (potentieel fossiele) stroom- en warmtenetwerken, wat niet alleen de CO2-uitstoot ten goede komt, maar ook de bijdrage aan netcongestie vermijdt.
Maar de innovatie van de Amerikaanse onderzoekers gaat verder dan het gebruik van een groene energiebron alleen. De afgevangen CO2 wordt namelijk niet alleen opgeslagen, maar ook opnieuw gebruikt. Door de CO2 ondergronds te laten circuleren, zijn de onderzoekers in staat om warmte uit de aarde meer naar de oppervlakte te laten komen. Hierdoor wordt het proces van aardwarmte omzetten in bruikbare energie efficiënter gemaakt. Je zou dus kunnen zeggen dat de CO2 voor een deel zichzelf afvangt.
Onzekerheden
Hoewel de innovatie interessant kan zijn voor het breder uitrollen van DAC-installaties, zitten er nog enkele haken en ogen aan. De onderzoekers stellen in een wetenschappelijk artikel dat de technologie kostenverlagend zou kunnen werken, maar er wordt nog geen specifiek getal aan opgehangen. Daarnaast is niet duidelijk op welke schaal de DAC-technologie toepasbaar zou zijn. Belangrijk is ook dat een dergelijk project eerst vijf jaar aan een emissiebron gekoppeld moet worden (bijvoorbeeld een fabriek of olieraffinaderij), als het ware om het systeem te ‘vullen’ met CO2. Pas daarna kan de DAC-installatie CO2 uit de atmosfeer gaan filteren. De Amerikaanse onderzoekers denken dat hun systeem in 2030 volledig werkend zou kunnen zijn, ervan uitgaande dat het in 2025 gebouwd wordt en gekoppeld wordt aan een emissiebron.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
